Από την αρχή της επιδημίας του COVID-19, οι πωλήσεις στα αντισηπτικά προϊόντα των χεριών έχουν εκτοξευθεί. Καθώς η ζήτηση για τα προϊόντα αυτά έχει αυξηθεί σε υπερβολικό βαθμό, τα φαρμακεία και τα σουπερ-μαρκετ έχουν ξεκινήσει να θέτουν όρια στον αριθμό αντισηπτικών που μπορεί να αγοράσει ο κάθε καταναλωτής. Αν και τα αντισηπτικά μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο ορισμένων λοιμώξεων, δεν είναι όλα εξίσου αποτελεσματικά για το νέο κορωνοϊό.
Όπως συμβαίνει και με τις υπόλοιπες ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, όπως το κοινό κρυολόγημα και η γρίπη, ο νέος κορονοϊός (SARS-CoV-2) μεταδίδεται κυρίως με τα σταγονίδια που απελευθερώνονται από το στόμα ή τη ρίνα των ασθενών. Μία πρόσφατη έρευνα έδειξε, ωστόσο, ότι μπορεί να μεταδοθεί και από τα κόπρανα των ασθενών.
Εκτός από τα σταγονίδια, οι ιοί του αναπνευστικού συστήματος, μεταξύ των οποίων και ο SARS-CoV-2, μεταδίδονται και μέσω της επαφής με επιφάνειες που φέρουν σωματίδια του ιού, αγγίζοντας ακολούθως το στόμα, τη ρίνα ή τα μάτια. Καθημερινά αγγίζουμε το πρόσωπό μας αρκετές φορές χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε. Συγκεκριμένα, μία έρευνα από το New South Wales, διαπίστωσε ότι ο μέσος άνθρωπος αγγίζει το πρόσωπό τους περίπου 23 φορές κάθε ώρα.
Το πλύσιμο των χεριών με ζεστό νερό και σαπούνι αποτελεί σήμερα την ιδανική επιλογή για την υγιεινή των χεριών, αλλά και την καλύτερη μέθοδο πρόληψης των λοιμώξεων. Το πλύσιμο των χεριών με ζεστό (και όχι κρύο) νερό και σαπούνι αφαιρεί τα έλαια από τα χέρια μας τα οποία μπορεί να περιέχουν μικρόβια.
Τα αντισηπτικά μπορούν επίσης να προστατεύσουν από τα παθογόνα μικρόβια, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει διαθέσιμο σαπούνι και νερό. Είναι επίσης αποτελεσματικά στον περιορισμό του πληθυσμού συγκεκριμένων ειδών μικροβίων.
Σήμερα, υπάρχουν δύο είδη αντισηπτικών, τα αλκοολικά και τα μη αλκοολικά. Τα αλκοολικά αντισηπτικά χεριών έχουν διάφορες περιεκτικότητες αλκοόλ, συνήθως από 60% μέχρι 95%. Οι ουσίες που περιέχουν περιλαμβάνουν συνήθως ισοπροπυλική αλκοόλη, αιθανόλη (αιθυλική αλκοόλη) ή n-προπανόλη. Το αλκοόλ μπορεί να καταστρέψει τα περισσότερα μικρόβια.
Τα μη αλκοολούχα αντισηπτικά των χεριών περιέχουν τεταρτοταγείς ενώσεις αμμωνίου αντί για αλκοόλ. Οι ουσίες αυτές μπορούν να περιορίσουν τον πληθυσμό των μικροβίων, ωστόσο είναι λιγότερο αποτελεσματικές σε σχέση με το αλκοόλ.
Τα αλκοολικά αντισηπτικά διαλύματα έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να καταστρέψουν αρκετά είδη βακτηρίων, μεταξύ των οποίων τα MRSA και E. coli, ενώ είναι αποτελεσματικά και για διάφορους ιούς, μεταξύ των οποίων ο ιός της γρίπης Α, οι ρινοϊοί, ο ιός της ηπατίτιδας Α και ο ιός MERS-CoV.
Καταστροφή των Ιών
Το αλκοόλ καταστρέφει την πρωτεΐνη του περιβλήματος αρκετών ιών, μεταξύ των οποίων και οι κορωνοϊοί. Η πρωτεΐνη αυτή είναι απαραίτητη τόσο για την επιβίωση όσο και για τον πολλαπλασιασμό του ιού. Ωστόσο, ένα αντισηπτικό πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 60% αλκοόλ για να μπορεί να καταστρέψει τους περισσότερους ιούς.
Τα αντισηπτικά με περιεκτικότητα αλκοόλ κάτω από 60% έχουν μειωμένη αποτελεσματικότητα στην καταστροφή τόσο βακτηρίων όσο και μυκήτων. Στοχεύουν επίσης περισσότερο στην αναστολή του πολλαπλασιασμού των μικροβίων και όχι στην καταστροφή τους.
Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι ακόμα και τα αλκοολικά αντισηπτικά των χεριών δεν μπορούν να καταστρέψουν όλα τα είδη των μικροβίων. Έρευνες έχουν δείξει ότι το πλύσιμο των χεριών είναι πιο αποτελεσματικό από τα αντισηπτικά στην αντιμετώπιση των νοροϊών, του Cryptosporidium και του Clostridium difficile.
Καθώς τα αποθέματα σε αντισηπτικά είναι χαμηλά, αρκετοί άνθρωποι προσπαθούν να παρασκευάσουν αντισηπτικά στο σπίτι. Πρέπει να θυμόμαστε ότι τα αντισηπτικά αυτά είναι λιγότερο αποτελεσματικά σε σχέση με τα προϊόντα που διατίθενται στα φαρμακεία.
Αν τα χέρια μας είναι εμφανώς βρώμικα, το πλύσιμο με το σαπούνι και το νερό είναι πιο αποτελεσματικό σε σχέση με το αντισηπτικό. Έρευνες έχουν δείξει ότι η απολυμαντική δράση του σαπουνιού σε συνδυασμό με το τρίψιμο του πλυσίματος μειώνουν τον αριθμό των μικροβίων στα χέρια μας απομακρύνοντας παράλληλα τη σκόνη και τις οργανικές ουσίες.
Το φτέρνισμα ή ο βήχας στα χέρια χρειάζεται επίσης πλύσιμο, καθώς η χρήση αντισηπτικού δεν αρκεί για τον καθαρισμό των χεριών. Αυτό συμβαίνει γιατί απελευθερώνεται επίσης βλέννη η οποία προστατεύει τα μικρόβια από το αντισηπτικό.
Καταλαβαίνουμε επομένως ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης της εξάπλωσης του κορωνοϊού είναι το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης να μην αγγίζουμε το πρόσωπό μας, στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό.
Τα αλκοολικά αντισηπτικά των χεριών (με περιεκτικότητα τουλάχιστον 60%) αποτελούν μία εναλλακτική επιλογή όταν δεν έχουμε πρόσβαση σε σαπούνι και νερό. Για τη σωστή εφαρμογή του αντισηπτικού, βεβαιωθείτε ότι έχετε καλύψει όλες τις επιφάνειες του χεριού. Ιδανικά, πρέπει να τρίψετε τα χέρια σας με το αντισηπτικό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα για να διασφαλίσετε τη μέγιστη αποτελεσματικότητα.
Βιβλιογραφία: The Conversation
