Τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, όπως η νόσος Crohn και η ελκώδης κολίτιδα, σχετίζονται με ανωμαλίες στο εντερικό μικροβίωμα ανθρώπων και ζώων.
Στους πάσχοντες γενικά εντοπίζεται μειωμένη ποικιλία στην εντερική χλωρίδα καθώς και αυξημένα επίπεδα βακτηρίων που εκφράζουν την πρωτεΐνη φλαγελίνη, που επηρεάζει την κινητικότητά τους. Δηλαδή τους δίνει τη δυνατότητα να εισχωρούν στο στρώμα του βλεννογόνου που καλύπτει τα εντερικά τοιχώματα και συνήθως είναι αποστειρωμένο. Ο λόγος ύπαρξης αυτής της επίστρωσης είναι να σχηματίζει ένα τείχος ανθεκτικό στα βακτήρια μεταξύ πεπτικού σωλήνα και του υπόλοιπου σώματος, άρα να τον προστατεύει από το ενδεχόμενο φλεγμονής που σχετίζεται με τα δισεκατομμύρια βακτήρια της εντερικής χλωρίδας.
Παλαιότερες έρευνες είχαν δείξει ότι υπάρχουν φυσικά αντισώματα εντός αυτού του βλεννώδους στρώματος, και μερικά εξ αυτών στοχεύουν την φλαγελίνη. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα αυθόρμητα αναπτύσσει ανοσολογική προστασία έναντι της φλαγελίνης, καθιστώντας εφικτό τον έλεγχο της παρουσίας των βακτηρίων που εκφράζουν αυτή την πρωτεΐνη.
Αναζητώντας έναν τρόπο να μειώσουν τον κίνδυνο της χρόνιας φλεγμονής ο Benoit Chassaing και οι συνεργάτες του στο ινστιτούτο Inserm σκέφτηκαν να χειραγωγήσουν την παραγωγή αντισωμάτων κατά της φλαγελίνης ώστε να μειωθεί η παρουσία των βακτηρίων που την εκφράζουν στο εντερικό μικροβίωμα.
Σε άρθρο λοιπόν που δημοσιεύουν στο Nature Communications, οι ερευνητές περιγράφουν πως χορήγησαν ενδοπεριτονεϊκά σε ποντίκια φλαγελίνη και προκάλεσαν έτσι αξιοσημείωτη αύξηση των αντισωμάτων κατά της πρωτεΐνης, ειδικά στον εντερικό βλεννογόνο. Στη συνέχεια εφάρμοσαν ένα πρωτόκολλο ώστε να προκαλέσουν χρόνια εντερική φλεγμονή στα πειραματόζωα και έτσι παρατήρησαν ότι η ανοσοποίηση κατά της φλαγελίνης προσέφερε τα ποντίκια σημαντική προστασία από την εντερική φλεγμονή.
Μια ανάλυση του εντέρου και του μικροβιώματος των τρωκτικών αποκάλυψε ότι απλά μια μείωση στα βακτήρια που εκφράζουν την πρωτεΐνη αλλά και την απουσία τους από τον εντερικό βλεννογόνο.
Δεδομένου ότι η περίσσεια φλαγελίνης στο εντερικό μικροβίωμα έχει σχετιστεί και με μεταβολικές διαταραχές όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία, οι επιστήμονες δοκίμασαν την εμβολιαστική στρατηγική τους και σε ποντίκια με πολύ λιπαρή διατροφή. Τελικά, ο εμβολιασμός προστάτευσε τα τρωκτικά από το να πάρουν βάρος, εν αντιθέσει με την ομάδα ελέγχου.
«Η ίδια εμβολιαστική τακτική θα μπορούσε να εφαρμοστεί στους ανθρώπους, αφού ανωμαλίες στο μικροβίωμα έχουν παρατηρηθεί σε ασθενείς με φλεγμονώδη και μεταβολικά νοσήματα. Και γι’ αυτό έχουμε επικεντρωθεί στο πως θα μπορούσαμε να χορηγήσουμε εστιασμένα φλαγελίνη στον εντερικό βλεννογόνο ασθενών», εξηγεί ο Benoit Chassaing.
