Τα ψυχοφάρμακα δεν αποτελούν μια ενιαία κατηγορία, όπως δυστυχώς πιστεύει ο περισσότερος κόσμος. Το ομαδικό όμως αυτό «τσουβάλιασμα» κάτω από μια ταμπέλα που έχει τόσο δυσφημιστεί, αδικεί φάρμακα εξαιρετικά χρήσιμα και ασφαλή, όπως τα σύγχρονα αντικαταθλιπτικά. Εξάλλου, όπως κάθε κατηγορία φαρμάκων γενικά, έτσι και κάθε κατηγορία ψυχοφαρμάκων έχει το δικό της προφίλ δράσης και παρενεργειών.
Από τα ψυχοφάρμακα τα αντιψυχωσικά είναι εκείνα που έχουν γενικά τις περισσότερες παρενέργειες, αλλά από την άλλη προσφέρουν μιαν ανεκτίμητη υπηρεσία στους ασθενείς που πάσχουν από σχιζοφρένεια. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χωρίς αυτά οι περισσότεροι σχιζοφρενείς θα ήταν αναγκασμένοι να βρίσκονται διά βίου έγκλειστοι σε άσυλα ή να γυρνούν και να χλευάζονται ως «τρελοί» ή «γραφικοί» από μια κοινωνία, που όπως γνωρίζουμε είναι σκληρή και δεν συγχωρεί.
Τα αντικαταθλιπτικά με την ανακάλυψή τους ανέτρεψαν όλες τις προηγούμενες θεωρίες, που με ευφάνταστα σενάρια προσπαθούσαν να εξηγήσουν την κατάθλιψη, ένα μοναδικό ανθρώπινο φαινόμενο. Η ύπαρξη φαρμάκων που θεραπεύουν την κατάθλιψη αποδεικνύει ότι η κατάθλιψη δεν ήταν τίποτα άλλο από μια βιολογική ανεπάρκεια του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ενός οργάνου, που καλείται να επεξεργαστεί πολλαπλάσια δεδομένα από αυτά για τα οποία προφανώς είναι κατασκευασμένο. Μια ανεπάρκεια, όμως, που εύκολα μπορεί να βελτιωθεί με τη χρήση κάποιων φαρμάκων, που ο ίδιος ο ανθρώπινος εγκέφαλος ανακάλυψε.
Τέλος, οι βενζοδιαζεπίνες μπορούν αποτελεσματικά να μειώσουν το σύμπτωμα του άγχους. Ένα σύμπτωμα που ενώ ήταν σχεδόν άγνωστο έναν αιώνα πριν, εντούτοις είναι πολύ κοινό στη σύγχρονη απαιτητική ζωή μας. Ευτυχώς οι βενζοδιαζεπίνες ως αγχολυτικά και υπναγωγά είναι ασφαλείες στην συνήθη, καθημερινή χρήση τους. Μάλιστα εκτεταμένες, καλές μεθοδολογικές έρευνες, έχουν δείξει ότι στην πρακτική εφαρμογή τους δεν προκαλούν αντοχή, δηλαδή δεν απαιτείται αύξηση της δοσολογίας τους, προκειμένου να διατηρηθεί η αποτελεσματικότητά τους. Έτσι στην πράξη δεν υπάρχει έντονος κίνδυνος εθισμού. Απλώς εκείνο που γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό, είναι η όλο και μεγαλύτερη ανάγκη του ανθρώπινου εγκεφάλου για καταστολή της υπερδιέγερσης, στην οποία τον οδηγεί ο σύγχρονος τρόπος ζωής.
Η εναλλακτική χρήση του οινοπνεύματος για τον έλεγχο αυτής της υπερδιέγερσης σήμερα ξέρομε ότι προκαλεί όχι μόνο προβλήματα στον ίδιο τον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά και στην κοινωνία. Η επίδραση του οινοπνεύματος στη συμπεριφορά του ανθρώπου με την άρση των αναστολών, την παρανοϊκότητα και τη βιαιότητα που προκαλεί, είναι υπαίτια χιλιάδων βίαιων θανάτων και εκατομμυρίων τραυματισμών ετησίως. Επιπλέον τα οινοπνευματώδη ποτά είναι εξόχως εθιστικά και η χρήση τους όχι μόνο ενισχύεται από την κοινωνική αποδοχή που απολαμβάνουν, αλλά και προάγεται από την πλούσια και απρόσκοπτη διαφήμισή τους.
Δυστυχώς η πεποίθηση του κοινού για τα φάρμακα που χρησιμοποιεί η Ψυχιατρική, προέρχεται από τα πρώτα χρόνια της ανακάλυψής τους. Τότε που η ψυχιατρική κοινότητα είχε εκπλαγεί από τις δράσεις τους και πολλοί ασχολούμενοι με την ψυχική υγεία τα αντιμετώπισαν ως «καινά δαιμόνια».
*Ο Παύλος Σακκάς είναι Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ
