Η καινούρια χρονιά μόλις ξεκίνησε και οι πρώτες σκέψεις πέφτουν σαν βροχή καθώς «θέλω» και «πρέπει» γίνονται ένα, ωθώντας μας στην αναζήτηση νέων εμπειριών και στόχων που αναμένουν να πραγματοποιηθούν.
Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται πως η συμβολή ενός ειδικού σε θέματα ψυχικής υγείας θα τους βοηθήσει να οργανώσουν τις σκέψεις τους και να έχουν καλύτερη επαφή με το συναίσθημά τους. Τι γνωρίζουμε όμως, για την ψυχοθεραπεία σαν μέθοδο και γιατί πολλοί άνθρωποι συγχέουν την ψυχοθεραπεία με την ψυχανάλυση και θεωρούν πως επισκεπτόμενοι έναν ψυχοθεραπευτή θα πρέπει αναγκαστικά να ξαπλώσουν «στο ντιβάνι»;
Η ψυχοθεραπεία είναι μία μέθοδος ομιλητική κατά την οποία το άτομο το οποίο αιτείται θεραπεία έχει τον χώρο να εκφράσει ελεύθερα όλα όσα δυσκολεύεται ή αισθάνεται ότι του είναι αδύνατον να αντιμετωπίσει. Κάθε ψυχοθεραπευτική συνεδρία καλείται να είναι μια σταθερά στην ζωή του αιτούμενου μέσα στην οποία ο ειδικός ψυχικής υγείας ακούει ενεργά με σεβασμό και χωρίς να επικρίνει, ενώ ταυτόχρονα συναισθάνεται τον θεραπευμένο και να τον ενθαρρύνει να εκφράζει ολοένα και περισσότερες σκέψεις και συναισθήματα. Μέσω αυτής της διαδικασίας, ειδικός και θεραπευμένος στήνουν μια μοναδική σχέση μέσα στην οποία ο ειδικός έχει τον χώρο να «αγκαλιάσει» όλες τις πλευρές τις προσωπικότητας ενός ανθρώπου και καλείται να τον εισάγει σε νέους τρόπους σκέψης και διαχείρισης θεμάτων που τον απασχολούν ή τυχόν συμπτωμάτων που πηγάζουν από ψυχικές δυσλειτουργίες (π.χ. διαταραχές διάθεσης και άγχους).
Ανάλογα με την θεωρητική προσέγγιση που έχει εκπαιδευθεί ο ειδικός καθώς και τα ζητήματα προς διαχείριση, δίνεται περισσότερη ή λιγότερη έμφαση στο εδώ και τώρα ή στο παρελθόν. Εδώ υπάρχει συνήθως η μεγαλύτερη σύγχυση σχετικά με την Ψυχοθεραπεία καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν και δεν καλούνται να γνωρίζουν πως η Ψυχοθεραπεία είναι ένας ευρύς όρος που περιγράφει σφαιρικά την διαδικασία συνδιαλλαγής θεραπευτή-θεραπευμένου και πως υπάρχουν αρκετά διαφορετικά είδη ψυχοθεραπείας που διαφέρουν ως προς την έμφαση, τα θεραπευτικά εργαλεία τους, την συχνότητα και την διάρκεια των θεραπειών. Οι πιο ευρέως διαδεδομένες μέθοδοι είναι:
- H Ψυχανάλυση (Psychoanalytic Therapy)
- H Γνωσιακή -Συμπεριφοριστική Θεραπεία (Cognitive Behavioral Therapy ή αλλιώς CBT)
- Η Συστημική/Οικογενειακή θεραπεία (Family Therapy)
- Η Υπαρξιακή (Existential Therapy)
- Η Προσωποκεντρική Θεραπεία ( Person-Centered Therapy)
- Η θεραπεία Gestalt
- Η Ομαδική Θεραπεία (Group Therapy)
- Η θεραπεία Ζεύγους( Couple Therapy)
- Η Μουσικοθεραπεία (Music Therapy)
- Η Δραματοθεραπεία( Drama Therapy)
Η Ψυχανάλυση λοιπόν, είναι ένα μόνο είδος Ψυχοθεραπείας, εντούτοις στους περισσότερους ανθρώπους οτιδήποτε αφορά την ψυχολογία, την συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία η πρώτη εικόνα που έρχεται στο μυαλό είναι αυτή του θεραπευόμενου, ξαπλωμένου σε ένα ντιβάνι μη έχοντας καμία βλεμματική επαφή με τον θεραπευτή του και αναλύοντας τραύματα της παιδικής του ηλικίας. Αυτή η εικόνα συνδέεται ωστόσο άψογα με την κλασική Ψυχανάλυση όπως την θεμελίωσε ο Sigmund Freud(1856-1939) o oποίος μέχρι και το τέλος ζωής του προσέθετε συνεχώς καινοτόμα στοιχεία στην θεωρία του και εισήγαγε πολλές γνωστές θεωρίες πάνω στις οποίες βασίστηκε σημαντικό κομμάτι της Επιστήμης της Ψυχολογίας. Από τις πιο γνωστές θεωρίες είναι αυτή του ασυνείδητου (στοιχεία που το ίδιο το άτομο δεν γνωρίζει την ύπαρξη τους), του υποσυνείδητου (περιλαμβάνει στοιχεία που βρίσκονται πιο κοντά στο συνειδητό επίπεδο και θα μπορούσαν να ανέλθουν στην επιφάνεια) και του συνειδητού (οτιδήποτε μπορεί να γίνει αντιληπτό από τον ίδιο τον άνθρωπο).
Στην κλασσική ψυχανάλυση το ξάπλωμα του ασθενούς αποτελεί μια βασική συνθήκη καθώς θεωρείται ότι ενισχύει την χαλάρωση αλλά και την εμβάθυνση και αυτοσυγκέντρωση του αναλυόμενου αφού δεν υπάρχει οπτική επαφή με τον ψυχαναλυτή του ο οποίος βρίσκεται σε μια πολυθρόνα καθισμένος από πίσω του. Αυτό βέβαια συμβαίνει κατόπιν εκατέρωθεν συμφωνίας καθώς υπάρχει και η δυνατότητα για face en face συνδιαλλαγή η οποία συνηθίζεται στην περίπτωση που η συχνότητα των επισκέψεων δεν είναι συχνότερη από δυο φορές ανά εβδομάδα. Είναι το είδος εκείνο της Ψυχοθεραπείας το οποίο επικεντρώνεται στους ελεύθερους συνειρμούς, δίνεται έμφαση στις πρώιμες ψυχικές εμπειρίες καθώς και στα όνειρα τα οποία ο Freud θεωρούσε μια βασική πύλη προς το άγνωστο σε όλους μας ασυνείδητο.
Και ενώ η Ψυχανάλυση θεωρείται η πιο διαδεδομένη μέθοδος θεραπείας υπάρχουν πολλά που την ξεχωρίζουν από τα άλλα είδη Ψυχοθεραπείας. Θεωρείται η πιο αναλυτική μέθοδος καθώς οι συνεδρίες διαρκούν από 3 έως 7 χρόνια ενώ η συχνότητα ποικίλλει από 2 έως και 5 φορές την εβδομάδα και διαφοροποιείται από τα άλλα είδη προσωπικής θεραπείας όπως για παράδειγμα αυτό της Συμπεριφοριστικής – Γνωστικής Θεραπείας (CBT) όπου θεωρείται το πιο δομημένο είδος θεραπείας, οι συναντήσεις είναι συνήθως μία ανά εβδομάδα και για διάστημα πολύ μικρότερο αφού σαν είδος εστιάζει στα τρέχοντα προβλήματα και όχι στο παρελθόν. Επικριτές υπάρχουν και στις δυο προαναφερθείσες θεραπευτικές προσεγγίσεις καθώς η Ψυχανάλυση θεωρείται οικονομικά και χρονικά δύσκολα διαχειρίσιμη, ενώ η CBT θεωρείται ως «επιφανειακή θεραπεία».
Στην πραγματικότητα βέβαια κάθε είδος θεραπείας από τα παραπάνω έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητα του όχι μόνο εμπειρικά αλλά και δια μέσου διαφόρων μεθόδων έρευνας οπότε η έμφαση δεν θα έπρεπε να δίνεται μόνο στο τι πρεσβεύει καθένα από τα είδη της Ψυχοθεραπείας αφού το πιο σημαντικό συστατικό όλων των μορφών ψυχοθεραπείας είναι αδιαμφισβήτητα η θεραπευτική σχέση μεταξύ θεραπευόμενου –θεραπευτή οι οποίοι καλούνται μέσα από μια θεραπευτική συμμαχία να συνδιαλλαγούν προς όφελος του θεραπευόμενου.
