Διακόσια χρόνια έχουν περάσει από την πρώτη περιγραφή της νόσου από τον James Parkinson και σήμερα πάνω από ένα εκατομμύριο ασθενείς στην Ευρώπη και πέντε εκατομμύρια παγκοσμίως πάσχουν από αυτή. Μια νόσος συχνή, μιας και αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα νευροεκφυλιστικό νόσημα μετά τη νόσο του Alzheimer. Το ηλικιακό φάσμα που συναντάται είναι ιδιαίτερα ευρύ, από τη νεαρή ως την «τρίτη ηλικία», αν και η πλειοψηφία των ασθενών έχουν ηλικία πάνω από τα 60 έτη.
Η παθοφυσιολογία της οφείλεται στην εκλεκτική νευροεκφύλιση συγκεκριμένων νευρωνικών ομάδων, με κυρίαρχη αυτή των νευρώνων που παράγουν ένα νευροδιαβιβαστή, την ντοπαμίνη. Η έλλειψη αυτού (στα αρχικά στάδια μερική και ήπια ενώ σε πιο προχωρημένα ολοκληρωτική) θα οδηγήσει σε μια πλειάδα κινητικών και μη κινητικών συμπτωμάτων. Τα κινητικά συμπτώματα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται το τρέμουλο (τρόμος), η βραδύτητα στην κίνηση και η δυσκαμψία είναι γνωστότερα στο ευρύ κοινό και είναι και αυτά που θα θέσουν την υποψία της νόσου.
Σημαντική βέβαια είναι η ορθή αρχική διαγνωστική προσέγγιση, που θα ξεχωρίσει τη αληθή νόσο του Parkinson από άλλες παθολογικές καταστάσεις που την μιμούνται. Κάποιες από αυτές είναι σχετικά «αθώες» και εύκολα αντιμετωπίσιμες ενώ άλλες ιδιαίτερα επικίνδυνες όταν δεν τεθεί εξ αρχής η σωστή διάγνωση.
Όταν επιβεβαιωθεί η διάγνωση, χορηγούνται στον ασθενή φαρμακευτικές ουσίες σε δισκία ή διαδερμικά επιθέματα που προσπαθούν να υποκαταστήσουν την έλλειψη της ντοπαμίνης, είτε με τη μορφή των αγωνιστών της ντοπαμίνης (φαρμάκων που μιμούνται τη δράση της), είτε με τη χορήγηση λεβοντόπας, ενός φαρμάκου που έχει τη δυνατότητα να φτάσει στον εγκέφαλο και εκεί να μεταβολιστεί σε ντοπαμίνη.
Η κλασσική θεραπεία που χορηγείται με τη μορφή δισκίων ή διαδερμικών επιθεμάτων, έχει άριστα αποτελέσματα στα αρχικά στάδια της νόσου. Ο ασθενής ανταποκρίνεται θεαματικά ακόμα και σε χαμηλή δοσολογία και επανακτά τη λειτουργικότητά του κάτι που βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής.
Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως, μέσα σε μια πενταετία, αυτή η θεαματική ανταπόκριση στα συμβατικά σκευάσματα σταδιακά χάνεται. Ο ασθενής παλινδρομεί μεταξύ του περιορισμού της κινητικότητας του («off φαινόμενα») λόγω επανεμφάνισης των κινητικών συμπτωμάτων (δυσκαμψία, βραδυκινησία και τρόμος) και της παρουσίας «υπερβολικών» ακούσιων κινήσεων, των υπερκινησιών. Αυτές οι δύο αντίθετες καταστάσεις, από τη μία δηλαδή η έλλειψη της ομαλούς κίνησης και από την άλλη η παρουσία υπέρμετρης κινητικότητας, καταδεικνύουν ότι η νόσος έχει περάσει σε ένα πιο προχωρημένο στάδιο, στο οποίο απαιτείται άλλη θεραπευτική προσέγγιση.
Στη χώρα μας σήμερα, υπάρχουν νευρολογικά κέντρα εξειδικευμένα στην ακριβή διάγνωση και παρακολούθηση ασθενών με νόσο του Parkinson και άλλων νοσημάτων – διαταραχών της κινητικότητας. Σε αυτά τα κέντρα δίνεται η δυνατότητα σε ασθενείς με νόσο του Parkinson προχωρημένου σταδίου, που δεν ανταποκρίνονται πλέον στη συμβατική φαρμακευτική αγωγή να αξιολογηθούν και να έχουν πρόσβαση στις νεότερες θεραπευτικές τεχνικές, στις οποίες η τεχνολογία έρχεται να υποβοηθήσει τη θεραπευτική.
Τρεις μέθοδοι είναι παγκοσμίως αναγνωρισμένες για την αντιμετώπιση της νόσου του Parkinson προχωρημένου σταδίου, έχοντας η κάθε μια διαφορετικές ενδείξεις επιλογής. Δυο από αυτές αφορούν συνεχή χορήγηση φαρμάκου μέσω αντλίας. Συγκεκριμένα, υπάρχει η δυνατότητα συνεχούς έγχυσης λεβοντόπας/καρβιντόπας υπό μορφή γέλης στη νήστιδα μετά από γαστρονηστιδοστομία (ΣΕΛ) μέσω αντλίας για την αντιμετώπιση των off φαινομένων και των υπερκινησιών. Η δεύτερη μορφή αντλίας αφορά τη χορήγηση απομορφίνης, ενός ιδιαίτερα δραστικού αγωνιστή, κυρίως για την αντιμετώπιση των off φαινομένων.
Τέλος, διαφορετική προσέγγιση αποτελεί η τρίτη θεραπεία με την επικρατούσα ονομασία «εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση» (ΕΕΔ) «Deep Brain Stimulation», η οποία επιτυγχάνει διέγερση με εναλλασσόμενο υψήσυχνο ηλεκτρικό ρεύμα των εν τω βάθει ευρισκόμενων εγκεφαλικών πυρήνων, όπως ο υποθαλαμικός (Subthalamic nucleus-STN) και η έσω ωχρά σφαίρα (Globus Pallidus internus, (GPi).
Ποια είναι η κατάλληλη μέθοδος;
Η διαχείριση της όψιμης νόσου Πάρκινσον είναι πολύπλοκη. Η θεραπεία επιλογής θα πρέπει να έχει λάβει υπόψη της κινητικά και μη κινητικά συμπτώματα, καθώς και αρκετούς άλλους ατομικούς παράγοντες (π.χ. συννοσηρότητες, δυνατότητα υποστήριξης από οικογενειακό περιβάλλον) που απαιτούν μια ειδική προσέγγιση για τον κάθε ασθενή. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν άμεσα συγκριτικά στοιχεία που να προκρίνουν τη μία μέθοδο αντί της άλλης.
Η Α΄ Νευρολογική Κλινική (τηλέφωνο επικοινωνίας: 2313303306 & 2313303309) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ διαθέτει ειδικά εξωτερικά ιατρεία νόσου Parkinson (τηλέφωνο επικοινωνίας: 2313303312 & 2313303313) και άλλων κινητικών διαταραχών τα οποία λειτουργούν τα τελευταία 15 έτη, προσφέροντας εξειδικευμένες υπηρεσίες, μέσα στις οποίες περιλαμβάνεται και η πρόσβαση του ασθενούς στις νεότερες θεραπείες αντιμετώπισης της νόσου προχωρημένου σταδίου. Μέσα στα πλαίσια της Α’ Νευρολογικής Κλινικής εξασφαλίζεται η αξιολόγηση ασθενών από ιατρούς άλλων ειδικοτήτων (νευροχειρουργούς, γαστρεντερολόγους, γενικούς χειρουργούς, ωτορινολαρυγγολόγους) με εξειδίκευση στις νέες τεχνικές θεραπευτικής αντιμετώπισης.
