Η αρσενική ανδρόπαυση ή η κλιμακτήριος των αρσενικών είναι μια κατάσταση στην οποία οι άνδρες πάσχουν από μία σύνθετη συμπτωματολογία λόγω του χαμηλού επιπέδου ανδρογόνων (τεστοστερόνης) με τη γήρανση. Μετά την ηλικία των 40 ετών τα επίπεδα της τεστοστερόνης (της λεγόμενης και ανδρικής ορμόνης δηλαδή το αντίστοιχο των οιστρογόνων της γυναίκας) αρχίζουν να μειώνονται και η ανδρόπαυση θεωρείται ότι αρχίζει στην ηλικία στην οποία εμφανίζεται αυτή η παθογόνος συμπτωματολογία.
Η επιστήμη έχει επεκτείνει τη ζωή και το προσδόκιμο ζωής του άνδρα τις τελευταίες πέντε δεκαετίες. Επομένως, τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τη γήρανση έχουν αποκτήσει ενδιαφέρον για την ιατρική κοινότητα. Οι υγιείς ηλικιωμένοι υποβάλλονται σε ποικίλες ορμονικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των επιπέδων ανδρογόνων στο πλάσμα.
Οι προσπάθειες να περιγραφούν αυτές οι αλλαγές ως η «αρσενική εμμηνόπαυση» ή η «αρσενική κλιμακτήριος» θεωρούνται γενικά ως ανακριβείς, καθώς οι ριζικές αλλαγές που συμβαίνουν στις γυναίκες δεν συναντώνται στους άνδρες. Σε αντίθεση με την εμμηνόπαυση, η μείωση της λειτουργίας των όρχεων στους άνδρες είναι σταδιακή και πολλά συναφή συμπτώματα είναι ασαφή και μη ειδικά. Παλαιότερα εθεωρείτο ότι η ανεπάρκεια ανδρογόνων υπάρχει μόνο σε ηλικιωμένους άνδρες και όχι σε νεαρά άτομα. Πρόσφατα όμως η Εταιρεία του γηράσκοντος άνδρα του Ηνωμένου Βασιλείου εξέδωσε οδηγία ότι οι άνδρες θα πρέπει να παρακολουθούν την τεστοστερόνη τους από την ηλικία των 30 ετών.
Ποια είναι όμως τα συμπτώματα της ανδρόπαυσης;
Πρώτα εξ αυτών είναι τα συμπτώματα της σεξουαλικής δυσλειτουργίας που θορυβούν τον άνδρα και τον οδηγούν στο γιατρό όπως, η μειωμένη λίμπιντο (επιθυμία), η μειωμένη απόδοση στο σεξ, η κακή ανταπόκριση στους αναστολείς της PDE-5 (Βιάγκρα, Σιάλις κ.λπ.). Ακόμη υπάρχει μείωση της μυϊκής μάζας και της δύναμης. Γνωσιακή παρακμή και ιδιαίτερα μείωση της οπτικοακουστικής μνήμης. Αρνητικές σκέψεις, μεταβολές της διάθεσης όπως αυξημένη ευερεθιστότητα, θυμός, κατάθλιψη που μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στη σχέση του με το άλλο φύλο.
Ακόμη παρατηρείται μειωμένη οστική μάζα που έχει ως αποτέλεσμα οστεοπενία και οστεοπόρωση. Τέλος παρατηρείται αυξημένο υποδόριο λίπος γύρω από τη κοιλιά αλλά και αυξημένο σπλαχνικό λίπος ενώ συχνές είναι οι διαταραχές του ύπνου και η χρόνια κόπωση.
Υπάρχει όμως θεραπεία;
Η θεραπεία υποκατάστασης της τεστοστερόνης είναι ένα αντικείμενο επιστημονικής διχογνωμίας εδώ και πάρα πολλά χρόνια και ακόμα δεν πλήρως λυθεί. Η τεστοστερόνη είναι γνωστό ότι χρησιμοποιείται από τα καρκινικά προστατικά κύτταρα για τον πολλαπλασιασμό τους και χορηγώντας φάρμακα που καταστέλλουν την έκκριση της -τα λεγόμενα αντιανδρογόνα- καταφέρνουν οι γιατροί να ελέγξουν την νόσο.
Θεωρητικά λοιπόν η χορήγηση της τεστοστερόνης ως θεραπεία για την ανδρόπαυση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη. Παρά την αμφισβήτηση αυτή, η συμπλήρωση τεστοστερόνης αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με αύξηση των πωλήσεων προϊόντων τεστοστερόνης από το 1993 σε ποσοστό μεγαλύτερο του 500%.
Επί του παρόντος διατίθενται στοματικά, διαδερμικά, ενδομυϊκά και υποδόρια εμφυτεύματα για κλινική χρήση. Η επιλογή γίνεται από τους γιατρούς βάσει των θεραπευτικών ενδείξεων και των προτιμήσεων των ασθενών.
Συμπερασματικά λοιπόν το φαινόμενο της ανδρόπαυσης είναι μια πραγματικότητα και η θεραπεία υποκατάστασης μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τα σωματικά συμπτώματα, τις μεταβολικές ανωμαλίες (π.χ. αντοχή, αντίσταση στην ινσουλίνη, γνωστική λειτουργία, οστική πυκνότητα) και την ποιότητα ζωής. Ωστόσο, μακροπρόθεσμες κλινικές δοκιμές μεγάλης κλίμακας είναι απαραίτητες για την αξιολόγηση του μακροπρόθεσμου κινδύνου έναντι του προφίλ οφέλους της θεραπείας στους ηλικιωμένους άνδρες.
Παρά το ευρύ φάσμα της προσφερόμενης θεραπείας με τεστοστερόνη, η σύντομη δράση της διαδερμικής σε τζελ μορφής τεστοστερόνης φαίνεται να είναι η περισσότερο κατάλληλη για τη θεραπεία γηράσκοντων ανδρών με ανεπάρκεια ανδρογόνων. Βέβαια, οποιαδήποτε συνεχιζόμενη στρατηγική για τη μείωση των συμπτωμάτων και των κινδύνων της ανδρόπαυσης θα πρέπει να ενσωματώνει στρατηγικές αλλαγής του τρόπου ζωής όπως βέλτιστη ισορροπημένη διατροφή, τακτικές ασκήσεις, διαχείριση άγχους και κατανάλωση καπνού και οινοπνεύματος με μέτρο.
Αυτά θα μας βοηθήσουν να επιτύχουμε τον απώτερο στόχο να προσφέρουμε αξιοπρεπή και υγιή γήρανση διατηρώντας υψηλή ποιότητα ζωής, προσθέτοντας έτσι ζωή σε χρόνια και όχι μόνο χρόνια ζωής.
