Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη συμπεριφορά που ακολουθούμε όταν καθόμαστε, χρειάζεται να ερευνήσουμε λεπτομερώς τα κίνητρα που μας κάνουν είτε να κάτσουμε κάπου είτε να σταθούμε όρθιοι. Για παράδειγμα, καθόμαστε περισσότερο όταν είμαστε κουρασμένοι (λόγω μιας πνευματικά απαιτητικής εργασίας) ή μήπως βιαζόμαστε να σηκωθούμε; Και ποια στιγμή της ημέρας θέλουμε να αλλάξουμε πιο γρήγορα στάση; Μία δημοσίευση ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Radboud στο PNAS κάνει το πρώτο βήμα διερεύνησης της ψυχολογίας του καθισιού!
Όπως είναι ήδη γνωστό, το υπερβολικό καθισιό οδηγεί σε προβλήματα υγείας, τόσο πνευματικά (όπως το στρες και η κατάθλιψη) όσο και σωματικά (καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτης, καρκίνος). Η νέα αυτή εργασία της ψυχολόγου Pam ten Broeke, λοιπόν, προσφέρει νέες προοπτικές στην ψυχολογία της καθιστικής συμπεριφοράς.
Πολλοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται την καθιστική συμπεριφορά με τον ίδιο τρόπο που αντιλαμβάνονται και την άσκηση, δηλαδή ως μια συνειδητή απόφαση, η αλήθεια είναι, όμως, πως το καθισιό συμβαίνει πολύ πιο αυτόματα. «Η καθιστική συμπεριφορά είναι μια συνήθεια, γι’αυτό και αν κάποιος θέλει να την αλλάξει θα πρέπει να την αντιμετωπίσει ως τέτοια», επισημαίνει η Δρ. Broeke.
Λιγότερο καθισιό το απόγευμα
Η μελέτη παρέχει κάποια ενδιαφέροντα προκαταρκτικά στοιχεία. Τα μοτίβα της καθιστικής συμπεριφοράς τείνουν να αλλάζουν καθώς μια ημέρα εργασίας προχωρά. Οι άνθρωποι αλλάζουν πιο γρήγορα τη στάση τους το απόγευμα, ενώ οι παρατεταμένες περίοδοι καθισιού είναι συχνότερες το πρωί.
«Πρόκειται για κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, καθώς, παρόλο που οι άνθρωποι νιώθουν πνευματικά κουρασμένοι στο τέλος της ημέρας, συμπεριφέρονται κατά έναν πιο υγιεινό τρόπο στον τομέα αυτό. Το αντίθετο συμβαίνει με άλλες υγιεινές συμπεριφορές, όπως το φαγητό ή η άσκηση. Στο τέλος της ημέρας, οι άνθρωποι είναι λιγότερο ικανοί να συγκεντρωθούν στη δουλειά τους και σηκώνονται πιο γρήγορα για να πάρουν κάτι ή για να απομακρυνθούν από το χώρο εργασίας και να κάνουν ένα διάλειμμα. Κατά συνέπεια, αυτό δημιουργεί πιο υγιεινά μοτίβα καθιστικής συμπεριφοράς.
Πολλοί οι τρόποι εναλλαγής από την καθιστή στην όρθια στάση
Οι ερευνητές μελέτησαν την καθιστική συμπεριφορά περισσότερων από 150 ανθρώπων που έκαναν δουλειά γραφείου. Οι συμμετέχοντες εφοδιάστηκαν με αισθητήρες δραστηριότητες και παρακολουθούνταν κατά μέσο όρο για τέσσερις εργάσιμες ημέρες, με τους ερευνητές να εφαρμόζουν μια νέα τεχνική ανάλυσης για τα δεδομένα δραστηριότητας.
«Εξετάσαμε ενδελεχώς το πόσο γρήγορα οι άνθρωποι μετέβαιναν από την καθιστή στην όρθια στάση, κίνηση την οποία οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε περίπου 100 φορές την ημέρα. Συνολικά, εξέτασαν σχεδόν 30.000 εναλλαγές, πράγματα που μας έδωσε τη δυνατότητα να διερευνήσουμε σχέσεις ανάμεσα σε άλλες ψυχολογικές διαδικασίες που συμβαίνουν δυναμικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, όπως η κούραση ή το φυσικό και εργασιακό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται ένα άτομο», εξηγεί η ειδικός.
Ενεργοποιώντας μια πιο υγιεινή καθιστική συμπεριφορά
Σε πιο μακροπρόθεσμο πλαίσιο, αυτός ο καινοτόμος τρόπος εξέτασης της καθιστικής συμπεριφοράς θα μπορούσε να παράσχει μια βάση για παρεμβάσεις που ενεργοποιούν την πιο υγιεινή καθιστική συμπεριφορά. Οι παρεμβάσεις αυτές θα χρειαστεί πιθανότατα να κατευθύνουν το ενδιαφέρον προς την πρόκληση πιο δυναμικών αλλαγών ανάμεσα στην καθιστική και την όρθια στάση κατά τη διάρκειας των εργάσιμων ημερών και να εκμεταλλευτούν την αυτόματη και ασυνείδητη πτυχή της καθιστικής συμπεριφοράς.
«Αυτό μπορεί να επιτευχθεί δημιουργώντας, για παράδειγμα, νέες συνήθειες όρθιας στάσης κατά τη διάρκεια της εργασίας ή σχεδιάζοντας το περιβάλλον εργασίας με τρόπο που ωθεί την πιο γρήγορη διαταραχή του χρόνου καθιστικής στάσης. Πριν, όμως, μπορέσουν αυτές οι παρεμβάσεις να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν, πρέπει να γίνουν περισσότερες έρευνες γύρω από την ψυχολογία της καθιστικής συμπεριφοράς», καταλήγει η Δρ. Broeke.
Διαβάστε επίσης
Τι αλλάζει με τη συνταξιοδότηση και θέτει άμεσα σε κίνδυνο την υγεία
Ποια μορφή καθιστικής ζωής είναι η πιο επικίνδυνη για την καρδιά
