Μια από τις διατροφικές τάσεις που κάνουν θραύση τους τελευταίους μήνες αφορά την χορτοφαγία. Μάλιστα πολλοί επέλεξαν να αφιερώσουν έναν ολόκληρο μήνα – για πολλούς ήταν ο Ιανουάριος στο ξεκίνημα της χρονιάς, χωρίς όμως να αποκλείονται και οι άλλοι μήνες που ακολουθούν – στην αποκλειστική χορτοφαγία. Έτσι λοιπόν ήδη πολλοί φέτος ακολούθησαν το παγκόσμιο κίνημα Veganuary (από τις λέξεις Vegan & January), το οποίο προτρέπει τον κόσμο να δοκιμάσει να τρώει αποκλειστικά χορτοφαγικά για ένα μήνα και στη συνέχεια να παραμείνει στην αποκλειστικά χορτοφαγική διατροφή.

Τι σημαίνει όμως ο όρος vegan;

Ο όρος vegan προέκυψε από τα τρία αρχικά γράμματα του όρου vegetarian, που σημαίνει χορτοφάγος, για να χαρακτηρίσει τους ανθρώπους που αποκλείουν από τη διατροφή τους όλα τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης (κρέας, ψάρια, θαλασσινά, γαλακτοκομικά, αυγά αλλά και μέλι) και τρέφονται αποκλειστικά από τροφές φυτικές προέλευσης όπως λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, όσπρια κλπ.

Και ποια η διαφορά μεταξύ vegan και vegetarian

Η διατροφή ενός vegan αποκλείει όλες τις τροφές ζωικής προέλευσης αλλά και αυτές που περιέχουν ζωικά παράγωγα, ενώ ο vegetarian αποκλείει σίγουρα το κρέας (κόκκινο και λευκό και όλα τα προϊόντα κρέατος όπως αλλαντικά κλπ.) αλλά μπορεί να καταναλώνει ζωικά παράγωγα όπως γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά και κάποιες φορές και ψάρι ή και θαλασσινά.

Για αυτό και υπάρχουν και κατηγορίες vegetarians όπως:

  • Οι χορτοφάγοι που τρώνε αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα και λέγονται lacto-ovo vegetarians
  • Οι χορτοφάγοι που τρώνε γαλακτοκομικά προϊόντα αλλά δεν τρώνε αυγά και λέγονται lacto-vegetarians
  • Οι χορτοφάγοι που τρώνε αυγά αλλά δεν τρώνε γαλακτοκομικά προϊόντα και λέγονται ovo-vegetarians
  • Μία ενδιάμεση κατάσταση όπου κάποιοι χορτοφάγοι τρώνε ψάρι και θαλασσινά και λέγονται pescatarians.

Γιατί όμως η νέα τάση του να είσαι vegan γίνεται τόσο δημοφιλής

Ο βασικός ισχυρισμός είναι ότι το να είσαι vegan είναι μία ηθική επιλογή η οποία εκτός από το ότι αποκλείει όλες τις ζωικές τροφές, δεν περιλαμβάνει κανένα προϊόν που προέρχεται από κάθε μορφή εκμετάλλευσης, κακοποίησης ή θανάτωσης ζώων όπως είναι τα δερμάτινα παπούτσια και ρούχα, τα μάλλινα, τα μεταξωτά αλλά και τα καλλυντικά που δοκιμάζονται σε ζώα.

Βάση αυτού του διαχωρισμού, κάποιος ο οποίος ακολουθεί μία αυστηρά χορτοφαγική διατροφή, αλλά αγοράζει προϊόντα ένδυσης ζωικής προέλευσης δεν είναι vegan, αλλά απλά τρώει αποκλειστικά χορτοφαγικά.

Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό όμως ανθρώπων αποφασίζουν τα γίνουν vegan καθαρά για λόγους υγείας. Και αυτό γιατί πολλές επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι ο αποκλεισμός ζωικών τροφών και κυρίως του κόκκινου κρέατος από τη διατροφή, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο από καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη τύπου ΙΙ και πολλές μορφές καρκίνου.

Βέβαια από την άλλη πλευρά η αποκλειστικά χορτοφαγική διατροφή φαίνεται ότι σε βάθος χρόνου μπορεί να επιφέρει ελλείψεις σε σημαντικά μικροθρεπτικά συστατικά όπως είναι η βιταμίνη Β12, η βιταμίνη D, ο σίδηρος, o ψευδάργυρος, το ασβέστιο. Και προκειμένου να αποτραπούν ελλείψεις πρέπει η διατροφή να είναι πάρα πολύ σχεδιασμένη και πολύ συχνά να περιλαμβάνει και τρόφιμα τα οποία είναι εμπλουτισμένα με κάποια ή και όλα από τα παραπάνω θρεπτικά συστατικά ή να γίνεται λήψη συμπληρωμάτων διατροφής.

Παράλληλα λόγω του ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού που αποφασίζει να γίνει vegan, οι εταιρίες τροφίμων παράγουν ολοένα και περισσότερα προϊόντα που απευθύνονται σε vegans και φέρουν την ειδική σήμανση. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι όλα αυτά τα προϊόντα είναι απαραίτητα και υγιεινά, καθώς πολλές φορές περιέχουν κακής ποιότητας λιπαρά (ας είναι φυτικά λιπαρά) ή και αρκετή ζάχαρη.

Η μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος από τη διατροφή, όντως έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία, κάτι που αποδεικνύεται από ολοένα και περισσότερες μελέτες. Όμως ο αποκλεισμός του από τη διατροφή δεν έχει αποδειχθεί ότι έχει τα αντίστοιχα οφέλη.

Αυτό που φαίνεται να έχει σημαντικά οφέλη, είναι η περιοδική αποχή από τροφές ζωικής προέλευσης. Αν υπάρχουν λοιπόν αρκετές vegetarian ή και vegan ημέρες, φαίνεται να έχει σημαντικά οφέλη. Και αυτό μπορεί να γίνεται είτε σπαστά ή και για κάποιες χρονικές περιόδους.

Για παράδειγμα σε μελέτες που έχουν γίνει σε ανθρώπους που ακολουθούν νηστεία και απέχουν για χρονικές περιόδους μεγαλύτερες του μήνα από το κόκκινο κρέας και όλα τα ζωικά προϊόντα αλλά ακόμα και το ψάρι, τα αποτελέσματα για την υγεία είναι πολύ θετικά. Φαίνεται ότι αυτή η περιοδική αποχή μπορεί να μειώσει το σωματικό βάρος, την αρτηριακή πίεση αλλά και τα επίπεδα της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων αλλά και της γλυκόζης του αίματος (σάκχαρο).

Αλλά ακόμα και αν κάποιος δεν κάνει νηστεία για μεγάλο χρονικό διάστημα, το να έχει μέσα στην εβδομάδα ημέρες αποχής από τα ζωικά τρόφιμα και κυρίως από το κόκκινο κρέας είναι πολύ θετικό. Και μάλιστα στη χώρα μας όπου υπάρχει μία πολύ μεγάλη ποικιλία τροφών και φαγητών που βασίζονται στα τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως τα λαχανικά (λαδερά φαγητά), τα όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια, φάβα κλπ) τα δημητριακά και κυρίως τα αδρά επεξεργασμένα όπως το πλιγούρι, τα σταρένια και κριθαρένια προϊόντα ολικής άλεσης (ψωμί, ζυμαρικά κλπ).

Και δεδομένου ότι το βασικό προστιθέμενο λίπος στη χώρα μας είναι το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, καθιστά αυτές τις διατροφικές επιλογές εξαιρετικά υγιεινές.

Άρα λοιπόν ημέρες με λαδερά φαγητά σε συνδυασμό ή όχι με μικρή ποσότητα γαλακτοκομικών και παράλληλα παξιμάδι ή ψωμί 100% ολικής άλεσης ή ημέρες με όσπρια σε συνδυασμό με αδρά επεξεργασμένα δημητριακά όπως παξιμάδι ή ψωμί 100% ολικής άλεσης ή άγριο ή αναποφλοίωτο ρύζι, προσφέρονται για αυτό τον περιοδικό αποκλεισμό.

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η υγιεινή διατροφή διέπεται από τρεις βασικούς κανόνες που είναι: ποικιλία, ισορροπία και μέτρο. Και αυτούς τους κανόνες ακολουθεί και η Μεσογειακή διατροφή με έμφαση στην κατανάλωση λαχανικών, δημητριακών, οσπρίων αλλά και ψαριού, τη μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών και τη χαμηλή κατανάλωση κρέατος.