Δεν είναι λίγοι οι ιδιοκτήτες/κηδεμόνες σκύλων που δεν μπορούν να απολαύσουν τον περίπατό τους με τον τετράποδο φίλο τους, καθώς το λουρί είναι διαρκώς τεντωμένο. Κοινώς, ο σκύλος τους τραβάει. Για να λύσουν το πρόβλημα, ορισμένοι, αποφασίζουν να του φορέσουν το κολάρο – πνίχτη. Δεν γνωρίζουν, όμως, πόσο κακό κάνουν στην υγεία, αλλά και στην ψυχολογία του ζώου.
Η εκπαιδεύτρια θετικής εκπαίδευσης σκύλων – ενημέρωσης κηδεμόνων, Αγγέλικα Χέρρα, μας επισημαίνει τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η βία στο σκύλο, αλλά και το πώς μπορούμε να διορθώσουμε την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του.
«Τα τελευταία χρόνια, όλο και συχνότερα, διαβάζουμε έρευνες ψυχολόγων που δείχνουν ότι η εκπαίδευση που προκαλεί πόνο σε οποιοδήποτε συναισθανόμενο ον, είναι υπεύθυνη για σωματική και ψυχική ζημία. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο, πως η ορμόνη της κορτιζόλης εκκρίνεται όσο ένας οργανισμός βιώνει φόβο, στρες ή απειλή. Αντίθετα, η λεγόμενη και «ορμόνη της ευχαρίστησης», η ντοπαμίνη, εκκρίνεται όταν βιώνουμε ευχάριστες εμπειρίες.
Ο ρόλος του λουριού, κατά τη διάρκεια της βόλτας με τον σκύλο μας, δεν είναι άλλος παρά η ασφάλειά του.
Αν ο σκύλος μας τραβάει κατά τη διάρκεια της βόλτας, δεν τον τιμωρούμε τραβώντας το λουρί του, ή έχοντας στο λαιμό του κολάρο – πνίχτη. Με αυτόν τον τρόπο δεν μαθαίνουμε στον σκύλο να περπατά μαζί μας ήρεμα.
Μπορεί η τιμωρία να καταλαγιάζει προσωρινώς τη συμπεριφορά του ζώου, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν αλλάζει τα συναισθήματά του. Η τιμωρία έχει ως αποτέλεσμα τον φόβο (αρνητική συσχέτιση) απέναντι στο άτομο ή σε οτιδήποτε άλλο είναι κοντά του εκείνη τη στιγμή.
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, ως τιμωρία ορίζεται κάθε πόνος ή δυσφορία που οδηγεί το ζώο σε φόβο και αγωνία. Παράδειγμα: ο σκύλος μπορεί να σταματήσει για λίγο να τραβάει, προκειμένου να αποφύγει τον πόνο. Αυτό, όμως, που υπονομεύεται είναι η σχέση σκύλου – κηδεμόνα ή σκύλου – εκπαιδευτή. Η πολυπόθητη πειθαρχία, που θα ήθελε ο κάθε κηδεμόνας, μετατρέπεται, δυστυχώς, σε τιμωρία. Πειθαρχία, όμως, είναι να ελέγχω τη συμπεριφορά μου και τα συναισθήματά μου, όχι να τιμωρώ.
Η λειτουργία της μάθησης στον άνθρωπο, αλλά και στον σκύλο, σταματά με την έκκριση της κορτιζόλης. Ο εχθρός της μάθησης είναι η κορτιζόλη.
Ας δούμε, λοιπόν, πώς μαθαίνει ένας σκύλος να πηγαίνει ήρεμα βόλτα, όντας χαρούμενος δίπλα στον κηδεμόνα του.
Θεμιτά Εξαρτήματα: Έλεγχος του σκύλου που τραβάει στη βόλτα χωρίς πρόκληση πόνου, φόβου, αιφνιδιασμού ή δυσφορίας.
Παράδειγμα: φέρνουμε το λουρί κοντά στον σκύλο, τον αφήνουμε να το μυρίσει να το επεξεργαστεί και σε κάθε νέα του προσπάθεια τον ανταμείβουμε με λιχουδιά ή με λεκτική επιβράβευση. Μπορούμε επίσης να αρωματίσουμε το λουρί με κάτι νόστιμο π.χ τυρί κρέμα, φυστικοβούτυρο, έτσι ώστε ο σκύλος να δημιουργήσει πολύ εύκολα θετική σύνδεση με το συγκεκριμένο εξάρτημα.
Μη θεμιτά εξαρτήματα. Ενδέχεται να προκαλούν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, πόνο, φόβο, δυσφορία, αλλά και να δημιουργήσουν, μακροχρόνια, προβλήματα υγείας και συμπεριφοράς όπως: στον θυρεοειδή αδένα, στο λαιμό και τα μάτια του σκύλου, αύξηση επιθετικής συμπεριφοράς, σταδιακή προσαρμογή στην αυξανόμενη ένταση της τιμωρίας, με αποτέλεσμα την τελική απάθεια του σκύλου στην οποιαδήποτε παρέμβαση με μορφή τιμωρίας (learned helplessness)
Κανένας θετικός εκπαιδευτής με αίσθημα ηθικής και γνώση των γνωσιακών δεξιοτήτων ενός σκύλου δεν χρησιμοποιεί και δεν προτείνει στους κηδεμόνες σκύλων τα εξής εξαρτήματα:
Σύμφωνα λοιπόν με τις επιστημονικές μελέτες των βιολόγων, ψυχολόγων και της εφαρμοσμένης επιστήμης στη συμπεριφορά των ζώων, είμαστε πλέον σε θέση να γνωρίζουμε, ότι υπάρχουν άλλοι, νέοι τρόποι, μη βίαιοι, βασισμένοι στην επιστήμη, για να δείξουμε σε ένα σκύλο πως θα θέλαμε να συμπεριφέρεται κατά τη διάρκεια της βόλτας του, αλλά και γενικότερα στη συμβίωσή του μαζί μας.
Έτσι, αντί να καταφεύγουμε στις παραδοσιακές απαρχαιωμένες τεχνικές εκφοβισμού, κακοποίησης και τιμωρίας ενός συναισθανόμενου ζώου, θα ήταν πολύ πιο ανθρώπινο και ηθικό να ενημερώνουν οι εκπαιδευτές τους κηδεμόνες κατοικίδιων, για τις γνωσιακές δεξιότητες ενός σκύλου και το πως να τις αξιοποιήσουν, προκειμένου να συμβιώσουν αρμονικά και ευτυχισμένα μαζί.
Η σχέση με τον σκύλο μας, αξίζει και πρέπει να είναι μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, σεβασμού, αγάπης, υπομονής και συνεχούς μάθησης και εξέλιξης.
Σας εύχομαι πολλές και δημιουργικές βόλτες με τον πιστό σας φίλο.
Βιβλιογραφία:
Don’t choke me, 4 myths about the prong collar by Pooja Menon, moderndog Summer, 2017
Linda Michaels, MA Psychology, Hierarchy of Dog Needs, 2015-16
John Bradshaw, In Defence of Dogs, 2011
www.petprofessionalguild.com/chokeandprongcollarpositionstatement
positively.com/dog-training/methods-equipment/training-equipment/choke-and-prong-collars/