«Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν», είχε πει ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της σύγχρονης Ιατρικής, θέλοντας να υπογραμμίζει την αξία της πρόληψης για τη διαφύλαξη της καλής υγείας.
Κορωνίδα της σύγχρονης Προληπτικής Ιατρικής αποτελεί η ανοσοποίηση (εμβολιασμός) που σώζει εκατομμύρια ζωές κάθε χρόνο και αναγνωρίζεται ως μία από τις πιο επιτυχημένες και οικονομικά αποδοτικές παρεμβάσεις στον τομέα της δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι με τους εμβολιασμούς προλαμβάνονται 2-3 εκατομμύρια θάνατοι ετησίως. Φυσικά δεν είναι μόνο τα εμβόλια που έχουν συμβάλει στην πρόληψη των θανάτων. Πλήθος διαγνωστικών εξετάσεων και θεραπειών έχουν συμβάλει διαχρονικά στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης του σύγχρονου ανθρώπου.
Ωστόσο στην Ελλάδα η πρόληψη είναι υποβαθμισμένη στη συνείδηση των πολιτών, στην πρακτική των γιατρών και στις επιλογές της Πολιτείας, όπως προκύπτει από στατιστικά στοιχεία που δείχνουν χαμηλά ποσοστά διενέργειας των βασικών προληπτικών εξετάσεων στη χώρα μας, με μεγάλες διαφορές μεταξύ των κοινωνικοοικονομικών τάξεων. Ενδεικτικά είναι όσα είχε αναφέρει σε εκδήλωση του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος ο κ. Γιάννης Τούντας, Καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου: μόνο το 60% των γυναικών ηλικίας 21-69 ετών έχουν κάνει Τεστ Παπ τα τρία τελευταία χρόνια, ενώ το ποσοστό αυτό θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον 90%. Επίσης, η εξέταση κοπράνων για ανίχνευση αιμορραγίας του πεπτικού (SOBT), η οποία συμβάλλει στη διάγνωση του καρκίνου παχέος εντέρου, νόσου που αν και εμφανίζει υψηλά ποσοστά θνησιμότητας, μπορεί να προληφθεί, έχει γίνει τα τελευταία τρία χρόνια μόνο από το 8,3% των γυναικών ηλικίας 50-69 ετών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους άντρες είναι 10,9%.
Περαιτέρω, σύμφωνα με στοιχεία του 2014, βασικές αιτίες θανάτου στην Ελλάδα είναι τα νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος (40,3%), τα νεοπλάσματα (25,6%) και τα νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος (10,8%). Οι κυριότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες για θάνατο στη χώρα μας είναι η υπέρταση (25%), το κάπνισμα (19,3%), η υψηλή χοληστερόλη (11,6%), η παχυσαρκία (8,3%), η ελλιπής σωματική άσκηση (5%) κ.ά.
Ωστόσο, το 75% των παραγόντων που οδηγούν σε πρόωρο θάνατο μπορούν να ελεγχθούν και να αντιμετωπιστούν σε σημαντικό βαθμό μέσω της πρόληψης. Επίσης, μια συνολική προσέγγιση συστηματικών πολιτικών προαγωγής υγείας, όπως ορίζονται από τη Διεθνή Διακήρυξη Προαγωγής Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (1986), θα μπορούσε να προσφέρει τουλάχιστον 10 επιπλέον χρόνια ζωής για τον πληθυσμό.
Οι απαραίτητες εξετάσεις
Κι επειδή ποτέ δεν είναι αργά σε ό,τι αφορά την προάσπιση της υγείας μας, σε μια εποχή μάλιστα όπου η Ιατρική δεν σταματά να μας εκπλήσσει με τα επιτεύγματά της, ο Ιωάννης Αποστολάκης, Παθολόγος, Διευθυντής Α’ Παθολογικής Κλινικής στο νοσοκομείο «Υγεία», υπενθυμίζει τις βασικές προληπτικές εξετάσεις για άνδρες και γυναίκες.
«Ο προληπτικός έλεγχος υγείας συμβάλλει ουσιαστικά στην αποφυγή μιας παθολογικής κατάστασης ή ασθένειας και των συνεπειών της. Ως εκ τούτου μας προφυλάσσει από μελλοντικές περιπέτειες υγείας και έξοδα. Σε ατομικό επίπεδο το περιεχόμενο και η συχνότητα του προληπτικού ελέγχου διαφέρουν από άτομο σε άτομο και εξαρτώνται από το φύλο, την ηλικία, το κληρονομικό και ατομικό ιστορικό», επισημαίνει ο κ. Αποστολάκης.
Οι προληπτικές εξετάσεις στις οποίες συνιστάται περιοδικά να υποβάλλονται οι γυναίκες και οι άνδρες είναι:
Γυναίκες
18-39 ετών
– Σε ετήσια βάση παθολογική και γυναικολογική εξέταση.
– Κάθε δυο χρόνια οδοντιατρική εκτίμηση.
– Κάθε τριετία Τεστ Παπ.
– Κατά διαστήματα, παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερίνης και του σακχάρου και για τυχόν ύπαρξη χλαμυδίων στον κόλπο.
– Αιματολογικές εξετάσεις TSH, T3 και T4, για τον έλεγχο του θυρεοειδούς.
– Σε γυναίκες με κληρονομικό ιστορικό καρκίνου μαστού, συνιστάται μαστογραφία σε ετήσια βάση.
40-50 ετών
Συμπληρωματικά των παραπάνω εξετάσεων:
– Κάθε χρόνο εξετάσεις αίματος, ούρων και μέτρηση της αρτηριακής πίεσης.
– Γυναίκες με κληρονομικό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου θα πρέπει σε ετήσια βάση να διενεργούν έλεγχο κοπράνων για αίμα.
Άνω των 50
Στις εξετάσεις προστίθενται:
– Κολονοσκόπηση ή εικονική κολονοσκόπηση ανά πενταετία ή ανά τριετία αν υπάρχουν ύποπτα ευρήματα.
– Ανά ένα έως δυο χρόνια μαστογραφία.
– Κάθε τρία χρόνια Τεστ Παπ.
– Οι ενεργές και οι μέχρι προ 15ετίας καπνίστριες καλό είναι να κάνουν αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσεως.
– Μέτρηση οστικής πυκνότητας και επανάληψη ανάλογα με τα ευρήματα και τους υπάρχοντες παράγοντες κινδύνου.
Για γυναίκες άνω των 65 ετών δεν χρειάζεται να διενεργείται το Τεστ Παπ και για τις άνω των 75 ετών η μαστογραφία.
Άνδρες
18-39 ετών
– Κάθε δυο χρόνια έλεγχος αρτηριακής πίεσης καθώς και χοληστερίνης και σάκχαρο αίματος. Αν οι τιμές είναι υψηλές τότε ο έλεγχος θα πρέπει να γίνεται νωρίτερα.
– Κάθε δυο χρόνια οδοντιατρική εξέταση.
40-64 ετών
– Συστηματική καρδιολογική εξέταση, ετήσιος ή και συχνότερος έλεγχος της αρτηριακής πίεσης αν οι τιμές της ξεπερνούν το 140 η μεγάλη και το 90 η μικρή.
– Ελεγχος χοληστερίνης και σακχάρου.
– Οι άνδρες κάτω των 50 ετών με κληρονομικό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου θα πρέπει να κάνουν κολονοσκόπηση σε ετήσια βάση.
Για άνδρες άνω των 50
– Έλεγχος του προστάτη με PSA και ουρολογική εξέταση.
– Κολονοσκόπηση ανά πενταετία ή ανά τριετία ή και συντομότερα αν υπάρχουν ευρήματα.
– Για τους νυν και τους μέχρι προ 15ετίας καπνιστές συνιστάται η αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής ακτινοβολίας ανά έτος.
– Σε άνδρες που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου, συνιστάται η μέτρηση της οστικής πυκνότητας.
«Ανάλογα με την κατάσταση της υγείας και το ιστορικό του κάθε ασθενή οι εξετάσεις του προληπτικού ελέγχου μπορεί να διαφέρουν. Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας για να καθοριστεί ο προτιμότερος για εσάς έλεγχος», ολοκληρώνει ο κ. Αποστολάκης.
Για το θέμα μιλάει ο Ιωάννης Αποστολάκης, Παθολόγος, Διευθυντής Α’ Παθολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Υγεία»
