Η φωνή του ανθρώπου όπως και των υπολοίπων ζώων παράγεται από την δόνηση των φωνητικών χορδών από τον εκπνεόμενο αέρα. Στον άνθρωπο ο ήχος αυτός με τη βοήθεια της γλώσσας των δοντιών και των χειλέων διαμορφώνεται σε έναρθρο λόγο.
Η φωνή κάθε ατόμου έχει γενικά κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Έτσι ακούγοντας τη φωνή ενός ατόμου χωρίς να τον βλέπουμε, εφόσον τον γνωρίζουμε, μπορούμε να τον αναγνωρίσουμε διότι έχουμε συνδέσει την ιδιαίτερη φωνή του με το άτομό του.
Οι ιδιαιτερότητες αυτές της φωνής εξαρτώνται από τα ανατομικά χαρακτηριστικά των φωνητικών οργάνων, από τον ιδιαίτερο τρόπο που ο καθένας χρησιμοποιεί τη φωνή του και από το αντηχείο της που το αποτελούν οι κοιλότητες της κεφαλής του (στοματική κοιλότητα, φάρυγγας ρινική κοιλότητα, παραρρίνιες κοιλότητες).
Οποιαδήποτε διαταραχή των ως άνω παραγόντων καταλήγει σε αλλαγές της χροιάς της φωνής προσωρινές ή μόνιμες. Η περαιτέρω ανάλυση της παθολογίας και θεραπείας των επί μέρους καταστάσεων είναι ένα εξαιρετικά μεγάλο κεφάλαιο που ξεφεύγει από τον στόχο του άρθρου αυτού. Αξίζει όμως να ασχοληθούμε λεπτομερέστερα με ένα ιδιαίτερα συχνό σύμπτωμα που υποκρύπτει παθήσεις του λάρυγγα και είναι το γνωστό σε όλους σαν βράγχος φωνής (βραχνάδα).
Που οφείλεται η βραχνάδα;
Πρόκειται για ένα σύμπτωμα που ευτυχώς συνήθως οφείλεται σε καλοήθη αίτια όπως φλεγμονές (λαρυγγίτιδες, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση) σε κακή χρήση και κατάχρηση της φωνής και σε βλάβες των φωνητικών χορδών. Τέτοιες βλάβες είναι οι πολύποδες, τα κομβία (κάλοι), πολυπώδης εκφύλιση των φωνητικών χορδών και οι κύστεις. Πολύ πιο σπάνια και ιδιαίτερα στα παιδιά ο λάρυγγας μπορεί να προσβληθεί και από καλοήθης όγκους όπως θηλώματα και πολύ σπανιότερα αιμαγγειώματα ή λεμφαγγειώματα.
Όμως ο λάρυγγας μπορεί να προσβληθεί και από κακοήθης όγκους συχνότερος των οποίων είναι ο καρκίνος που προσβάλλει σχεδόν κατά αποκλειστικότητα καπνιστές. Ένα βράγχος φωνής που διαρκεί περισσότερο από 10-12 μέρες θα πρέπει να θεωρείται ύποπτο και ο πάσχων να υποβάλλεται σε προσεκτική λαρυγγοσκόπηση. Όταν διαπιστωθεί ύποπτη βλάβη που ανθίσταται στη συντηρητική αγωγή θα πρέπει το γρηγορότερο να υποβάλλεται σε βιοψία.
Η καρκινογενετική δράση του καπνίσματος έχει εδραιωθεί με απόλυτη βεβαιότητα με βάση ογκολογικά και επιδημιολογικά δεδομένα. Ο κίνδυνος προσβολής από καρκίνο είναι 10 φορές πιθανότερος στους καπνιστές από τους μη καπνιστές.
Ο συνδυασμός του καπνίσματος με κατάχρηση αλκοόλ αυξάνει εξαιρετικά τον κίνδυνο καρκινογένεσης.
Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι το παρατεταμένο βράγχος φωνής δεν σημαίνει οπωσδήποτε κακοήθεια. Μπορεί να είναι ένας πολύποδας ή μία από τις υπόλοιπες καλοήθεις επεξεργασίες. Επίσης μπορεί να είναι ένα λειτουργικό πρόβλημα που θα υποχωρήσει με φωνητική ανάπαυση (αφωνία μερικών ημερών) σε συνδυασμό με λογοθεραπεία. Για όλους αυτούς τους λόγους δεν πρέπει να υπάρχει πανικός αλλά ούτε και εφησυχασμός.
Πώς γίνεται η εξέταση του λάρυγγα;
Τον λάρυγγα τον εξετάζουμε είτε με άκαμπτο ενδοσκόπιο από το στόμα είτε με εύκαμπτο λαρυγγοσκόπιο από τη μύτη. Η εξέταση γίνεται με ταυτόχρονη βιντεοκαταγραφή ή φωτογράφηση της βλάβης ώστε να παρακολουθείται η εξέλιξη της θεραπείας.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Οι φλεγμονές του λάρυγγα αντιμετωπίζονται με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή (αντιβίωση-κορτικοστεροειδή).
Η αφαίρεση κάποιας βλάβης γίνεται με μικρολαρυγγοσκόπηση. Η μικρολαρυγγοσκόπηση γίνεται υπό γενική αναισθησία, με την είσοδο ενός ειδικού σωλήνα, του λαρυγγοσκοπίου και με την βοήθεια μικροσκοπίου αφαιρούνται, με τα ειδικά εργαλεία της μικροχειρουργικής, οι βλάβες. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθούν ακτίνες Laser C02.
Ο ρόλος της χειρουργικής θεραπείας του καρκίνου του λάρυγγα έχει πάρα πολύ αλλάξει τις τελευταίες 10ετίες. Οι εξελίξεις στη διαστοματική ενδοσκοπική χειρουργική με την χρήση ακτίνων Laser έχει εκτοπίσει σχεδόν τελείως τις μέχρι πριν γνωστές ανοικτές τμηματικές εκτομές του λάρυγγα για τη θεραπεία πρώιμων μορφών καρκίνου. Αλλά ακόμα και προχωρημένες μορφές μπορεί να αντιμετωπισθούν με μικρολαρυγγοσκόπηση με Laser συμπληρώνοντας την θεραπεία με προ ή μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία.
Τα αποτελέσματα της παραπάνω χειρουργικής τακτικής συγκρινόμενα με τις ανοικτές μερικές ή ολικές λαρυγγεκτομές του παρελθόντος είναι τα ίδια, όμως με λιγότερες επιπλοκές, μικρότερο χρόνο νοσηλείας, πολύ καλύτερα λειτουργικά αποτελέσματα (διατήρηση της φωνής)και ιδιαίτερα χωρίς την ανάγκη μόνιμης τραχειοστομίας.
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθούμε σε μια άλλη κατηγορία διαταραχών της σωστής ομιλίας που σχετίζεται με ψυχογενή αίτια όπως σπαστική δυσφωνία, ψυχογενής δυσφωνία ή αφωνία (υστερική), ηβηφωνία, φωνασθένεια κ.λπ. Οι καταστάσεις αυτές απαιτούν τη συνεργασία του Ωτορινολαρυγγολόγου με Ψυχίατρο και Λογοθεραπευτή.
*Ο Εμμανουήλ Χατζημανώλης είναι ΩΡΛ, Διευθυντής Κλινικής Κεφάλης & Τραχήλου του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ
