Υπάρχουν πολλοί διάσημοι καλλιτέχνες που έχουν δημιουργήσει ορισμένα από τα αριστουργήματά τους, ενώ ήταν βαθιά δυστυχισμένοι και υπέφεραν από ψυχική νόσο. Το 1931, ο ποιητής T.S. Ο Eliot γράφει μια επιστολή σε έναν φίλο όπου περιγράφει την «τεράστια πνευματική του αγωνία» και πώς αισθάνεται «στα πρόθυρα της παραφροσύνης», ενώ ιδιαίτερα ευάλωτη ήταν η ψυχική του υγεία του Βίνσεντ Βαν Γκογκ, που υπέφερε από κατάθλιψη, άγχος κ.ά. μέχρι να αυτοκτονήσει.
Αντίστοιχα παραδείγματα μπορούμε να θυμηθούμε πολλά και στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα τους στίχους του Γεώργιου Βιζυηνού από το φρενοκομείο -«μετεβλήθη εντός μου, ο ρυθμός του κόσμου». Η δύσκολη κατάστασή τους δεν τους εμπόδισε, βέβαια, να δημιουργήσουν αριστουργήματα. Από την άλλη, αμέτρητες φορές έχουμε διαβάσει συνεντεύξεις καλλιτεχνών όπου εξιστορούν πώς χάρη σε μια νέα συναρπαστική γνωριμία η δημιουργικότητά τους απογειώθηκε.
Πώς συνδέονται λοιπόν η δημιουργικότητα και η ευτυχία; Η ευτυχία μας κάνει πιο δημιουργικούς ή η δημιουργικότητα μας κάνει ευτυχισμένους; Το μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής έρευνας μέχρι τώρα φαίνεται να δείχνει ότι η θετική διάθεση ενισχύει τη δημιουργικότητα. Αλλά κάποιοι αμφισβητούν αυτό το επιχείρημα, υποδεικνύοντας μια πιο περίπλοκη σχέση. Για παράδειγμα, μια μεγάλη μελέτη στη Σουηδία διαπίστωσε ότι οι συγγραφείς ήταν πιο πιθανό να υποφέρουν από ψυχιατρικές διαταραχές σε σύγκριση με ανθρώπους από μη δημιουργικά επαγγέλματα.
Ακόμη και στον κόσμο των επιχειρήσεων, έχει υποστηριχθεί ότι τα αρνητικά συναισθήματα μπορεί να πυροδοτήσουν τη δημιουργικότητα. Φαίνεται λοιπόν ότι η έρευνα μέχρι σήμερα υποστηρίζει μια ποικιλία από διαφορετικές απόψεις, κάτι που μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι ίσως δεν είναι μόνο το συναίσθημα ευτυχίας ή απόγνωσης που προκαλεί τη δημιουργικότητα.
Ο παράγοντας κλειδί
Ένας βασικός παράγοντας που επηρεάζει τη δημιουργικότητα είναι η προσοχή. Τα άτομα προκειμένου να εξοικονομήσουν χρήματα ή να αποσπάσουν άλλες ανταμοιβές ασκούν τη δημιουργικότητά τους. Μπορεί επίσης να λειτουργήσει και η πίεση των προθεσμιών πάνω τους. Αλλά είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί η δημιουργικότητα χρησιμοποιώντας αυτές τις προσεγγίσεις. Κάτι που υποστηρίζεται από σημαντικούς ψυχολόγους του καιρού μας είναι ότι ο άνθρωπος για να είναι δημιουργικός πρέπει να έχει έναν σκοπό, που η εκπλήρωσή του να σημαίνει κάτι. Η πραγματοποίηση αυτού του σκοπού, ακόμη και υπό δύσκολες και στενάχωρες συνθήκες είναι από μόνη της ένας ορισμός της ευτυχίας.
Επομένως, εάν η δουλειά σας έχει νόημα και αξίζει τον κόπο, βοηθά στην υποστήριξη της ευτυχία σας, ακόμη και αν περνάτε κατάθλιψη. Ο συνδυασμός του στόχου και της δημιουργικότητας βοηθάει στην παροχή εγγενών κινήτρων για την ανάληψη δημιουργικότητας, αυτό που ονομάζεται «ενέργεια για δράση» και επιτρέπει τη διατήρηση της δημιουργικότητας σε υψηλά επίπεδα.
Έτσι, εάν θέλετε να είστε δημιουργικοί μακροπρόθεσμα, οι βασικές ερωτήσεις για να απαντήσετε είναι, αν κάνετε μια δουλειά που είναι ενδιαφέρουσα και ευχάριστη για εσάς και αν είναι αυτό το έργο αξίας για εσάς. Αν δεν έχει αξία, τότε όσο ευτυχισμένοι και να είστε στην προσωπική σας ζωή, μάλλον δεν θα μπορέσετε να ανεβείτε στην κλίμακα της δημιουργικότητας.
Από την άλλη, εκείνοι που κάνουν επαγγέλματα που ο σκοπός τους είναι να βοηθούν και να αναπτύσσουν τους άλλους, μπορεί να αντιμετωπίσουν το άγχος της απόδοσης και του αποτελέσματος, κάτι που μπορεί να μπλοκάρει τη δημιουργικότητά τους. Εκεί η λύση σε αυτές τις καταστάσεις είναι να αναζητήσουμε την ευχαρίστηση και όχι τον σκοπό, καθώς η θετική διάθεση φαίνεται να ενισχύει τη δημιουργικότητα και να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να γίνονται πιο ευρηματικοί.
