Η αρώνια η μελανόκαρπη (Aronia melanocarpa, Black Chokeberry) ανήκει στην οικογένεια των ροδοειδών (Rosaceae) και είναι ένα πολύτιμο φαρμακευτικό είδος, το οποίο απαντάται στη Βορειοανατολική Αμερική και στον Νότιο Καναδά, σε ευρεία έκταση σε ξηρές έως υγρές περιοχές. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 η καλλιέργεια άρχισε να αναπτύσσεται αρχικά στη Μακεδονία και στη συνέχεια σε πολλές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Η αρώνια, στη διεθνή κλίμακα των φαρμακευτικών φυτών (1-5), κατέχει τις πρώτες θέσεις (κλίμακα 1) .
Οι καρποί της αρώνιας είναι πλούσιοι σε αντιοξειδωτικές ανθοκυανίνες, (καρποί με έντονο σκούρο κόκκινο χρώμα) οι οποίες καθαρίζουν τον οργανισμό από τις επιβλαβείς ελεύθερες ρίζες. Η αρώνια θεωρείται ότι έχει ισχυρή αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αντιβακτηριδιακή και αντι-ιική δράση και ενισχύει τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων.
Σύμφωνα με την βάση δεδομένων του Αμερικάνικου Υπουργείου Γεωργίας τα προϊόντα της αρώνιας συμβάλλουν στην πρόληψη και τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης, της αρτηριοσκλήρυνσης, της γαστρίτιδας, των κιρσών και των νόσων του κυκλοφορικού, του θυρεοειδούς, των οφθαλμικών παθήσεων και των νεοπλασματικών νόσων (συγκρατεί τα καρκινογόνα ραδιενεργά στοιχεία).
Οι καρποί αρώνιας είναι πλούσιοι σε φυσικά αντιοξειδωτικά, φλαβονοειδή, οξέα, τανίνες, οργανικά οξέα και εύπεπτα σάκχαρα. Επίσης περιέχει πηκτίνες που διευκολύνουν τη λειτουργία πεπτικού συστήματος, πολλές βιταμίνες (όπως προβιταμίνη Α, B2, B6, B9, C, E), μικροστοιχεία (βόριο, ψευδάργυρο, φώσφορο, ιώδιο, κοβάλτιο, χαλκό, μαγγάνιο, μολυβδαίνιο, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, ράδιο, σίδηρο).
Ο καρπός της αρώνιας έχει συγκεντρώσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον των ερευνητών διότι αποτελεί μια από τις πλουσιότερες πηγές βιοδραστικών ενώσεων, παρουσιάζοντας υψηλή βιολογική και θρεπτική αξία. Συγκεκριμένα, αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμινών, β- καροτενίων, φυτικών ινών, μετάλλων, σακχάρων και οργανικών οξέων. Επίσης, οι καρποί της εμφανίζουν υψηλές συγκεντρώσεις πολυφαινολικών ενώσεων, συμπεριλαμβανομένων των φλαβονοειδών (ανθοκυανινών, φλαβονολών) και των φαινολικών οξέων. Είναι ακόμη γνωστό ότι η υψηλή συγκέντρωση αυτών των ενώσεων απαντάται σπάνια σε άλλους βρώσιμους καρπούς. Εξαίρεση αποτελεί το κόκκινο σταφύλι, η φλούδα του οποίου είναι πλούσια σε ανθοκυανίνες.
Τις τελευταίες δεκαετίες αναγνωρίστηκε η πολύτιμη θρεπτική της αξία και έχει κερδίσει τη παγκόσμια προσοχή καθώς κατατάσσεται στα λεγόμενα «υπερτρόφιμα».
Οι πολυφαινολικές ενώσεις παρουσιάζουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες, μειώνουν τα επίπεδα της (LDL) χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα, με αποτέλεσμα να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αρτηριοπαθειών και μεταβολικών νόσων γενικότερα. Επιπλέον, ο καρπός της αρώνιας χρησιμοποιείται στη θεραπεία καρδιαγγειακών παθήσεων και συμβάλλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και της συγκέντρωσης γλυκόζης στο αίμα.
Ο καρπός έχει υπόξινη και στυφή γεύση που οφείλεται στο υψηλό περιεχόμενο πολυφαινολών, ιδιαίτερα ταννίνων και φλαβονοειδών και για αυτό σπάνια χρησιμοποιείται για νωπή κατανάλωση.
όγω του υψηλού ποσοστού καλίου, η αρώνια εμφανίζει αγγειοδιασταλτική δράση. Ακόμα, η παρουσία της σορβιτόλης προσδίδει αίσθηση αναζωογόνησης στο στόμα, ενώ παράλληλα εμποδίζει την ανάπτυξη τερηδόνας.
Οι πολυφαινόλες είναι το συστατικό με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση στο χυμό της αρώνιας και σε αυτές κυρίως οφείλεται η ισχυρή αντιοξειδωτική της δράση. Οι ανθοκυανίνες είναι υδατοδιαλυτοί γλυκοζίτες των ανθοκυανιδίνων, που συναντώνται στο φλοιό των φρούτων και είναι υπεύθυνοι για το κόκκινο, μπλε, μωβ και μαύρο χρώμα των φρούτων. Γενικά, θεωρούνται ως μη θρεπτικοί παράγοντες. Ωστόσο, αρκετές ευεργετικές ιδιότητες στην υγεία έχουν καταγραφεί για τους πλούσιους σε ανθοκυανίνες καρπούς. Εκτός των πολυφαινολών, στα βιοδραστικά συστατικά της αρώνιας συγκαταλέγονται τα β-καροτενοειδή, οι φυτικές ίνες και τα μέταλλα.
Γενικά, η αρώνια έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των ερευνητών καθώς είναι μια πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών που προσλαμβάνεται μέσα από τη τροφή. Η ιδιότητα αυτή έχει επιβεβαιωθεί μέσα από κατάλληλες χημικές αναλύσεις και τα αντίστοιχα κυτταρικά μοντέλα. Ακόμη, μέσα από φασματοφωτομετρικές μελέτες έχει επιβεβαιωθεί η δράση της αρώνιας εναντίον του σχηματισμού ελευθέρων ριζών στον οργανισμό, ένας δείκτης ο οποίος συνδέεται με την εμφάνιση καρκίνου. Επί προσθέτως, τα πολυφαινολικά συστατικά της αρώνιας βοηθούν στην μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων και ελαχιστοποιούν την πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικών νοσημάτων (διαβήτης, παχυσαρκία).
Η αρώνια συχνά σχετίζεται με την πρόληψη και τη θεραπεία καρδιοαγγειακών και ουρολογικών νοσημάτων, καρκίνου του παχέος εντέρου καθώς και με την ενίσχυση της μνήμης.
