Τα μικρά παιδιά της προσχολικής ηλικίας, όπως καταδεικνύεται από πρόσφατες έρευνες, αναπτύσσουν σταδιακά τις διαδικασίες μάθησης της ανάγνωσης και της γραφής – ακριβώς όπως συμβαίνει και με την ανάπτυξη της ομιλούμενης γλώσσας – και δεν τις εμφανίζουν μαγικά και ξαφνικά με την έναρξη της φοίτησής τους στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Η επαφή τους με αυτές, θα γίνει μέσα από ποικίλες εμπειρίες. Από το παιχνίδι, την «ανάγνωση»  ιστοριών και παραμυθιών μουτζουρώνοντας, ζωγραφίζοντας , μιμούμενα τον τρόπο γραφής των μεγάλων, «γράφοντας» την λίστα για τα ψώνια, αναγνωρίζοντας τα σήματα της τροχαίας στο δρόμο και από εκπαιδευτικά λογισμικά ανάλογα με την ηλικία τους.

Μην ξεχνάτε, ότι το παιδί θα πρέπει να εκτίθεται και να ενθαρρύνεται η ενεργός συμμετοχή του σε περιβάλλοντα με ποικίλα έντυπα σχετικά με την ηλικία του και τα ενδιαφέροντα του. Έτσι, θα αντιληφθεί την αξία και την χαρά της αναγνωστικής και της γραφικής διαδικασίας, από πολύ νωρίς σαν  μια λειτουργία της καθημερινότητας του.

Όσο λοιπόν πιο νωρίς, αβίαστα και φυσικά, εισαχθεί στον «κόσμο του γραπτού λόγου» τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε να αποκτήσει, αναγνωστική ετοιμότητα και ορθές δεξιότητες γραφής ενώ συγχρόνως, μειώνουμε  φαινόμενα δυσκολιών του φοιτώντας αργότερα στην πρώτη τάξη.

Πώς βοηθάμε την εξελικτική πορεία της μάθησης του

Ήδη από την προσχολική ηλικία, η σπουδαιότητα της ανάπτυξης κατάλληλων εκπαιδευτικών  προγραμμάτων που βοηθούν στην ανάδυση δεξιοτήτων ανάγνωσης και γραφής είναι τεράστιας σημασίας, χωρίς φυσικά να ξεχνάμε και τις εξίσου σημαντικές δεξιότητες που θα πρέπει παράλληλα να ενθαρρύνονται, όπως είναι αυτές που αφορούν στην συναισθηματική και κοινωνική του ανάπτυξη.

Η έρευνα δείχνει ότι τα παιδιά με πλούσια έκθεση σε οτιδήποτε έχει να κάνει με τον γραπτό λόγο είτε μέσα στο σπίτι, στο νηπιαγωγείο, αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον, τα βοηθάει να εξοικειώνονται με τις έννοιες της ομαδοποίησης, του συσχετισμού, τις σειριοθέτησης, των χωροχρονικών εννοιών, των μεγεθών, των ποσοτήτων κλπ.

Ακολουθούν μερικές ιδέες με τις οποίες μπορείτε να βοηθήσετε το μικρό παιδί σας να αποκτήσει δεξιότητες προανάγνωσης και προγραφής.

Ο προφορικός λόγος και η κατανόηση της γλώσσας

Η κατάκτηση του γραπτού λόγου, προϋποθέτει την ανάπτυξη του προφορικού. Έτσι λοιπόν:

  • Εμπλουτίστε  το λεξιλόγιό του, εξοικειώνοντάς το με τα πράγματα του περιβάλλοντός σας. Διευρύνει έτσι τις γενικές του γνώσεις. Μιλάτε του για το τι κάνει, σκέφτεται και βλέπει.
  • Κάντε ερωτήσεις για να ελέγχετε το επίπεδο κατανόησης του και ενισχύστε την διάθεση του να απαντάει.
  • Διαβάστε και ζωγραφίστε  ιστορίες και παραμύθια ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του. Η ενεργός συμμετοχή του γύρω από το περιεχόμενο του βιβλίου, η αναδιήγηση των βασικών του γεγονότων κλπ.  βελτιώνουν την ικανότητα περιγραφής και δόμησης του λόγου του γραμματικά και συντακτικά, την άμεση μνήμη του αλλά και εμπλουτίζουν το λεξιλόγιό του. Περιγράψτε εικόνες μέσα από βιβλία. Κάντε λάθη επίτηδες. Τα παιδιά λατρεύουν να διορθώνουν τους γονείς τους, αλλά μέσα από αυτή την διαδικασία αποκτούν πολύτιμες γνώσεις και τελικά γίνονται και καλοί αναγνώστες.

Εξοικείωση σε προγραφικές δεξιότητες

  • Δημιουργήστε στο σπίτι μία γωνιά για να γράφει με άφθονη γραφική ύλη.  Χρωματιστά χαρτιά, μολύβια, μπογιές, μαρκαδόρους, πίνακα και κιμωλίες.
  • Βοηθήστε το να γράψει τα γράμματα στον αέρα, να διαγράψει την διαδρομή των γραμμάτων πάνω σε γυαλόχαρτο, να  τα κυκλώσει σε βιβλία, περιοδικά κλπ.
  • Προσοχή. Μην αποθαρρύνετε και τον υπολογιστή. Η ενασχόληση του πατώντας τα γράμματα της αλφαβήτου στο πληκτρολόγιο, είναι εξίσου σημαντική.
  • Τοποθετήστε όλες τις γραπτές του προσπάθειες σε ένα πίνακα για να τις βλέπει.
  • Δημιουργήστε ένα περιβάλλον γεμάτο με γραπτά. Γεμίστε το σπίτι με βιβλία ιδίως σε μέρη που συχνάζουν τα παιδιά (κουζίνα, παιδικό δωμάτιο, μπάνιο).
  • Δείξτε του την σπουδαιότητα και την λειτουργικότητα ενός γραπτού. Π.χ. τι σημαίνει το σήμα «απαγορεύεται», το «είσοδος», «έξοδος», την αναγνώριση του ονόματος του.

Εξοικείωση σε προαναγνωστικές δεξιότητες