Η συμμετοχή της όρασης στις καθημερινές ενασχολήσεις μας (εργασία, ανάγνωση, τέχνες, αθλητισμός, οδήγηση) είναι καθοριστική και γι’ αυτό η διατήρηση ευκρινούς όρασης σε όλες τις ηλικίες αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη διασφάλιση άρτιας ποιότητας ζωής. Ο άνθρωπος μέσω της εξέλιξής του ανέπτυξε ικανότητες όρασης, όπως η έγχρωμη όραση, για την ανίχνευση αντικειμένων στη φύση που ειδάλλως δεν θα ήταν αντιληπτά – είναι εμφανές στην εικόνα δίπλα ότι το μπλε λουλούδι είναι διακριτό μόνο από ένα “θηρευτή” που έχει έγχρωμη όραση. Γι’ αυτό, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι θεωρούσε την όραση ως την ύψιστη αίσθηση του ανθρώπου, πιστεύοντας ότι τα μάτια μας είναι τα πιο αλάνθαστα αισθητήρια όργανα γιατί παρέχουν άμεσα και ακριβή εμπειρικά δεδομένα. Με αυτό τον τρόπο κάθε ορατό φαινόμενο γίνεται αντικείμενο της γνώσης, εξισώνοντας την όραση με την αισθητηριακή και νοητική γνώση.
Η 23η Μαρτίου έχει οριστεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Οπτομετρίας. Το επάγγελμα των οπτομετρών αφορά τη δημόσια υγεία και συγκεκριμένα την πρωτοβάθμια υγιεινή περίθαλψη του οφθαλμού και της όρασης κι έχει ένα μακρύ ιστορικό που βασίζεται σε γνώσεις οπτικής, φυσιολογίας της όρασης, οπτικής αντίληψης και συμπεριφοράς. Ο οπτομέτρης συμμετέχει στην πρόληψη,διαχείριση και αποκατάσταση βασικών και σύνθετων προβλημάτων της όρασης, και στη διάγνωση τόσο παθήσεων της όρασης όσο και συστημικών παθήσεων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης. Ένας πλήρης οπτομετρικός έλεγχος περιλαμβάνει διάθλαση, συνταγογράφηση και επιλογή των κατάλληλων οπτικών βοηθημάτων (π.χ. γυαλιά, φακούς επαφής, πρίσματα) για τη διόρθωση διαθλαστικών σφαλμάτων, ενώ συμπεριλαμβάνει και θεραπείες για την αποκατάσταση διαταραχών του μηχανισμού της όρασης σε φυσιολογικά επίπεδα. Ο οπτομέτρης έχει επίσης εκπαιδευτεί κατάλληλα για την επιλογή και εφαρμογή φακών επαφής για τη διόρθωση του διαθλαστικού σφάλματος και «θεραπευτικών» φακών επαφής για την αποκατάσταση χρόνιων παθήσεων (π.χ. κερατόκωνος, αφακία, ανισομετρωπία).
Οι σημερινές συνθήκες απαιτούν δημιουργία επαγγελματιών στο ευρύ φάσμα της υγιεινής περίθαλψης της όρασης με υψηλό επίπεδο κατάρτισης ικανών να αντιμετωπίσουν κλινικά κι ερευνητικά τα αυξημένα ποσοστά εμφάνισης της μυωπίας παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, και τη μεγαλύτερη ανάγκη διόρθωσης ενός μεγάλου ποσοστού του παραγωγικού πληθυσμού που παρουσιάζει πρεσβυωπία.Αν και το εύρος της άσκησης της οπτομετρίας διαφέρει από χώρα σε χώρα, ο στόχος όλων των οπτομετρών παγκοσμίως είναι να εξασφαλίσουν στους ασθενείς τους ευκρινή και ξεκούραστη όραση σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
*Ο Σωτήρης Πλαΐνης είναι επιστημονικός συνεργάτης του Εργαστηρίου Οπτικής και Όρασης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης από το 2002, Eπίτιμος Λέκτορας στο FacultyofLifeSciences, TheUniversityofManchester, UK (από το 2006) και Επισκέπτης-Ερευνητής στο AstonUniversity, UK (από το 2017). Αποτελεί ιδρυτικό μέλος των διατμηματικών προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών “Οπτική και Όραση” και “Εγκέφαλος & Νους” και Fellow του International Society for Contact Lens Research(ISCLR) και του British Contact Lens Association (BCLA). Από το 2015 αποτελεί διεθνή αξιολογητή αθλητών με αναπηρία όρασης στη Διεθνή Παραολυμπιακή Επιτροπή. Είναι επίσης συνιδιοκτήτης του καταστήματος Optical House στο Ηράκλειο Κρήτης και διαχειριστής του contact-lenses.gr.
