Η περίοδος τον γιορτών έχει διαφορετική σημασία για το κάθε άτομο. Υπάρχει εκείνη η κατηγορία των ανθρώπων που αποκαλεί τα Χριστούγεννα ως την αγαπημένη του εποχή. Είναι μία περίοδος που γεννάει σε αυτούς συναισθήματα ξεγνοιασιάς και οικογενειακής θαλπωρής. Μία περίοδος που συνδέεται στενά με παιδικές αναμνήσεις και ίσως όμορφες οικογενειακές ιστορίες με λαμπάκια, χρώματα και δώρα.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει εκείνη η κατηγορία των ανθρώπων που βιώνουν τις γιορτές ως μία δύσκολη, μελαγχολική εμπειρία με κύρια συμπτώματα, την θλίψη, την απαισιοδοξία, την μοναξιά, ακόμα και τις τάσεις αυτοκτονίας. Σύμφωνα, μάλιστα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας οι αυτοκτονίες κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, αλλά και τον πρώτο μήνα του έτους αυξάνονται κατά 40%.
Τι συμβαίνει όμως πραγματικά με την γνωστή σε όλους μελαγχολία τον εορτών; Πότε είναι πιο επικίνδυνη και πότε όχι;
Πολύ συχνά, τείνουμε να ονομάζουμε το καταθλιπτικό συναίσθημα αυτών των ημερών ως εποχιακή κατάθλιψη. Αυτό μας κάνει πιο αισιόδοξους όσον αφορά την διάρκεια αυτής. Άλλες φορές πάλι, οφείλουμε να διακρίνουμε ως ειδικοί αν το συναίσθημα της θλίψης είναι ένα προϋπάρχον συναίσθημα που μπορεί να υποδηλώνει μία μακροχρόνια καταθλιπτική διαταραχή.
Σε αυτό μας βοηθάει πολύ να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα που παρουσιάζει το άτομο αυτήν την περίοδο καθώς και τα αίτια που το οδηγούν σε αυτό το αρνητικό συναίσθημα, που από κάποιους περιγράφεται ως ένα από τα πιο ανυπόφορα συναισθήματα. Τα συμπτώματα που συνήθως μας θορυβούν είναι της απομόνωσης, της αλλαγής του τρόπου σκέψης, καθώς και οι διατροφικές αλλαγές ή η διαταραχή ύπνου.
Περνώντας στις αιτίες, μία βασική αιτία θλίψης είναι οι προσδοκίες που έχουμε είτε εμείς είτε οι άλλοι από τον εαυτό μας για αυτές τις μέρες. «πρέπει να είσαι χαρούμενος», «πρέπει να κάνεις κάτι διαφορετικό», «πρέπει να αγοράσεις πολλά δώρα», «πρέπει να βρεθείς με την οικογένεια σου». Όλα αυτά τα πρέπει που πολλές φορές φαντάζουν ως βαρίδια σε ένα άτομο, καθώς έρχονται σε αντίθεση με τις πραγματικές του επιθυμίες. Αυτές οι κανονιστικές ή αλλιώς κοινωνικές προσδοκίες οδηγούν το άτομο συχνά είτε σε άγχος είτε σε θλίψη. Στην πρώτη περίπτωση θα φροντίσει να τις υλοποιήσει όλες βιώνοντας έντονα αγχωτικά συμπτώματα χωρίς στιγμές χαλάρωσης και ανεμελιάς. Στην δεύτερη περίπτωση, το άτομο μέσω της θλίψης θα οδηγηθεί στην απομόνωση, μία κατάσταση που με την σειρά της θα αυξήσει το καταθλιπτικό συναίσθημα.
Η δικτατορία της ευτυχίας αυτών των ημερών τρομάζει συχνά το άτομο, κάνοντας το να πιστέψει πως επειδή δεν αισθάνεται χαρούμενο, έχει κάτι σοβαρό. Η αλήθεια είναι πως πρέπει να διαχωρίζουμε την χαρά από την πραγματική ευτυχία, τις υπέρλαμπρες γιορτές από την αυθεντικότητα.
Πέρα από τις στερεοτυπικές προσδοκίες όμως, υπάρχουν και άλλοι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν σε έντονα συναισθήματα μελαγχολίας και απόσυρσης. Αυτοί μπορεί να είναι η οικονομική κατάσταση του ατόμου, η ερωτική του ζωή (αν βρίσκεται σε σχέση ή όχι), η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και το πόσο νιώθει ότι αξίζει, η έλλειψη υποστηρικτικού δικτύου καθώς και κάποιες προ υπάρχουσες σωματικές ή ψυχικές ασθένειες.
Το ερώτημα που βασανίζει τους περισσότερους είναι «πώς θα ξεφύγω από αυτήν την θλίψη;».Ένα δεύτερο ερώτημα που ακολουθεί είναι «πώς μπορώ να βοηθήσω ένα αγαπημένο μου πρόσωπο που βιώνει κάτι τέτοιο;». Και στις δύο ερωτήσεις η απάντηση είναι μία: αποδοχή των συναισθημάτων.
Αν ανήκετε σε αυτούς που δεν αντέχουν αυτές τις μέρες, δώστε χρόνο στον εαυτό σας και εντοπίστε ποια είναι αυτά τα συγκεκριμένα συναισθήματα που βιώνετε και από που προήλθαν. Είναι θυμός, είναι φόβος, είναι απογοήτευση είναι λύπη; Συγκεκριμενοποιείστε το συναίσθημα σας.
Βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας, χρόνο να ξεκουραστείτε. Αντιμετωπίζουμε διαφορετικά τον κόσμο όταν είμαστε ξεκούραστοι.
Δημιουργήστε νέες παραδόσεις. Αν νιώθετε πως τις φετινές γιορτές θέλετε να κάνετε κάτι διαφορετικό από αυτό που μάθατε μέσα στην οικογένεια σας, μπορείτε.
Αυτή η νέα νόρμα που θα δημιουργήσετε θα σας κάνει να αισθανθείτε μεγαλύτερο έλεγχο του εαυτού σας, να βιώσετε το παρόν.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα άτομο που βιώνει θλίψη μέσα στις γιορτές; Να το ακούσουμε, να αποδεχθούμε τα συναισθήματα του, να μην το πιέσουμε στις σιωπές του. Να είμαστε αόρατα παρόντες εκεί. H παρέα μας είναι πολύτιμη και σημαντική ακόμα και αν δεν το δείχνει.
Η θλίψη των εορτών, αν μπορέσει να αναγνωριστεί και να γίνει αποδεκτή από το άτομο, ίσως οδηγήσει σε νέα μονοπάτια ανακάλυψης του εαυτού, των κεκαλυμμένων συναισθημάτων και σε δημιουργία μία νέας, καλύτερης σχέσης τόσο με τον εαυτό του όσο και με τα αγαπημένα του πρόσωπα.
