Το πρόβλημα με την τροφοδοσία εμβολίων κατά της COVID-19 προσπαθούν να λύσουν οι υγειονομικές αρχές διαφόρων χωρών, με την αύξηση του χρονικού διαστήματος μεταξύ πρώτης και δεύτερης δόσης του εμβολίου να αποτελεί μια λύση ανάγκης. Το παράδειγμα έδωσε πρώτη η Βρετανία με ευρωπαϊκές χώρες να εξετάζουν το σενάριο διευρυμένου χρονικού «παραθύρου».
Η παραπάνω στρατηγική εδράζεται στην υπόθεση λιγότερων θανάτων και νοσηλειών χάρη στην εμβολιαστική κάλυψη μεγαλύτερης μερίδας του πληθυσμού, έστω με την πρώτη δόση του εμβολίου. Η κίνηση χαιρετίστηκε και από τον Χανς Κλούγκε, διευθυντή του ευρωπαϊκού τμήματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σύμφωνα με τον οποίο πρέπει να υπάρχει ευελιξία στον εμβολιασμό με το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech. Το ζήτημα, εντούτοις, έχει εξελιχθεί σε πεδίο διαμάχης ανάμεσα στους ειδικούς.
Επιστημονικά στοιχεία και πιθανοί κίνδυνοι – Τι πρέπει να γνωρίζετε
1. Ανεπαρκή ερευνητικά δεδομένα για το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech
Οι φαρμακευτικές εταιρείες επεσήμαναν τους κινδύνους που εγκυμονεί μια απόφαση διεύρυνσης του χρονικού διαστήματος ανάμεσα στις δύο δόσεις του εμβολίου, καθώς στις κλινικές δοκιμές η πλειοψηφία των συμμετεχόντων έλαβε τη δεύτερη δόση μέσα στο χρονικό πλαίσιο 21 ημερών που καθορίστηκε κατά το σχεδιασμό της μελέτης.
Το mRNA εμβόλιό τους, το πρώτο που εγκρίθηκε και διανέμεται στην Ευρώπη, σημείωσε αποτελεσματικότητα 95% δύο εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση, ενώ σε άλλη έγκριτη μελέτη, σημείωσε αποτελεσματικότητα 52,4% μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης δόσης (21 ημέρες). Καμία μελέτη ωστόσο δεν διερεύνησε τις επιπτώσεις μεγαλύτερων χρονικών αποστάσεων στις δόσεις ή μιας μόνο δόσης.
Αιτιολογώντας την απόφασή τους, οι βρετανικές υγειονομικές αρχές επικαλέστηκαν ερευνητικά δεδομένα περί 89% αποτελεσματικότητας του εμβολίου, με τη μερική ανοσία να ξεκινά από την 15η ημέρα από την πρώτη δόση.
Οι Βρετανοί επιστήμονες, ωστόσο, παρέκαμψαν την δραματική αύξηση των αντισωμάτων εξουδετέρωσης που επιτυγχάνεται μόνο μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου. Παράλληλα, οι Pfizer/BioNTech ανακοίνωσαν πως δεν έχει τεκμηριωθεί ότι η προστασία από την πρώτη δόση παραμένει μετά από 21 ημέρες.
2. Ενδείξεις ωφέλειας από την καθυστέρηση της δεύτερης δόσης του εμβολίου Oxford/AstraZeneca
Το από κοινού εμβόλιο της φαρμακευτικής εταιρείας AstraZeneca με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης περιέχει έναν αβλαβή ιό για να μεταφέρει γενετικό υλικό με πληροφορίες για την πρωτεΐνη ακίδα του SARS-CoV-2 στα κύτταρα και να ενεργοποιήσει την ανασοαπόκριση του οργανισμού.
Οι κλινικές δοκιμές με χρονικό παράθυρο δύο ή τρεις μήνες μεταξύ δύο πλήρων δόσεων σημείωσε αποτελεσματικότητα 62%. Ένα λάθος σε ομάδα συμμετεχόντων, στους οποίους χορηγήθηκε αρχικά μισή δόση του εμβολίου και κατόπιν ολόκληρη, εκτόξευσε την προστασία έναντι του ιού στο 90%.
Οι ειδικοί από το σύστημα υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου απέδωσαν την υψηλή αποτελεσματικότητα του εμβολίου στη μεγάλη χρονική απόσταση των δόσεων, αποδίδοντας αποτελεσματικότητα 73% έναντι της COVID-19 μετά τη χορήγηση της πρώτης δόσης, όπως έδειξε η σχετική ανάλυση ερευνών που πραγματοποίησαν.
3. Διαφορετικά εμβόλια, διαφορετικές προσεγγίσεις
Όπως εξηγεί η Δρ Mariola Fotin-Mleczek, γενική Διευθύντρια Τεχνολογίας στη φαρμακευτική εταιρεία βιοτεχνολογίας CureVac που κατεβαίνει με το δικό της εμβόλιο mRNA στην εμβολιαστική κούρσα κατά της COVID-19, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στα εμβόλια αναλόγως τον μηχανισμό με τον οποίο δρουν.
Στα εμβόλια τεχνολογίας mRNA (όπως το υποψήφιο CureVac και αυτό των Pfizer/BioNTech), η δεύτερη δόση πρέπει να ακολουθήσει μέσα στις επόμενες εβδομάδες, ώστε η ανοσοαπόκριση να διατηρηθεί χωρίς μεγάλες μειώσεις στα αντισώματα, διευκρινίζει η Δρ Fotin-Mleczek, επισήμανση στην οποία συνηγορεί και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάνοντας λόγο για επιστημονικό κενό στην ασφάλεια διεύρυνσης του χρονικού παραθύρου στις δόσεις του εμβολίου Pfizer/BioNTech.
4. Μικρότερη ανοσία πιθανώς να οδηγήσει σε μεταλλάξεις ανθεκτικές στο εμβόλιο
Αν και η διάρκεια της ανοσίας μετά τις δύο δόσεις εμβολίου αποτελεί ακόμη ερωτηματικό, πολλοί επιστήμονες ανησυχούν για μια πιθανή ανάπτυξη ανθεκτικών στα εμβόλια στελεχών του κορωνοϊού στην περίπτωση περιορισμένης ανοσίας από μία μόνο δόση εμβολίου, υπόθεση ανέφικτη κατά άλλα μέλη της επιστημονικής κοινότητας.
5. Η καθυστέρηση στις δόσεις ίσως επηρεάσει άλλα προγραμματισμένα εμβόλια
Εδώ τίθεται ένα ζήτημα που αφορά γονείς και την ευρύτερη εμβολιαστική κουλτούρα, τονίζει η Δρ Heidi Larson, Ιδρύτρια και Διευθύντρια του Προγράμματος Εμπιστοσύνης στα Εμβόλια στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου. Πέρα από την αναστάτωση στο πρόγραμμα εμβολιασμού των παιδιών, το οποίο οι γονείς «διδάσκονται» ότι πρέπει να τηρούν απαρέγκλιτα για να είναι πιο αποτελεσματικά τα εμβόλια – και παρά την ανησυχία τους για «υπερφόρτωση» του παιδικού ανοσοποιητικού συστήματος -, οι επιστήμονες χάνουν την αξιοπιστία τους όταν μεταβάλλουν διαρκώς τις οδηγίες που παρέχουν.
Διαβάστε επίσης
Κορωνοϊός – Εμβολιασμός: Τι χρειάζεται να ξέρουν οι ασθενείς με ρευματικές παθήσεις
