Ο καρκίνος του ουροθηλίου είναι ένας από τους πιο συχνούς καρκίνους στη χώρα μας, ιδιαίτερα στον ανδρικό πληθυσμό. Κατά κύριο λόγο εντοπίζεται στην ουροδόχο κύστη, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο της αποχετευτικής μοίρας των ούρων. Αντίθετα, ο καρκίνος του νεφρού είναι σχετικά σπάνιος και εντοπίζεται στην περιοχή του νεφρού, που σχετίζεται με την παραγωγή (και όχι την αποχέτευση) των ούρων. Όταν οι καρκίνοι αυτοί είναι περιορισμένοι στα όργανα προέλευσης, μπορούν σε μεγάλα ποσοστά να ιαθούν με κατάλληλες θεραπείες που στην πλειοψηφία τους περιλαμβάνουν την αφαίρεση του οργάνου. Όταν, όμως, η νόσος είναι «προχωρημένη», δηλαδή ο όγκος είναι ανεγχείρητος ή υπάρχουν μεταστάσεις σε άλλα όργανα, η ίαση καθίσταται πιο δύσκολη. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει γίνει αλματώδης πρόοδος στον προχωρημένο καρκίνο τόσο του ουροθηλίου όσο και του νεφρού.

Ανοσοθεραπεία

Η ανοσοθεραπεία αποτελεί τη σημαντικότερη πρόοδο της τελευταίας πενταετίας στον τομέα της αντιμετώπισης των παραπάνω τύπων καρκίνου. Ο επαναστατικός μηχανισμός δράσης των ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων αξιοποιεί τη δύναμη του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς για την ανίχνευση και καταπολέμηση των καρκινικών όγκων, αποτελώντας τα τελευταία χρόνια ισχυρό σύμμαχο στη μάχη κατά της νόσου. Οι θεραπείες αυτές είναι διαθέσιμες στη χώρα μας και όχι μόνο βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, αλλά και παρατείνουν και σημαντικά την επιβίωσή τους. Ιδιαίτερα στον μεταστατικό καρκίνο νεφρού, σε πολλές περιπτώσεις η θεαματική ανταπόκριση των ασθενών στην ανοσοθεραπεία μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε οριστική ίαση της νόσου.

Εκτός από την ανοσοθεραπεία, η εισαγωγή και άλλων παραγόντων που στηρίζονται στη σημαντική βελτίωση της γνώσης μας για τη βιολογία του ουροθηλιακού και του καρκίνου του νεφρού αναμένεται να βελτιώσει ακόμη περισσότερο τα ήδη εντυπωσιακά αποτελέσματα της ανοσοθεραπείας. Στον ελληνικό χώρο υπάρχει από ετών μεγάλη κινητικότητα στον τομέα των κλινικών μελετών για τους δύο παραπάνω τύπους καρκίνου, με αποτέλεσμα οι Ελληνες ασθενείς όχι μόνο να έχουν στη διάθεσή τους όλες τις εγκεκριμένες θεραπείες, αλλά να έχουν και τη δυνατότητα πρόσβασης σε νέα, καινοτόμα φάρμακα, προτού αυτά γίνουν διαθέσιμα στο ευρύ κοινό.

Στη σκιά της πανδημίας

Ο τελευταίος χρόνος σημαδεύτηκε σε όλο τον πλανήτη από την πανδημία COVID-19, η οποία αναπόφευκτα επηρέασε τη φροντίδα υγείας των ογκολογικών ασθενών. Στη χώρα μας καταφέραμε σε ικανοποιητικό βαθμό να διατηρήσουμε υψηλού επιπέδου παροχή υπηρεσιών υγείας σε ασθενείς με διαγνωσμένες κακοήθειες. Ειδικότερα, τα ογκολογικά χειρουργεία έχουν εξαιρεθεί από το μέτρο της μείωσης των τακτικών χειρουργείων, αν και η μεγάλη μετακίνηση ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και η αξιοποίηση υποδομών για την περίθαλψη των ασθενών με νόσο COVID-19 επηρέασε τον αριθμό των ογκολογικών χειρουργείων. Αντίθετα, ο προγραμματισμός των ακτινοθεραπειών και χημειοθεραπειών επηρεάστηκε σε πολύ μικρότερο βαθμό. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς με καρκίνο επέλεξαν να διακόψουν προσωρινά τη θεραπεία τους ή την τακτική παρακολούθηση της νόσου, αποφεύγοντας να επισκεφθούν δομές υγείας, στο πλαίσιο μιας ενστικτώδους «αυτοπροφύλαξης» από τον ιό SARS-CoV-2.

Σήμερα, ο εμβολιασμός κατά της νόσου COVID-19 είναι η μεγαλύτερη ελπίδα για τη λύση των παραπάνω προβλημάτων. Επομένως, οι ασθενείς με καρκίνο πρέπει να ενθαρρύνονται να εμβολιαστούν, ενώ η μέριμνα για τον κατά προτεραιότητα εμβολιασμό αποτελεί μια πρόσθετη ασπίδα προστασίας του ευάλωτου αυτού πληθυσμού.

*Ο Αριστοτέλης Μπάμιας είναι Καθηγητής Θεραπευτικής Παθολογίας Ογκολογίας, Διευθυντής Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, ΠΓΝ Αττικόν