Πανδημία: Τι μας διδάσκει για τη σχέση μας με τα ζώα

Ο άνθρωπος είναι το έμβιο ον με τις ανώτερες και τις πιο εξελιγμένες νοητικές λειτουργίες.

Τα άλλα έμβια όντα -ζώα με μικρότερη ευφυΐα- ζούσαν στη φύση και απολάμβαναν την ελευθερία τους, μέχρι ο άνθρωπος να επέμβει στη ζωή τους και να τους στερήσει το «σπίτι» τους και την ελευθερία τους.

«Μήπως ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας με τα ζώα και να ρίξουμε το βλέμμα μας πάνω τους με καλοσύνη, συμπόνια, δικαιοσύνη και σεβασμό;», θέτει το ερώτημα η Ελένη Κασπίρη, θετική εκπαιδεύτρια σκύλων.

«Τις μέρες του αναγκαστικού εγκλεισμού μας είχα συνεχώς στο μυαλό μου τα σκλαβωμένα ζώα – όχι πως τα ξεχνώ ποτέ…

Σκεφτόμουν τους διαλόγους με τους κηδεμόνες που έχουν τον σκύλο τους σε κλουβί.

Όλοι μου λένε ότι είναι το σπίτι του και ότι του αρέσει!

Τους ρωτάω, λοιπόν, πώς θα ένιωθαν, αν κάποιος τους αμπάρωνε απ’ έξω τις πόρτες και τα παράθυρα, και ήταν αδύνατον να βγουν από το σπίτι τους;

Θα το έβλεπαν σαν σπίτι, ή σαν φυλακή;

Οι περισσότεροι με κοιτούν για μερικά δευτερόλεπτα και μετά κουνούν το κεφάλι, λέγοντας: «Έχεις δίκιο».

Δεν είναι λίγοι, βέβαια, αυτοί που μου απαντούν πως δεν είναι το ίδιο. Γιατί ο σκύλος δεν νιώθει, όπως εμείς!

Και τότε, για να καταλάβουν ότι τα σκυλιά έχουν συναισθήματα, τους ρωτάω:

Ο σκύλος σου χαίρεται όταν σε βλέπει, όταν παίζετε, όταν πηγαίνει βόλτα;

Αγχώνεται όταν φωνάζεις; Φοβάται όταν τον τιμωρείς;

Νιώθει αηδία, αν του δώσεις να φάει κάτι που δεν του αρέσει; Για παράδειγμα, ένα φάρμακο;

Νιώθει έκπληξη σε κάτι πρωτόγνωρο, ωραίο;

Νιώθει περιέργεια σε κάτι άγνωστο;

Πονάει όταν τραυματιστεί ή αρρωστήσει;

Όταν είναι στο κλουβί δεν κλαίει; Δεν φωνάζει; Δεν προσπαθεί να βγει; -κάποια ζωάκια αυτοτραυματίζονται, κιόλας. Το ότι κάποια στιγμή ηρεμεί (κι εσύ νομίζεις ότι του αρέσει, αφού κάθεται ήσυχος), είναι γιατί κουράζεται, απελπίζεται, παραιτείται και δέχεται τη «μοίρα» του.

Η απάντηση όλων είναι: «Ναι».

Έτσι, τους αφήνω να συμπεράνουν μέσα από τις δικές τους απαντήσεις…

Γιατί τα αυτονόητα, πολλές φορές, γίνονται ζητούμενα…

Και κάπου εκεί, έρχεται η στιγμή που συμφωνούμε και λήγει η συζήτηση. Και η σκλαβιά του σκύλου!
Και δεν ζουν μόνο σε κλουβιά οι σκύλοι. Αλλά και στα γκαράζ, στα μπαλκόνια, στις ταράτσες, δεμένοι με αλυσίδες κ.λπ.

Και, φυσικά, υπάρχουν και τόσα άλλα ζωάκια: γάτες, πουλάκια, κουνελάκια, χελωνάκια, ψαράκια, άγρια ζώα σε ζωολογικούς κήπους και σε τσίρκο.

Και αμέτρητα βασανισμένα ζώα παραγωγής, που ζουν το μαρτύριο της σκλαβιάς μέχρι να θανατωθούν, επίσης μαρτυρικά!

Ανυπολόγιστος ο αριθμός των ζώων που «ζουν» σκλαβωμένα, απομονωμένα από τη ζωή, φοβισμένα, δυστυχισμένα, ανυπεράσπιστα και μόνα!

Ανυπολόγιστο και το κακό, που τους έχουμε προκαλέσει…

Και να, που ήρθε η ώρα, αυτή μου η υποθετική ερώτηση να γίνει πραγματικότητα!

Δεν μας έκλεισε κάποιος τις πόρτες με μάνταλα κι αμπάρες, αλλά βρεθήκαμε αναγκαστικά έγκλειστοι μέσα στο ίδιο μας το σπίτι.

Για καλό σκοπό ήταν. Για να προστατευτούμε από έναν ιό -φονικό-, που εμφανίστηκε έτσι ξαφνικά στη ζωή μας. Και για να προστατέψουμε και τους γύρω μας.

Δεν ήταν τιμωρία, όπως συμβαίνει με τα ζώα. Κι όμως, γκρινιάζαμε, διαμαρτυρόμασταν, υποφέραμε, ασφυκτιούσαμε, καυγαδίζαμε μεταξύ μας. Αυξήθηκε η ενδοοικογενειακή βία και η κατανάλωση ψυχοφαρμάκων.

Κάποιοι απειθαρχούσαν, γιατί δεν μπόρεσαν να το δεχτούν και να το αντέξουν.

Είχαμε τη δυνατότητα να πηγαίνουμε στο σούπερ μάρκετ, στον φούρνο, στο φαρμακείο, στην τράπεζα.

Βόλτα με το σκυλί μας, για άθληση, για περίπατο κ.λπ. Και κάποιοι μπορούσαν και πήγαιναν στις δουλειές τους.

Αλλά δεν το αντέχαμε…

Γιατί μας περιόριζαν την ελευθερία μας και νιώθαμε φυλακισμένοι…

Και το σπίτι μας το θέλουμε φωλιά, καταφύγιο, κι όχι φυλακή!

Κακά τα ψέματα. Η στέρηση της ελευθερίας -σκλαβιά θα πω- είναι οδυνηρή, είτε βρισκόμαστε στον καναπέ μας, είτε πίσω από κάγκελα.

Λέμε πως καταλαβαίνουμε κάποιον που έχασε ένα αγαπημένο πρόσωπο, το ζωάκι του, τη δουλειά του, την υγεία του κ.λπ.

Όχι, δεν μπορούμε!

Μόνον όταν βρεθούμε σε ανάλογη θέση, μόνο τότε.

Όπως πολύ ωραία είπε και ο Στέφανος Ξενάκης: “Αν δεν το έχεις ζήσει, μην πας να τους παρηγορήσεις, μόνο κλάψε μαζί τους”.

Και κοίτα τώρα, πώς τα έφερε η ζωή…

Εντελώς αναπάντεχα κι απρόσμενα, εκεί που δεν το περιμέναμε, βρεθήκαμε να ζούμε μέσα στον απόλυτο φόβο. Να νιώθουμε ανίσχυροι μπροστά σ’ αυτόν τον μεγάλο «αόρατο» εχθρό.

Να προσπαθούμε με πολύ μεγάλη δυσκολία να ζήσουμε μέσα στην απομόνωση και να δεχθούμε, να συνηθίσουμε, να αντέξουμε τη στέρηση της ελευθερίας μας.

Τώρα βρεθήκαμε στη θέση τους…

Στη θέση που βρίσκονται -που εμείς τα βάλαμε- τόσα και τόσα σκλαβωμένα πλάσματα (ζώα) πάνω στον πλανήτη.

Αδημονούμε για εκείνη τη μέρα που όλα θα έχουν τελειώσει. Που θα νιώσουμε πάλι δυνατοί και ελεύθεροι.

Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να υπομένουμε και να περιμένουμε να περάσει όλο αυτό το κακό. Που στέκει σαν Δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια μας.

Οι αρχαίοι μας πρόγονοι έλεγαν: “Ουδέν κακόν αμιγές καλού”.

Αλήθεια, τι καλό μπορεί να φέρνει αυτή η «καταιγίδα»; Αυτή η τεράστια δοκιμασία της ανθρωπότητας;

Μακάρι, αυτό που βιώνουμε, όταν πια θα έχει γίνει παρελθόν, να μας βοηθήσει να καταλάβουμε και να μάθουμε αυτό που ήδη θα έπρεπε να ξέρουμε: ότι η Γη δεν μας ανήκει, όπως θέλουμε να πιστεύουμε.

Και πως η ζωή και η ελευθερία μας δεν αξίζουν περισσότερο από τη ζωή και την ελευθερία οποιουδήποτε άλλου πλάσματος πάνω στη Γη.

Να καταλάβουμε, επιτέλους, ότι όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί έχουν τις ίδιες αντιδράσεις μπροστά στον πόνο, στο φόβο, στη σκλαβιά και στον θάνατο.

Να δεχθούμε, ότι τα ζώα είναι συγκάτοικοί μας και δεν είναι από άλλο πλανήτη. Ζούμε στον ίδιο πλανήτη και τον μοιραζόμαστε.

Δεν είναι αντικείμενα για χρήση και ευχαρίστηση δική μας.

Δεν είναι κατώτερα όντα. Είναι έμψυχα, συναισθανόμενα όντα, όπως κι εμείς.

Τώρα μπήκαμε στη θέση τους και ξέρουμε ακριβώς πώς νιώθουν.

Ολόκληρη η ανθρωπότητα είναι παγωμένη, σοκαρισμένη.

Δισεκατομμύρια άνθρωποι βρισκόμαστε στο έλεος αυτού του ιού.

«Σκλάβοι» ενός ιού… Πόσο τρομακτικό είναι αυτό;

Και, από την άλλη, σκέφτομαι πόσα δισεκατομμύρια ζώα βρίσκονται στο έλεος του άπονου, άσπλαχνου και ανελέητου ανθρώπου.

«Σκλάβοι» του ανθρώπου, ανά τους αιώνες.

Πόσο άδικο, απάνθρωπο και τραγικό…

Μήπως, λοιπόν, ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας με τα ζώα και να ρίξουμε το βλέμμα μας πάνω τους με καλοσύνη, συμπόνια, δικαιοσύνη και σεβασμό;

Μήπως να ανοίξουμε, επιτέλους, τα κλουβιά τους και να ελευθερώσουμε όλα τα σκλαβωμένα ζώα της Γης; Σαν ένδειξη μετάνοιας, που τόσο άκαρδα και με τόση αλαζονεία τα φυλακίσαμε, βασανίσαμε και τα εξευτελίσαμε.

Μια έμπρακτη συγνώμη. Ένας φόρος σεβασμού και τιμής για το κακό που τους έχουμε προκαλέσει.

Μήπως τώρα είναι η καταλληλότερη στιγμή;

Τους το χρωστάμε. Όπως και στον εαυτό μας: αν θέλουμε να εξιλεωθούμε απέναντί τους και να καμαρώνουμε, κάποτε, πως σε αυτόν τον «πόλεμο» τελικά εμείς κερδίσαμε.

Κερδίσαμε, γιατί βρήκαμε πάλι τις χαμένες αξίες μας και θυμηθήκαμε (μας τη θύμισε ένας ιός…) την ξεχασμένη ανθρωπιά μας. Και όλοι μαζί φτιάξαμε έναν καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο.

Και, όπως είχε πει η Alice Walker: «Εάν από κάποιο θαύμα η Γη επιβιώσει από ένα ολοκαύτωμα και αρχίσουμε από την αρχή, μόνο η δικαιοσύνη προς κάθε ον θα σώσει την ανθρωπότητα».

▪ Η κυρία Ελένη Κασπίρη είναι απόφοιτος της Σχολής Stardogs του Γιάννη Αραχωβίτη. Ασχολείται επαγγελματικά με την εκπαίδευση σκύλων τα τελευταία 13 χρόνια. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια, συνέδρια και συνεχώς ενημερώνεται διαβάζοντας. Και, όπως υποστηρίζει, «κυρίως, όμως, μαθαίνω κάθε μέρα από τα ίδια τα σκυλιά, που έχουν αποδειχθεί οι καλύτεροί μου δάσκαλοι!».