Γράφει η Νάντια Μιχαλοπούλου
Ο Όσκαρ Ουάιλντ έγραφε ότι αρκεί ένα λεπτό για να ερωτευτείς και μια μέρα για να αγαπήσεις. Οπότε, ποια η μομφή; Και επίσης, υπάρχει και το «παρά το ἐλεύθειν ὅπου ἐρᾶ τις». Δηλαδή «να πηγαίνει κάποιος εκεί όπου αγαπάει». Αυτή είναι η πραγματική ερμηνεία της λέξης «ελευθερία», απολύτως ικανή να οδηγήσει τον άνθρωπο στον πιο ουσιαστικό στόχο της ζωής του: να πορεύεται έτσι ώστε να νιώθει ήρεμος και πλήρης, να αγαπά και να αγαπιέται αληθινά. Να βαδίζει σύμφωνα με ό,τι του γεννά έρωτα, τον συγκλονίζει και τον προκαλεί σε πνευματική και ψυχική υπέρβαση. Αλλά η ελεύθερη κίνηση στη ζωή δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση, ιδίως όταν σχετίζεται με τα συναισθήματα. Οι σελίδες της παγκόσμιας λογοτεχνίας και η ίδια η Ιστορία είναι γεμάτες από παράφορους έρωτες και σχέσεις αγάπης, που όλες είχαν ένα κοινό στοιχείο: εμπόδια και κοινωνικές συμβάσεις που απειλούσαν την άνθησή τους. Πόσοι ερωτεύτηκαν παθιασμένα, παρόλο που ο ένας εκ των δύο -ή και οι δύο- ήταν παντρεμένοι; Πόσοι βίωσαν μια ακόρεστη, αληθινή, ερωτική και σεξουαλική συνάντηση εκτός ηθικού πλαισίου;
Πόσοι γνώρισαν τον άνθρωπο της ζωής τους, ο οποίος όμως δεν ήταν άμεσα ή δεν έγινε ποτέ ολοκληρωτικά διαθέσιμος για τους ίδιους; Πόσοι νόμιζαν ότι συμβίωναν με το άλλο τους μισό, έως τη στιγμή που συνειδητοποίησαν ότι το βρήκαν -μετέπειτα- σε ένα τρίτο πρόσωπο, γράφοντας μαζί του μια άλλη μικρή, γλυκιά και πικρή ιστορία αγάπης;
Έρωτες μετ’ εμποδίων
Είναι ενδεικτική η καρμική γνωριμία της Ελίζαμπεθ Τέιλορ με τον Ρίτσαρντ Μπάρτον. Ερωτεύτηκαν ακραία, παρά το γεγονός ότι και οι δύο ήταν παντρεμένοι. Άφησαν τα πάντα πίσω τους και βίωσαν μαζί 14 χρόνια λατρείας, χωρισμών και επανενώσεων. Το ίδιο χαρακτηριστικό είναι και το ειδύλλιο των Σπένσερ Τρέισι – Κάθριν Χέπμπορν, το οποίο αν και αποτελούσε κοινό μυστικό στο Χόλιγουντ, ο Τρέισι δεν πήρε ποτέ διαζύγιο από τη νόμιμη σύζυγό του. Η Χέπμπορν, δε, κράτησε τα προσχήματα μέχρι τον θάνατο της συζύγου τού διάσημου ηθοποιού και έπειτα μίλησε για πρώτη φορά ανοιχτά γι’ αυτή τη θρυλική σχέση. Προτού, λοιπόν, βιαστεί κανείς να χαρακτηρίσει το τρίτο άτομο σε μια σχέση ως έναν ανασφαλή εισβολέα, ας αναλογιστεί ότι πρόκειται επίσης για έναν άνθρωπο με ψυχή και συναισθήματα. Και αυτό το άτομο θέλει να αγαπήσει και να αγαπηθεί. Και μάλιστα, προς αυτή την ελεύθερη βούληση είναι δυνατόν να κινηθεί σε έναν δύσκολο και ψυχοφθόρο δρόμο, μέχρι να σταματήσει να βρίσκεται στη σκιά ενός τριγώνου. Στην περίπτωση, δε, που καταφέρει να ξεπεράσει κάθε δοκιμασία και να δει την παράνομη σχέση του να δυναμώνει και να ολοκληρώνεται σε μια κοινή ζωή, τότε και πάλι ο δρόμος του δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, καθώς ενδέχεται η νέα κατάσταση και οι υποχρεώσεις που ακολουθούν τον σύντροφό του (για παράδειγμα, η ύπαρξη παιδιών) να μη συνυπάρχουν ιδανικά.
Γιατί όμως βρέθηκε το τρίτο πρόσωπο σε αυτή θέση; Πόσο πιθανό είναι η μυστική ένωση με τον έρωτά του να μετεξελιχθεί σε κάτι που θα αντέξει στον χρόνο; Και ποια είναι τα σημάδια που αποδεικνύουν ότι ο άνθρωπος με τον οποίο συναντήθηκε είναι το ταίρι του;
Η επιστήμονας – ψυχολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Χορεύουμε; Η διαδρομή μιας σχέσης μέσα από μια ψυχαναλυτική ματιά» Λίλα Καραδήμα αποκωδικοποιώντας το προφίλ του τρίτου προσώπου αναφέρει ότι επί της αρχής πρόκειται για ένα άτομο που στην ψυχοσεξουαλική του ανάπτυξη έχει καθηλωθεί στο οιδιπόδειο στάδιο. Φυσικά αποζητά την αγάπη, ωστόσο βαθιά μέσα του προσπαθεί να κατακτήσει τον «πατέρα» ή τη «μητέρα» του (ανάλογα με το φύλο στο οποίο ανήκει) – εκείνον, δηλαδή, που δεν μπορούσε να έχει ως παιδί. Και ενώ φοβάται ότι δεν θα βρεθεί κάποιος άλλος να τον αγαπήσει αποκλειστικά, επιλέγει μη διαθέσιμες καταστάσεις.
Εντούτοις, υπάρχει και το σενάριο σε μια παράλληλη σχέση να βρει την αδελφή ψυχή του. «Δεν είναι ο κανόνας, όμως συμβαίνει», λέει η ίδια και σημειώνει ότι μια τέτοιου είδους συνάντηση γίνεται αντιληπτή από τον τρόπο επικοινωνίας, τα συναισθήματα και την ερωτική χημεία των εραστών. Τις περισσότερες φορές περιγράφεται ως κάτι πρωτόγνωρο. «Όταν επικρατούν αυτές οι συνθήκες, τότε η σχέση έχει τις βάσεις για να προχωρήσει. Είναι λίγες οι φορές που κάποιος πραγματικά έχει βρει τον άνθρωπό του και δεν αποφασίζει τη διάλυση της μόνιμης σχέσης», τονίζει η επιστήμονας. Ωστόσο, παρατηρούνται και περιπτώσεις κατά τις οποίες κάποιος λόγω ενοχών, οίκτου ή ευγνωμοσύνης για τον μόνιμο σύντροφό του επιλέγει να παραμείνει στη σχέση και τότε είτε συντηρεί την παράλληλη σχέση είτε τη διακόπτει. Σε κάθε περίπτωση, η νόμιμη σχέση χωλαίνει και διακατέχεται από συναισθηματικό κενό, το οποίο καλύπτεται από το τρίτο πρόσωπο.
Το κλειδί της ερμηνείας
Η θέση της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας δεν είναι ούτε να επικρίνει, ούτε να ενισχύσει μια κατάσταση, κατά την ηθική άποψη της επιστήμονα. Στόχος της είναι να βοηθήσει το άτομο να αντιληφθεί ποιοι είναι οι ασυνείδητοι λόγοι για τους οποίους προβαίνει σε μια αντίστοιχη επιλογή και να αξιολογηθεί αν υπάρχει ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται και είναι δυσλειτουργικό για την προσωπικότητα του ανθρώπου. «Τότε η θεραπευτική διαδικασία λειτουργεί με σκοπό τη μεταβολή, την ενηλικίωση του ατόμου και τη δράση του στην καθημερινότητα με πιο ώριμους και υγιείς μηχανισμούς». Αν δηλαδή αυτό είναι ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται ή ειδικά στην περίπτωση κατά την οποία μια παράλληλη σχέση συντηρηθεί σαν πατερίτσα για τη μόνιμη. Στην ψυχοθεραπεία, η βαθιά ενδοσκόπηση του εαυτού και η αναγνώριση των εσωτερικών κενών θεωρούνται κλειδί για την επίτευξη μιας ουσιαστικής, συναισθηματικής σύνδεσης δύο ανθρώπων. Ακόμα και στην περίπτωση που συναντηθούν σε συνθήκες μη ευνοϊκές για την ερωτική τους συνύπαρξη. «Όταν έχουν αναγνωρίσει και επικοινωνήσει με ειλικρίνεια τα θέλω τους και είναι ξεκάθαρο ότι θέλουν να είναι μαζί, τότε η σχέση είναι καλή και λειτουργική. Αντίθετα, δημιουργούνται παράπονα, ψέματα, απομάκρυνση έως και απειλές, ιδιαίτερα όταν το τρίτο άτομο δυσκολεύεται και αποφεύγει να εκφράσει ότι αρνείται να μοιράζεται τον σύντροφό του», καταλήγει η κυρία Καραδήμα.
Για το θέμα μιλάει η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια Λίλα Καραδήμα
