Ο σκύλος έχει τη δική του «φωνή»: τη «γλώσσα του σώματος». Και μας «μιλάει» με τα σήματα ηρεμίας.
Όσοι αγαπούν τους σκύλους, οφείλουν να γνωρίζουν τη «λαλιά» τους. Γιατί, όταν δεν γίνει αντιληπτή, τότε θα περάσουν στο επόμενο στάδιο.
Ποιο είναι αυτό και πότε ένας σκύλος φτάνει στο σημείο να σηκώσει την τρίχα του;
Η Ειρήνη Χαρμπούρου, διπλωματούχος εκπαιδεύτρια σκύλων και σύμβουλος συμπεριφοράς, έχει τις απαντήσεις. Παράλληλα, μας βοηθά να κατανοήσουμε τα σήματα ηρεμίας.
H Ειρήνη Χαρμπούρου, διπλωματούχος εκπαιδεύτρια σκύλων και σύμβουλος συμπεριφοράς
«Οι σκύλοι μας, μπορεί να μη μιλούν την ίδια γλώσσα με εμάς -μέχρι, τουλάχιστον, να τους το διδάξουμε-, όμως μιλούν τη δική τους: τη “γλώσσα του σώματος”.
Αυτή είναι κοινή, τόσο στο ίδιο είδος όσο και σε άλλα είδη ζώων. Θα πρέπει, λοιπόν, να είναι κατανοητή και από τον άνθρωπο, εφόσον έρχεται σε επαφή μαζί τους, ή όταν έχει επιλέξει να είναι κηδεμόνας ενός ζώου.
Εκδηλώνεται με τα σήματα ηρεμίας (calming signals), που μελετήθηκαν και καταγράφηκαν για πρώτη φορά από την εκπαιδεύτρια Turid Rugaas.
Οι σκύλοι μας χρησιμοποιούν τα σήματα ηρεμίας για τους εξής λόγους:
- Νιώθουν άβολα
- Θέλουν να αποτρέψουν μία διαμάχη
- Θέλουν να δείξουν πως αυτό που συμβαίνει δεν τους αρέσει
- Νιώθουν έντονο στρες
- Νιώθουν απειλή
- Θέλουν να χαλαρώσουν τον εαυτό τους για να διαχειριστούν την κατάσταση.
Τα σήματα ηρεμίας εμφανίζονται κλιμακωτά.
Όταν ο σκύλος μας έχει κάνει κάποια σήματα ηρεμίας, που εμείς έχουμε αγνοήσει, τότε θα περάσει στο επόμενο στάδιο, που είναι το σήκωμα της τρίχας κατά μήκος της ράχης του. Αυτή είναι μια φυσιολογική αντίδραση φόβου, που ενεργοποιείται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Αυτός ο μηχανισμός δημιουργεί τη ψευδαίσθηση ότι ο σκύλος είναι μεγαλύτερος σε όγκο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει τον υποτιθέμενο εχθρό να τραπεί σε φυγή, ώστε τελικά να μην πραγματοποιηθεί ο τσακωμός.
Οι σηκωμένες τρίχες κατά μήκος του σώματος του ζώου είναι αποτέλεσμα της αδρεναλίνης που βρίσκεται στο σώμα του. Το αίμα, που είναι απλωμένο στις φλέβες, μαζεύεται στους αδένες, ώστε να προετοιμάσει τον σκύλο για την επίθεση. Το σήκωμα της τρίχας, συνήθως, συνοδεύεται με γάβγισμα, γρύλισμα, καθώς και με επίδειξη των ούλων. Ο σκύλος μας, μάς προειδοποιεί πως βρίσκεται ένα βήμα πριν από την επίθεση.
Τι δεν πρέπει να κάνουμε
Δεν μαλώνουμε, ποτέ, τον σκύλο μας όταν μας δείχνει με τη γλώσσα του σώματος πως κάποιο ερέθισμα τον ενοχλεί. Αν διορθώσουμε κάποιο από τα αρχικά σήματα ηρεμίας, τότε την επόμενη φορά που ο σκύλος μας θα εκτεθεί στο ίδιο ερέθισμα, υπάρχει περίπτωση να επιτεθεί χωρίς να μας προειδοποιήσει.
Τη στιγμή που διαδραματίζεται ένα τέτοιο περιστατικό θα πρέπει να απομακρύνουμε το σκύλο μας από το ερέθισμα, καθώς εκείνη τη στιγμή είναι πολύ αγχωμένος, έχει αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης και αυτό καθιστά αδύνατο να επεξεργαστεί οποιαδήποτε πληροφορία, ή να διδαχθεί κάτι.
Πώς θα κατευνάσουμε τα πνεύματα
Πρέπει σε ένα ήρεμο περιβάλλον να παρατηρήσουμε ποιες καταστάσεις οδηγούν το σκύλο μας στο να κάνει σήματα ηρεμίας. Ο σκύλος μας είναι ένα ον που δρα ενστικτωδώς, μέχρι να του διδάξουμε εμείς μια εναλλακτική συμπεριφορά. Η μάθηση και η εκπαίδευση μας δίνει τη δυνατότητα να ερμηνεύσουμε σωστά τις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές του. Με τη βοήθεια ενός επαγγελματία εκπαιδευτή μπορούμε να αλλάξουμε τον συσχετισμό του σκύλου και να το διδάξουμε πως αυτές οι καταστάσεις δεν αποτελούν κίνδυνο.
Υπάρχουν περιπτώσεις που οι σκύλοι σηκώνουν το τρίχωμά τους κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού μεταξύ τους, λόγω υπερβολικού ενθουσιασμού. Γι’ αυτό συχνά λέμε πως κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται μεμονωμένα, λαμβάνοντας υπόψη τον συγκεκριμένο σκύλο και την κατάσταση που βρίσκεται. Δεν σημαίνει απαραίτητα, πως κάθε φορά που ο σκύλος μας κάνει κάποια από τα σήματα ηρεμίας είναι αγχωμένος».
*Η Ειρήνη Χαρμπούρου είναι διπλωματούχος εκπαιδεύτρια σκύλων και σύμβουλος συμπεριφοράς, απόφοιτη της σχολής «Kynagon Dog Trainers». Παρακολουθεί ανελλιπώς σεμινάρια για να εμπλουτίσει τις γνώσεις της πάνω στον τομέα της θετικής εκπαίδευσης.
