Αρκετοί είναι οι ιδιοκτήτες/κηδεμόνες σκύλου, που αναρωτιούνται ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να εκπαιδεύσουν τον μικρό τους φίλο.
Η διαπαιδαγώγηση ενός κουταβιού, λοιπόν, αρχίζει με το που θα μπει στο καινούργιο του σπίτι.
Τους λόγους μας τους εξηγεί η Αναστασία Διαμαντή, θετική εκπαιδεύτρια σκύλων και σύμβουλος συμπεριφοράς. Παράλληλα, μας δίνει πολύτιμες συμβουλές για τη σωστή ανατροφή του κουταβιού μας.
«Οι σκύλοι, όπως και οι άνθρωποι, μαθαίνουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Οι εμπειρίες τους ξεκινούν όταν είναι ακόμη στην κοιλιά της μητέρας τους. Αφού γεννηθούν, αρχίζουν να εξερευνούν τον κόσμο με τις αισθήσεις τους.
Η μητέρα μαθαίνει στα κουτάβια πώς να πίνουν γάλα, πώς να συμπεριφέρονται στα αδέρφια τους και πώς να κάνουν την ανάγκη τους έξω από τη φωλιά τους.
Τα αδέρφια μαθαίνουν μεταξύ τους το παιχνίδι και τα όριά του.
Η Αναστασία Διαμαντή, θετική εκπαιδεύτρια σκύλων και σύμβουλος συμπεριφοράς
Με ποιους τρόπους μαθαίνουν οι σκύλοι
Όπως και οι άνθρωποι, έτσι και οι σκύλοι μαθαίνουν με ποικίλους τρόπους. Κάποιοι από αυτούς είναι οι εξής:
- Μέσω παρατήρησης συμπεριφοράς, της μητέρας τους, ή άλλων σκύλων.
- Μέσω συσχετισμού, θετικού ή αρνητικού, με μία κατάσταση.
- Μέσω δοκιμής και εξάσκησης μιας συμπεριφοράς.
Η εκπαίδευση που χρειάζεται να κάνουμε εμείς στο κουτάβι μας, αρχίζει από τη στιγμή που θα έρθει στο σπίτι. Το ιδανικότερο είναι, πριν αποφασίσουμε να πάρουμε ένα κουτάβι, να έχουμε ενημερωθεί πλήρως από ειδικούς για τις ανάγκες του σκύλου που θέλουμε να υιοθετήσουμε. Όπως οι γονείς προετοιμάζονται για τον ερχομό ενός παιδιού, έτσι κι εμείς ως κηδεμόνες χρειάζεται να έχουμε προετοιμαστεί κατάλληλα για τον ερχομό ενός κουταβιού. Με αυτόν τον τρόπο θα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε, τυχόν, προβλήματα συμπεριφοράς και να αντεπεξέλθουμε με ψυχραιμία.
Αν αποφασίσουμε να υιοθετήσουμε κουτάβι από καταφύγιο, καλό είναι να λάβουμε υπόψη τις ανάγκες του σκύλου, βάσει του μεγέθους και των σωματικών του αναγκών.
Ο ρόλος του εκτροφέα
Αν αποφασίσουμε να αγοράσουμε κουτάβι, είναι καλό να ενημερωθούμε για τις ράτσες που μας ταιριάζουν και για τις ανάγκες κάθε φυλής, σύμφωνα με την καθημερινότητα και τις συνήθειές μας.
Είναι πολύ σημαντικό να αγοράζουμε κουτάβια από νόμιμους εκτροφείς, και όχι από παράνομα εκτροφεία που εκτρέφουν σκύλους σε άθλιες συνθήκες, χωρίς πιστοποιητικά και σε πολύ χαμηλές τιμές. Χωρίς να έχουν φροντίσει για την κοινωνικοποίηση των κουταβιών, ένα θέμα που θα αναλυθεί στη συνέχεια.
Ένας υπεύθυνος εκτροφέας φροντίζει για τις σωστές συνθήκες και τη σωστή κοινωνικοποίηση των κουταβιών στα αρχικά στάδια της ζωής τους, εκθέτοντάς τα σε ήχους (φωνές, κρότους κ.ά.), σε υφές (γρασίδι, πλακάκι, χαλίκι κ.ά.) και σε ασκήσεις χειρισμού, δηλαδή αγγίγματος. Η κατάλληλη ηλικία για να αποχωριστεί ένας σκύλος τη μαμά του είναι η 8η εβδομάδα κι έπειτα.
Αφού, λοιπόν, έχουμε ενημερωθεί από ειδικούς για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε καταστάσεις, και αφού έχουμε προετοιμαστεί με τα κατάλληλα αξεσουάρ (πάνες, πάρκο, παιχνίδια, μπολ φαγητού – νερού κτλ), είμαστε έτοιμοι να καλοδεχτούμε το κουτάβι.
Κοινωνικοποίηση
Η κοινωνικοποίηση είναι η χρονική περίοδος κατά την οποία ο σκύλος μπορεί να εκτεθεί, σταδιακά, σε ερεθίσματα, ώστε να τα συνηθίσει χωρίς κάποιο πρόβλημα. Η κατάλληλη περίοδος για κοινωνικοποίηση είναι μεταξύ 4ης και 12ης εβδομάδας της ζωής του.
Οι εμπειρίες του κουταβιού σε αυτή την περίοδο θα καθορίσουν τη μετέπειτα ενήλικη προσωπικότητα του σκύλου, και θα δείξουν αν ο σκύλος είναι φοβικός, επιθετικός, ή ουδέτερος, όταν θα συναντά μία καινούρια κατάσταση στο μέλλον. Φυσικά, παίζουν ρόλο και τα γονίδια του σκύλου, άλλα με σωστή κοινωνικοποίηση πάρα πολλά προβλήματα μπορούν να αποφευχθούν.
Είναι χρήσιμο, η κοινωνικοποίηση να αρχίσει από το σπίτι, εκθέτοντας το κουτάβι με ήρεμο τρόπο σε διάφορα αντικείμενα και διάφορους ήχους του σπιτιού.
Όπως είναι γνωστό, οι κτηνίατροι συμβουλεύουν, για λόγους υγείας, ο σκύλος να μη βγαίνει έξω, μέχρι να κάνει και το τελευταίο του εμβόλιο. Ουσιαστικά το κουτάβι δεν πρέπει να έρχεται σε επαφή με έδαφος από το οποίο έχουν περάσει άλλα ζώα, τα οποία μπορεί να μεταφέρουν κάποια ασθένεια. Μπορούμε, όμως, να παίρνουμε το κουτάβι μας αγκαλιά και να πηγαίνουμε σύντομες βόλτες, ώστε να συνηθίζει το εξωτερικό περιβάλλον και τα διάφορα ερεθίσματα, όπως ήχους, αυτοκίνητα, μυρωδιές, άλλους σκύλους, ανθρώπους, κτλ. Μόλις ολοκληρωθεί ο απαραίτητος εμβολιασμός και έχουμε την άδεια του γιατρού μας, μπορούμε να αρχίσουμε να βγαίνουμε τακτικές, μικρές βόλτες έξω.
Φροντίζουμε να μην υπέρ-εκθέτουμε ένα κουταβάκι σε πολλά και τρομακτικά ερεθίσματα ταυτόχρονα (κίνηση, πλήθος ανθρώπων κτλ), γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να τρομάξει.
Το πόσο αργά ή γρήγορα συνηθίζει ένας σκύλος στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και πόσο θαρραλέος ή διστακτικός είναι, έχει να κάνει ξεκάθαρα με την προσωπικότητά του. Και επειδή κάθε σκύλος είναι διαφορετικός, προχωράμε την κοινωνικοποίηση και την εκπαίδευσή του ανάλογα με τις ανάγκες του.
Τουαλέτα
Μέχρι να μας επιτραπεί η έξοδος, από τον γιατρό, φροντίζουμε να έχουμε αρκετές πάνες σε διάφορα μέρη του σπιτιού. Επιβραβεύουμε πάντα τις σωστές αποφάσεις του κουταβιού για το πού θα επιλέξει να πάει τουαλέτα. Ένα κουτάβι, όπως ένα μωρό, δεν έχει την ικανότητα να συγκρατεί την ανάγκη του, οπότε είναι φυσιολογικό να έχει ακράτεια. Μετά το φαγητό και μετά το παιχνίδι είναι πολύ πιθανό να του έρθει ανάγκη να «τα κάνει», οπότε προληπτικά το μεταφέρουμε στην πάνα.
Οι πρώτες συμπεριφορές
Μπορούμε να αρχίσουμε να μαθαίνουμε στο κουτάβι μας συμπεριφορές από την πρώτη μας επαφή. Εννοείται, πως δεν έχουμε μεγάλες απαιτήσεις από ένα κουταβάκι. Είναι προφανές ότι ένα κουτάβι δεν μπορεί να έχει την ίδια συγκέντρωση με έναν ενήλικο σκύλο. Άρα, ξεκινάμε με μικρά βηματάκια και μικρής διάρκειας ασκήσεις. Με την πάροδο του χρόνου, και ανάλογα με τον σκύλο, αυξάνουμε τις απαιτήσεις μας. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως οι συμπεριφορές που επιβραβεύονται, τείνουν να επαναλαμβάνονται. Άρα, φροντίζουμε να επιβραβεύουμε τις επιθυμητές -για εμάς- συμπεριφορές του κουταβιού μας, με λιχουδιές, χάδια, ή παιχνίδι. Πάντα αρχίζουμε να μαθαίνουμε νέες συμπεριφορές στον σκύλο μας ξεκινώντας από το σπίτι. Έτσι χτίζουμε πιο δυνατές βάσεις στην εκπαίδευσή του, γιατί έχουμε λιγότερους περισπασμούς από ό,τι σε ένα εξωτερικό περιβάλλον.
Τα κουτάβια είναι απόλυτα φυσιολογικό να δαγκώνουν και να τρώνε πράγματα που βρίσκουν. Εμείς μπορεί να το θεωρούμε ανεπιθύμητη συμπεριφορά, όμως γι’ αυτά είναι κάτι εντελώς φυσιολογικό. Είναι πολύ πιθανό το κουτάβι μας να δαγκώνει, γιατί αλλάζει δόντια. Φροντίζουμε να έχουμε πάντα παιχνίδια για μάσημα κουταβιών στον χώρο τους και τα παροτρύνουμε να δαγκώνουν αυτά, κι όχι τα έπιπλα του σπιτιού. Στην περίπτωση που το κουτάβι τρώει πράγματα που βρίσκει, φροντίζουμε να παίρνουμε την προσοχή του με κάποιο παιχνίδι, ώστε να του δείξουμε ότι υπάρχουν πιο ενδιαφέροντα πράγματα να κάνει. Σταδιακά μπορούμε να του μάθουμε τις συμπεριφορές «άστο», ή «φτύστο».
Σε καμία περίπτωση δεν χρησιμοποιούμε λεκτική βία, δηλαδή δεν μαλώνουμε και δεν φωνάζουμε στον σκύλο «όχι» και «μη», και ποτέ δεν αφαιρούμε με τη βία πράγματα από το στόμα του σκύλου, για τρεις κυρίως λόγους:
- Με αυτόν τον τρόπο δεν σταματάμε την επιθυμία του σκύλου να δαγκώνει ή να τρώει πράγματα που βρίσκει, αντιθέτως του τη μεγεθύνουμε, γιατί του αφαιρούμε κάτι που επιθυμεί πολύ.
- Οταν φωνάζουμε «μη» και «όχι», ο σκύλος δεν σταματά τη συμπεριφορά επειδή καταλαβαίνει τι του λέμε, αλλά επειδή τρομάζει από τον τόνο της φωνής μας, και «παγώνει».
- Εάν του αρπάζουμε πράγματα που έχει στην κατοχή του, τον εκπαιδεύουμε ότι αυτό που παίρνει πρέπει να το φυλάει, ή να το καταπίνει, για να μην το στερηθεί.
Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να ανταλλάξουμε αυτό που πήρε στο στόμα του με κάτι εξίσου επιθυμητό.
Το μεγάλωμα ενός κουταβιού δεν είναι η πιο εύκολη υπόθεση. Τις δυσκολίες που θα βρεθούν στον δρόμο μας, τις αντιμετωπίζουμε με κατανόηση και υπομονή. Έτσι κι αλλιώς, σκύλο πήραμε, όχι στρατιώτη! Όσο ο σκύλος μεγαλώνει, ωριμάζει και κατανοεί όλο και περισσότερο τη ρουτίνα μας και τις επιθυμίες μας. Οι σκύλοι, όπως και οι άνθρωποι, όσο ζουν μαθαίνουν. Η μάθηση και η εκπαιδευτική διαδικασία πρέπει να είναι χαρούμενη, για να είναι αποδοτική. Οπότε, η υπομονή και η ευχάριστη διάθεση παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Η απογοήτευση είναι εχθρός στην εκπαίδευση. Δώστε χρόνο και αγάπη σε αυτό που κάνετε, και ο σκύλος σας θα γίνει η καλύτερη συντροφιά!».
*Η Αναστασία Διαμαντή είναι διπλωματούχος εκπαιδεύτρια σκύλων και σύμβουλος συμπεριφοράς, απόφοιτη της ακαδημίας Kynagon Dog Trainers. Παρακολουθεί μαθήματα πάνω στην εφαρμοσμένη συμπεριφοριστική των ζώων και είναι μέλος δύο οργανισμών, του ICAN και του ISAP, οι οποίοι απευθύνονται σε επαγγελματίες που δεν χρησιμοποιούν καμία μορφή βίας στην εκπαίδευση.
Διαβάστε επίσης:
Κουτάβι: Να περιμένω να μεγαλώσει πριν ξεκινήσει εκπαίδευση;
Πόσο βάναυση μπορεί να γίνει η εκπαίδευση του σκύλου και τι πρέπει να κάνουμε
Όταν ο σκύλος έχει μεγαλώσει, η εκπαίδευση δεν έχει νόημα – Είναι αλήθεια αυτό;
