Κάθε σκύλος πρέπει να προσεγγίζεται διαφορετικά. Γιατί, πολύ απλά, κάθε σκύλος έχει τη δική του προσωπικότητα.
Μάλιστα, η οντότητά του αρχίζει να διαμορφώνεται από την κοιλιά της μαμάς του, ενώ οι πρόγονοί του παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Και δεν είναι μόνον αυτοί οι παράγοντες που επηρεάζουν τη προσωπικότητα ενός σκύλου.
Ο θετικός εκπαιδευτής σκύλων, Σεραφείμ Καρυπίδης, εξηγεί πώς διαμορφώνεται, αλλά και από ποιούς παράγοντες επηρεάζεται η συμπεριφορά – προσωπικότητα ενός σκύλου.
«Έχουν οι σκύλοι προσωπικότητα; Κι αν ναι, από τι επηρεάζεται;
Ο σκύλος ορθά αντιμετωπίζεται, πλέον, ως «πρόσωπο», γιατί έχει και προσωπικότητα.
Αν αφιερώσουμε χρόνο, θα εκπλαγούμε με το πόσα διαφορετικά είδη ζώων έχουν τη δική τους προσωπικότητα, η οποία δεν μοιάζει με εκείνη των υπολοίπων.
Ως «προσωπικότητα» ενός σκύλου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η τυπική συμπεριφορά του.
Αυτό σημαίνει ότι ένας κατά τα άλλα «καλός και ήρεμος» σκύλος μπορεί κάποια στιγμή να αντιδράσει έντονα.
Η προσωπικότητα ενός σκύλου, όπως και ενός ανθρώπου, επηρεάζεται από πάρα πολλούς παράγοντες, κάποιοι εκ των οποίων είναι υπό τον έλεγχό μας και κάποιοι άλλοι, όχι.
Κάθε οργανισμός έχει ανάγκες. Από τις πιο βασικές, που είναι απαραίτητες για την επιβίωσή του, έως τις ανώτερες κοινωνικές και προσωπικές ανάγκες.
Σε μια υπεραπλουστευμένη προσέγγιση, κάθε συμπεριφορά αποσκοπεί στην ικανοποίηση των αναγκών αυτών.
Ωστόσο, δεν θα προσπαθήσουν όλοι οι οργανισμοί να ικανοποιήσουν τις ίδιες ανάγκες με τις ίδιες συμπεριφορές. Ειδικά όσο πιο ανώτερες είναι οι ανάγκες αυτές.
Για παράδειγμα, αν έχουμε δυο σκύλους που κρυώνουν, θα «κουλουριαστούν» για να περιορίσουν την απώλεια θερμότητας.
Ωστόσο, αν αυτοί οι σκύλοι έχουν περίσσεια ενέργεια και θέλουν να τραβήξουν το ενδιαφέρον του κηδεμόνα τους, το πιο πιθανό είναι, κάθε σκύλος να διαλέξει διαφορετική συμπεριφορά. Συνήθως, αυτή που εμείς ενισχύουμε περισσότερο, είτε εν γνώσει μας είτε όχι.
Αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στο ποιες συμπεριφορές ενισχύουμε.
Και να γνωρίζουμε ότι κάτι που μας φαίνεται ότι αποσκοπεί στη μείωση της συμπεριφοράς, για τον σκύλο μπορεί να αποτελεί εκπλήρωση της επιθυμίας του.
Σε αυτές τις περιπτώσεις η σε βάθος κατανόηση των αναγκών και των επιθυμιών του σκύλου είναι το πρώτο βήμα για την επίλυση του προβλήματος.
Και η δημιουργία ενός σχεδίου για την ικανοποίηση αυτών, προσφέροντάς του αποδεκτές διεξόδους, είναι το δεύτερο.
Η σωστή, επιστημονικά βασισμένη εκπαίδευση που αποσκοπεί στην ενίσχυση του δεσμού και της εμπιστοσύνης μεταξύ σκύλου και κηδεμόνα, δημιουργώντας θετικές συσχετίσεις, αποτελεί την καλύτερη και ασφαλέστερη λύση.
Άλλος παράγοντας που επηρεάζει τη συμπεριφορά, και κατ’ επέκταση την προσωπικότητα ενός σκύλου, είναι το περιβάλλον.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως περιβάλλον εννοούμε όλες τις αλληλεπιδράσεις που έχει ο σκύλος με τον έξω κόσμο. Κάτι το οποίο περιλαμβάνει και τον άνθρωπο.
Δεδομένης της πολύ ιδιαίτερης σχέσης του σκύλου με τον άνθρωπό του, και το πόσο μπορούμε να τη βελτιώσουμε, ή, και, να την καταστρέψουμε από λάθος καθοδήγηση, θα αναφερθούμε ξεχωριστά.
Ερεθίσματα προερχόμενα από το περιβάλλον μπορεί να ποικίλουν, όπως είναι η μεταβολή στη θερμότητα, στην αφθονία τροφής, στην κοινωνική ομάδα, κ.ά.
Στο αστικό περιβάλλον, αξιοσημείωτα ερεθίσματα είναι τα μεταφορικά μέσα, τα άλλα σκυλιά, οι άλλοι άνθρωποι, τα άλλα ζώα, και οι εποχές.
Ένας σκύλος που κατά τα άλλα περπατάει ήρεμα και κοντά στον κηδεμόνα του, υπάρχει περίπτωση, αν περάσει από κοντά του ένα μηχανάκι που κάνει θόρυβο, ειδικά ένα αμάξι με καρότσα, να αρχίσει να τραβάει ή να γαβγίζει προς εκείνη την κατεύθυνση.
Ωστόσο, είναι ένα από τα πολλά ερεθίσματα που, ενώ δεν μπορούμε να το ελέγξουμε, μπορούμε με σταδιακή έκθεση του σκύλου να περιορίσουμε τις διαστάσεις της δικής του αντίδρασης.
Υπάρχουν, όμως, και κάποια ερεθίσματα στα οποία, όσο και να εκτεθεί ο σκύλος, υπάρχει η πιθανότητα, να μην μπορέσει ποτέ να προσαρμοστεί -και θα πρέπει να αποφεύγονται.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η επίδραση κάθε ερεθίσματος στον εκάστοτε σκύλο εξαρτάται από τη συναισθηματική – παρακινητική κατάστασή του τη συγκεκριμένη στιγμή.
Η αντίδραση ενός σκύλου που πονάει όταν κάποιος πάει να τον χαϊδέψει στο σημείο που νοιώθει πόνο, δεν θα είναι η ίδια με ενός σκύλου που δεν πονάει.
Επίσης, κάθε ερέθισμα μετά την αρχική του παρουσίαση στον σκύλο, συνήθως, αλλάζει βαρύτητα για τον συγκεκριμένο σκύλο. Δηλαδή, είτε του προκαλεί μια εντονότερη αντίδραση είτε μια ηπιότερη.
Λόγω αυτού είναι εξαιρετικής σημασίας η εισαγωγή του ερεθίσματος στον σκύλο, ή του σκύλου στο ερέθισμα, να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να δράσουμε προληπτικά για να μη δημιουργηθεί κάποια αρνητική συσχέτιση στον σκύλο.
Η τελευταία κατηγορία που επιδρά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και στην συμπεριφορά ενός σκύλου, είναι ο ίδιος του ο οργανισμός.
Αυτό χωρίζεται σε δυο επιμέρους κατηγορίες: α) στον οργανισμό, όπως αυτός προβλέπεται βάση του γονιδιώματός του, και β) στον οργανισμό ενώ αναπτύσσεται.
Η πρώτη κατηγορία αφορά την κληρονομικότητα και την επιρροή των προγόνων του σκύλου σε αυτόν.
Όλα τα χαρακτηριστικά, είτε εμφανή είτε όχι, επηρεάζονται άμεσα από τον γονότυπο του.
Αξίζει να αναφερθούμε σε κάποια χαρακτηριστικά, όπως είναι τα άκρα και το σχήμα του προσώπου.
Σε κάποια σκυλιά (βραχυκεφαλικά) το σχήμα και το μέγεθος του κρανίου τους είναι τέτοιο, ώστε να επηρεάζει, σε μεγάλο βαθμό, πολύ βασικές λειτουργίες, όπως της αναπνοής και της θερμορύθμισης.
Πέρα από αυτό, λόγω της σύμπτυξης τον δομών του προσώπου, περιορίζεται η δυνατότητα της κοινοποίησης της συναισθηματικής τους κατάστασης, με αποτέλεσμα να έχουν ελλιπή επικοινωνία με τα υπόλοιπα σκυλιά.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα σκυλιά που έχουν κληρονομικά προβλήματα στα άκρα τους, όπως δυσπλασία, η οποία προκαλεί αρκετά προβλήματα στον σκύλο.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά της αλλαγές κατά την οντογένεση. Δηλαδή, από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι την υπόλοιπη ζωή του.
Ο γονότυπος που κληρονομείται από τους προγόνους θα έχει ένα αποτέλεσμα το οποίο θα διαφοροποιηθεί ανάλογα από τις επιδράσεις που θα έχει το περιβάλλον πάνω στον οργανισμό.
Όπως και κάποια βλάβη κατά τη διάρκεια της κύησης. Ένας ακόμα λόγος για τον οποίο η έγκυος θα πρέπει να βιώνει όσο το δυνατόν λιγότερο άγχος.
Επίσης, η συμπεριφορά ενός σκύλου μπορεί να επηρεαστεί -κατά την διάρκεια της ζωής του- από κάποιο παθολογικό ή τραυματικό αίτιο.
Παραδείγματα περιλαμβάνουν παθήσεις όπως είναι οι διαταραχές στο ενδοκρινολογικό σύστημα του σκύλου, που μπορεί να έχουν ποικίλες επιπτώσεις στη συμπεριφορά του. Αλλά και μη παθολογικές αιτίες, όπως η αντίδραση ενός αρσενικού σκύλου στην αντίληψη των φερομονών ενός θηλυκού, που βρίσκεται σε οίστρο.
Η στιγμιαία συμπεριφορά ενός οργανισμού είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων που δρουν ταυτόχρονα.
Η συνήθης απόκριση του οργανισμού αποτελεί αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως προσωπικότητα.
Ειδικά οι σκύλοι είναι ικανοί, πολύ υπομονετικοί και ανθεκτικοί, και δεν δείχνουν τη δυσφορία τους, σε μεγάλο βαθμό.
Καλό είναι να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να ψάξουμε ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες του σκύλου, και πώς μπορούμε να τις καλύψουμε, προσφέροντάς του υγεία και ευτυχία».
Ο θετικός εκπαιδευτής σκύλων, Σεραφείμ Καρυπίδης
▪ Ο κύριος Σεραφείμ Καρυπίδης είναι approved instructor της Academy of Dog Training and Behaviour (Adtb) και εδώ και δύο χρόνια παρακολουθεί μαθήματα για το Advanced Diploma in Canine Behaviour Management (ADCBM) του Compass Education. Ζει στη Θεσσαλονίκη.
