Αν ρωτήσουμε σήμερα έναν έφηβο πώς επικοινωνεί με τους φίλους του, το πιθανότερο είναι να δείξει το smartphone του, υπονοώντας βέβαια τα μηνύματα που ανταλλάσσει μαζί τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι σημερινοί έφηβοι – η γενιά που πολλοί ονομάζουν Generation Z – συνδέονται συνεχώς με τους φίλους τους μέσω των ψηφιακών μέσων, αφιερώνοντας έως και εννέα ώρες την ημέρα κατά μέσο όρο στην οθόνη του κινητού ή του tablet τους. Πώς, όμως, μπορεί αυτό να επηρεάσει τον πραγματικό χρόνο που αφιερώνουν στους φίλους τους;
Για να συγκρίνει τη συχνότητα με την οποία οι προηγούμενες γενιές συναντιούνταν με τους φίλους τους σε σχέση με το σήμερα, αλλά και το αν έχει αλλάξει το ποσοστό της μοναξιάς που αισθάνονταν οι γενιές αυτές, ο Jean Twenge, καθηγητής Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο εξέτασε τους τρόπους που 8,2 εκατομμύρια έφηβοι από τις ΗΠΑ περνούσαν χρόνο με τους φίλους τους από τη δεκαετία του 1970 μέχρι και σήμερα. Στη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της μελέτης στο The Conversation αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι οι σημερινοί έφηβοι κοινωνικοποιούνται με τους φίλους με θεμελιωδώς διαφορετικούς τρόπους και επίσης ότι είναι η γενιά που αισθάνεται πιο μόνη.
Λιγότερη δουλειά, αλλά και λιγότερες επαφές
Αφού εξέτασαν δύο μεγάλες αντιπροσωπευτικές αμερικανικές μελέτες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αν και η ποσότητα του χρόνου που οι έφηβοι περνούν με τους φίλους τους έχει μειωθεί από τη δεκαετία του ’70 και μετά, η πτώση επιταχύνθηκε μετά το 2010, όταν άρχισε να αυξάνεται ραγδαία η χρήση των smartphones.
Σε σύγκριση με τους εφήβους των προηγούμενων δεκαετιών, οι έφηβοι της Generation Z είναι λιγότερο πιθανό να έρθουν σε άμεση επαφή με τους φίλους τους, να πάνε σε πάρτι, να βγουν έξω, να πάνε βόλτες με το αυτοκίνητο, να βγουν ραντεβού, να πάνε σε εμπορικά κέντρα ή στον κινηματογράφο.
Κι όλα αυτά, όχι επειδή δαπανούν περισσότερο χρόνο στην εργασία, στα μαθήματα ή σε εξωσχολικές δραστηριότητες. Οι σημερινοί έφηβοι κατέχουν λιγότερες αμειβόμενες θέσεις εργασίας, ο χρόνος εργασίας τους είναι αμετάβλητος ή μειωμένος σε σχέση με τη δεκαετία του 1990 και ο χρόνος που αφιερώνουν σε εξωσχολικές δραστηριότητες είναι περίπου ο ίδιος.
Παρόλα αυτά, ξοδεύουν λιγότερο χρόνο με τους φίλους τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το 52% των 18χρονων συναντιούνταν με τους φίλους τους σχεδόν καθημερινά, ενώ το 2017 το ποσοστό έπεσε στο 28%, με την πτώση να είναι ιδιαίτερα έντονη μετά το 2010. Αντίστοιχα, οι σημερινοί 16χρονοι πάνε σε περίπου 17 λιγότερα πάρτι το χρόνο από ό,τι οι 16χρονοι της δεκαετίας του 1980. Συνολικά, οι σημερινοί 18χρονοι αφιερώνουν μια ώρα λιγότερο στη διαπροσωπική επαφή σε μια μέση μέρα από ό,τι οι έφηβοι της Generation X.
Οι επιστήμονες αναρωτήθηκαν αν αυτές οι τάσεις θα έχουν επιπτώσεις στο αίσθημα της μοναξιάς, το οποίο επίσης μετρούν οι σύγχρονες έρευνες. Ακριβώς όπως ήταν αναμενόμενο, όσο η μείωση της πρόσωπο με πρόσωπο επαφής επιταχύνεται μετά το 2010, τόσο αυξάνεται και το αίσθημα μοναξιάς των εφήβων.
Ανάμεσα στους 18χρονους, το 39% δήλωσε ότι αισθάνθηκε συχνά μοναξιά το 2017, 13% παραπάνω από τα ποσοστά του 2012. Το 38% δήλωσε ότι αισθανόταν συχνά απομόνωση μέσα στο 2017, δηλαδή 8% παραπάνω από το 2012. Και στις δύο περιπτώσεις, οι αριθμοί του 2017 ήταν οι υψηλότεροι που έχουν καταγραφεί από το 1977, όταν και άρχισαν να τίθενται τέτοια ερωτήματα.
Νέα πολιτιστική κουλτούρα
Όπως και σε προηγούμενες μελέτες, οι ερευνητές και εδώ διαπίστωσαν ότι οι έφηβοι που περνούσαν περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αφιέρωναν περισσότερο χρόνο και στη διαπροσωπική επαφή με τους φίλους τους. Γιατί λοιπόν οι διαπροσωπικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μειώθηκαν συνολικά, ενώ η χρήση ψηφιακών μέσων έχει αυξηθεί;
Η απάντηση έχει να κάνει με την ομάδα έναντι του ατόμου. Φανταστείτε μια ομάδα φίλων που δεν χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή η ομάδα συναντιέται τακτικά, αλλά τα πιο κοινωνικά της μέλη είναι πρόθυμα να βρίσκονται περισσότερο, σε σχέση με όσους προτιμούν να μένουν πιο πολύ στο σπίτι. Στη συνέχεια, όλοι αποκτούν το Instagram.
Και σε αυτή την περίπτωση, οι πιο κοινωνικοί έφηβοι είναι πιο πιθανό να συναντηθούν με τους φίλους τους και είναι επίσης πιο ενεργοί στους λογαριασμούς τους. Ωστόσο, ο συνολικός αριθμός των διαπροσωπικών επαφών για όλα τα μέλη της ομάδας μειώνεται, καθώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις αντικαθιστούν σταδιακά όλο και περισσότερο.
Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η μείωση της πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδρασης μεταξύ των εφήβων δεν είναι μόνο ένα ατομικό ζήτημα. αλλά ένα γενεαλογικό. Ακόμη και οι έφηβοι που αποφεύγουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζονται, σκεπτόμενοι ποιος θα κάνει παρέα μαζί τους, όταν οι περισσότεροι από τους συνομηλίκους τους είναι μόνοι στα υπνοδωμάτιά τους και «σκρολάρουν» στο Instagram.
Η μελέτη καταλήγει ότι τα υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Τα ποσοστά κατάθλιψης και δυστυχίας επίσης εκτοξεύθηκαν στους εφήβους μετά το 2012, ίσως επειδή ο τόσος χρόνος μπροστά σε μια οθόνη και ο λιγότερος χρόνος με φίλους δεν αποτελεί και την καλύτερη φόρμουλα για την ψυχική υγεία.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι έφηβοι επιλέγουν απλώς να επικοινωνούν με τους φίλους τους με διαφορετικό τρόπο, επομένως η μετατόπιση προς την ηλεκτρονική επικοινωνία δεν είναι ανησυχητική.
Το επιχείρημα αυτό προϋποθέτει ότι η ηλεκτρονική επικοινωνία είναι εξίσου καλή για την αποφυγή της μοναξιάς και της κατάθλιψης όσο η αλληλεπίδραση πρόσωπο με πρόσωπο. Είναι, μάλλον, σαφές ότι αυτό δεν συμβαίνει. Υπάρχει κάτι στο αίσθημα της άμεσης επικοινωνίας με κάποιον άλλο, κάτι στο άγγιγμα, στην επαφή με τα μάτια, στο γέλιο, που δεν μπορεί να αντικατασταθεί από την ψηφιακή επικοινωνία.
Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι μια γενιά εφήβων πιο μοναχική από ποτέ.
