Οι πρωινοί τύποι είναι πιο πιθανό να έχουν καλύτερη ψυχική διάθεση ενώ οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι διατρέχουν χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. Από την άλλη πλευρά τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι που κοιμούνται αργά το βράδυ μπορεί να έχουν έως και διπλάσιες πιθανότητες να νοσήσουν από κατάθλιψη, ανεξάρτητα από το πόσο πολύ κοιμούνται. Δεν έχει γίνει, όμως, σαφές αν η κατάθλιψη προκαλεί την καθυστέρηση στην ώρα του ύπνου ή το αντίστροφο, καθώς και το κατά πόσο το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να είναι νυχτερινός τύπος σε έναν κόσμο που «ξυπνά νωρίς» συνεισφέρει στην κακή διάθεση.
Πολλά γονίδια εικάζεται ότι επηρεάζουν τις προτιμήσεις μας σχετικά με τον ύπνο και ανάλογα με τη γενετική προδιάθεση, μπορούν να εξηγήσουν το 12-42% των πράξεων κάθε ανθρώπου. Όμως, ακόμα και αν κάποιος διαθέτει όλα εκείνα τα γονίδια που τον ωθούν να κοιμάται πιο αργά, εξακολουθεί να διαθέτει την επιλογή να κάνει διαφορετικά, σύμφωνα πάντα με τη γνώμη των ειδικών.
Τον Μάιο, σε μια γενετική μελέτη 840.000 ανθρώπων, οι επιστήμονες βρήκαν ότι όσοι είχαν τα γονίδια που συνδέονταν με το πρωινό ξύπνημα ήταν λιγότερο πιθανό να πάθουν κατάθλιψη. Ο ερευνητές υπολόγισαν τα μεσαία σημεία του ύπνου, δηλαδή το χρονικό μέσον μεταξύ της ώρας του ύπνου και της ώρας αφύπνισης. Κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι κοιμούνταν στις 11 το βράδυ και ξυπνούσαν στις 6 το πρωί, με το μεσαίο σημείο να είναι στις 3 τα ξημερώματα. Κάποιος που πήγαινε για ύπνο στις 10 και ξυπνούσε στις 5 είχε 23% χαμηλότερο κίνδυνο σοβαρής κατάθλιψης. Αυτό, μάλιστα, ίσχυε και αντίστροφα: αν κάποιος πήγαινε για ύπνο τα μεσάνυχτα και ξυπνούσε στις 7, ο κίνδυνος κατάθλιψης αυξανόταν κατά 23%.
Μπορούμε να είμαστε πιο χαρούμενοι αν κοιμόμαστε νωρίτερα;
«Εξαρτάται», απαντούν οι ειδικοί. «Αν ήδη κοιμάστε και ξυπνάτε νωρίς, μάλλον όχι. Αλλά αν κοιμάστε στη 1, μπορείτε να μειώσετε κατά 40% τον κίνδυνο κατάθλιψης, πέφτοντας για ύπνο στις 11. Πρέπει, όμως, να τηρήσετε αυτό το νέο πρόγραμμα», εξηγούν οι επιστήμονες. Όσοι ξυπνούν νωρίς τείνουν να εκτίθενται περισσότερο στο φως κατά τη διάρκεια της ημέρας και το φως του ήλιου είναι γνωστό πως επηρεάζει τη διάθεση. «Γι’αυτό θα πρέπει να διασφαλίσετε ότι εκτίθεστε στον ήλιο, καθώς αν ξυπνάτε και βρίσκεστε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο δεν πρόκειται να δείτε κάποιο όφελος ακόμα και αν ξυπνάτε νωρίτερα», συμπληρώνουν οι ερευνητές.
Τον Ιούνιο, μια άλλη μελέτη έδειξε ότι ο συγχρονισμός του προγράμματος με το ωράριο των εργάσιμων ημερών βοηθά σημαντικά. Τα γενετικά δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν έδειξαν ότι το πρωινό ξύπνημα συνδέεται με χαμηλότερες πιθανότητες κατάθλιψης. Επίσης, η επιστημονική ομάδα ανακάλυψε μια μέτρηση που ονόμασε «κοινωνικό jetlag» και η οποία βασίζεται στη διαφοροποίηση του ύπνου ανάμεσα στις εργάσιμες ημέρες και στις αργίες. «Η ιδέα ήταν απλή. Θεωρητικά πρέπει να τηρούμε το ίδιο πρόγραμμα ύπνου και τα Σαββατοκύριακα, αλλά οι νυχτερινοί τύποι που πιέζονται να σηκωθούν πρωί για τη δουλειά συνήθως ακολουθούν ένα πιο νυχτερινό μοτίβο όταν μπορούν», αναφέρουν οι ειδικοί.
Συγκεντρώνοντας δεδομένα από 85.000 ανθρώπους που φορούσαν συσκευές παρακολούθησης της ωριαίας δραστηριότητας και καταγράφοντας τις ώρες που ήταν ξύπνιοι, η έρευνα διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που είχαν περισσότερο κοινωνικό jetlag ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν χαμηλότερη ευεξία και αισθήματα κατάθλιψης.
Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα ευρήματα
Θα χρειαστεί μια μεγάλη τυχαιοποιημένη δοκιμή για να είμαστε σίγουροι ότι το να κοιμόμαστε νωρίτερα μπορεί να περιορίσει την κατάθλιψη. Μέχρι τότε, όμως, αυτή η έρευνα οδηγεί σε δύο επιλογές για όσους προτιμούν να κοιμούνται αργότερα:
- Αν ήδη έχετε ένα πρόγραμμα σύμφωνα με το οποίο πρέπει να ξυπνάτε πιο νωρίς από αυτό που θα θέλατε για τη δουλειά, προσπαθήστε να ακολουθείτε το πρόγραμμα αυτό και τις ημέρες που δεν εργάζεστε.
- Αν μπορείτε να προσαρμόσετε τις ώρες της δουλειάς στις προτιμήσεις σας, ίσως αφεθείτε σε σε ένα πιο αργοπορημένο πρόγραμμα. Αν, όμως, έχετε ήδη αυτό το αργοπορημένο πρόγραμμα και ταυτόχρονα ανησυχείτε για τη διάθεσή σας, το να ξεκινάτε την ημέρα σας μια ώρα πριν ίσως μπορεί να σας βοηθήσει.
Διαβάστε επίσης
Αϋπνία: Οκτώ tips για καλύτερο και περισσότερο ύπνο – Εφαρμόστε τα!
Κατάθλιψη: Ο απροσδόκητος κίνδυνος υγείας για τους πάσχοντες
Τι ήχο έχει το ξυπνητήρι σας και τι «δείχνει» για την αποδοτικότητά σας
