Όσο λιγότερο συναισθηματικά φορτισμένη είναι μια ανάμνηση, τόσο περισσότερο σβήνονται τα χαρακτηριστικά της από τη μνήμη μας, σύμφωνα με τους ερευνητές του Boston College. Όπως αναφέρεται στη δημοσίευση του Psychological Science, οι επιστήμονες έμειναν έκπληκτοι όταν διαπίστωσαν ότι μειώνεται επίσης η ζωντάνια και οι οπτικές ιδιότητες των αναμνήσεων.
Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε η επίκουρη καθηγήτρια Ψυχολογίας του Boston College, Maureen Ritchey, γνωστική νευροεπιστήμονας και μία εκ των συγγραφέων της μελέτης, όταν οι άνθρωποι θυμούνται το παρελθόν, οι αναμνήσεις τους χαρακτηρίζονται από διαφορετικά επίπεδα σαφήνειας στην εκάστοτε ανάμνηση.
Μερικές φορές οι άνθρωποι θυμούνται πολλές λεπτομέρειες σχετικά με ένα γεγονός, σαν να ξαναζωντανεύουν στο μυαλό τους τη στιγμή εκείνη. Άλλες φορές, φαίνεται ότι η μνήμη έχει ξεθωριάσει και οι λεπτομέρειες είναι ασαφείς. Προηγούμενη έρευνα σχετικά με τη μνήμη, πάντως, έχει δείξει ότι οι άνθρωποι θυμούνται πιο έντονα τα συναισθηματικά σημαντικά γεγονότα – όπως ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα – σε σχέση με τα καθημερινά γεγονότα.
«Θέλαμε να μάθουμε αν αυτό το αίσθημα ζωντανής αναπαράστασης της μνήμης σχετίζεται όχι μόνο με το τι θυμάται κανείς, αλλά και με τον τρόπο με τον οποίο το θυμάται, τη λεγόμενη οπτική ποιότητα της μνήμης», δήλωσε η Δρ. Ritchey, η οποία διηύθυνε τη μελέτη μαζί με την Elizabeth Kensinger και τη Rose Cooper.
Η ομάδα ρώτησε τους συμμετέχοντες στην έρευνα για τον τρόπο με τον οποίο άλλαζαν τα οπτικά χαρακτηριστικά των γεγονότων, καθώς είτε αποθήκευαν είτε απέρριπταν από τη μνήμη τους τα διάφορα περιστατικά. Όπως φάνηκε από τις απαντήσεις, οι αλλαγές στις αναμνήσεις πραγματοποιούνταν σαν να χρησιμοποιείται ένα φίλτρο επεξεργασίας για μια φωτογραφία.
Πραγματοποιώντας τρία διαδοχικά πειράματα, οι συμμετέχοντες μελέτησαν συναισθηματικά αρνητικές και ουδέτερες εικόνες, διαφορετικές σε οπτική ποιότητα, δηλαδή στη φωτεινότητα και τον κορεσμό των χρωμάτων. Στη συνέχεια ανακατασκεύασαν τις οπτικές ιδιότητες κάθε εικόνας για την επόμενη δοκιμή.
Τα ευρήματα, λοιπόν, αποκάλυψαν ότι οι αναμνήσεις αποτυπώνονταν λιγότερο ζωντανές από ό,τι ήταν όταν καταγράφηκαν, αναδεικνύοντας ένα νέο φαινόμενο εξασθένισης της μνήμης.
Τα αρνητικά συναισθήματα που βίωσαν οι συμμετέχοντες κατά την προβολή των εικόνων αύξησαν την πιθανότητα να θυμούνται με ακρίβεια τις εικόνες, αλλά δεν επηρέασαν την εξασθένιση της μνήμης. Επιπλέον, οι υποκειμενικές αξιολογήσεις της ζωντάνιας της ανάμνησης ήταν χαμηλότερες για τις λιγότερο ακριβείς αναμνήσεις και για τις μνήμες που είχαν ξεθωριάσει οπτικά.
Αυτά τα ευρήματα αποδεικνύουν ότι η ζωντάνια των λεπτομερειών χαμηλής σημασίας, όπως τα χρώματα και τα σχήματα που σχετίζονται με ένα γεγονός, ξεθωριάζουν στη μνήμη, ενώ η ουσία της εμπειρίας διατηρείται. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι μπορεί να θυμούνται ότι πήγαν σε ένα μουσικό φεστιβάλ και παρακολούθησαν την αγαπημένη τους μπάντα, αλλά η ένταση αυτής της αισθητικής εμπειρίας, των φώτων της σκηνής ή της δύναμης του μπάσου, σταδιακά εξασθενεί.
«Διαπιστώσαμε ότι οι αναμνήσεις κυριολεκτικά εξασθενούν: οι άνθρωποι τείνουν να θυμούνται τις οπτικές σκηνές λιγότερο ζωντανές από ό,τι είχαν αρχικά βιώσει. Περιμέναμε ότι οι αναμνήσεις θα γίνονταν λιγότερο ακριβείς μετά από κάποιο διάστημα, αλλά όχι ότι θα υπάρξει αυτή η ποιοτική μετατόπιση στον τρόπο που θυμόμαστε», ανέφερε η Δρ. Cooper.
Πάντως, το φαινόμενο εξασθένισης παρατηρήθηκε λιγότερο στις αναμνήσεις που αξιολογήθηκαν ως υποκειμενικά ισχυρότερες. «Ενδιαφέρον, ακόμα, προκαλεί το γεγονός ότι οι συναισθηματικές μνήμες δεν επηρέασαν το βαθμό εξασθένισης των αναμνήσεων», σχολίασε σχετικά η Δρ. Cooper.
Κλείνοντας το σχόλιό τους σχετικά με τη μελέτη, οι ερευνητές τόνισαν ότι τα επόμενα βήματά τους είναι να καταλάβουν τι ακριβώς υποκινεί το φαινόμενο εξασθένησης της μνήμης, αν δηλαδή οφείλεται στο ότι όσο περνάει ο καιρός τείνουμε να ξεχνάμε κάποια πράγματα ή στο ότι παρεμβάλλονται νέες πληροφορίες, αλλά και πώς το φαινόμενο αυτό επηρεάζεται από μεμονωμένες διαφορές στη μνήμη για άλλες λεπτομέρειες των γεγονότων.
