Οι βιταμίνες είναι οργανικές ουσίες που δε συντίθενται στον οργανισμό, αλλά είναι απαραίτητες, σε μικρές ποσότητες, για το φυσιολογικό μεταβολισμό. Διακρίνονται σε λιποδιαλυτές (A, D, E, K) και υδατοδιαλυτές (βιταμίνες του συμπλέγματος B, βιταμίνη C).
Η ανεπάρκεια των βιταμινών παρατηρείται κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ωστόσο, ανεπάρκειες (π.χ. φυλλικού οξέος, θειαμίνης, βιταμινών D και C) παρουσιάζονται και στις ανεπτυγμένες χώρες. Συνηθέστερα προκαλούνται από νοσήματα ή φάρμακα.
Ποια είναι όμως η προέλευση των βιταμινών και ποιες οι κλινικές επιδράσεις από την ανεπάρκειά τους;
Βιταμίνη Α
Η ανεπάρκειά της μπορεί να εκδηλωθεί ως εξασθένηση της όρασης κατά τη νύχτα, ξηρότητα επιπεφυκότα, μικρές λευκές κηλίδες στον επιπεφυκότα (κηλίδες Bitot), εξέλκωση και νέκρωση κερατοειδούς (κερατομαλακία), διάτρηση, ενδοφθαλμίτιδα, τύφλωση, ξηρότητα και υπερκεράτωση δέρματος, απώλεια γεύσης.
Βιταμίνη D
Η ραχίτιδα και η οστεομαλακία είναι οι κυριότερες εκδηλώσεις της ανεπάρκειάς της.
Βιταμίνη E
Η έλλειψή της προκαλεί αιμολυτική αναιμία, αταξία, νευροπάθεια, οπτικά σκοτώματα.
Βιταμίνη Κ
Η ανεπάρκειά της εκδηλώνεται με εκχυμώσεις, πετέχειες, αιμορραγικές εκδηλώσεις
Βιταμίνη C
Τα κλινικά ευρήματα σε περίπτωση ανεπάρκειάς της είναι τα ακόλουθα: αδυναμία, κακουχία, υπερκερατωτικές θηλές στους θυλάκους των τριχών, πετέχειες, ουλορραγίες, αίμαρθρο, διαταραχές στην επούλωση των πληγών.
Βιταμίνη Β1 (θειαμίνη)
Η ανεπάρκειά της μπορεί να προκαλέσει beriberi- συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, αφωνία, περιφερική νευροπάθεια, εγκεφαλοπάθεια Wernicke, σύγχυση ή κώμα.
Βιταμίνη Β2 (ριβοφλαβίνη)
Η έλλειψή της εκδηλώνεται με χειλίτιδα, γωνιακή στοματίτιδα, γλωσσίτιδα, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, αδυναμία, αγγειοποίηση κερατοειδούς, αναιμία.
Νιασίνη (νικοτινικό οξύ και νικοτιναμίδη)
Η ανεπάρκειά της προκαλεί ανορεξία, αδυναμία, ευερεθιστότητα, στοματαλγία, στοματίτιδα, γλωσσίτιδα, απώλεια βάρους, πελλάγρα (δερματίτιδα, διάρροιες, άνοια).
Βιταμίνη Β6 (πυριδοξίνη)
Κύριες εκδηλώσεις της έλλειψής της είναι οι ακόλουθες: αδυναμία, αϋπνία, δυσκολία βάδισης, χειλίτιδα, στοματίτιδα και ρινοχειλική σμηγματορροϊκή δερματίτιδα
Βιοτίνη
Η έλλειψή της εκφράζεται ως λεπιδοειδής δερματίτιδα, αλωπεκία, παραισθησία.
Βιταμίνη Β12 και φυλλικό οξύ
Εκδηλώσεις από την ανεπάρκειά τους αποτελούν η μεγαλοβλαστική αναιμία, η περιφερική νευροπάθεια, η άνοια.
Η ανεπάρκεια των βιταμινών μπορεί να αντιμετωπιστεί κατά κύριο λόγο με την σωστή και ισορροπημένη διατροφή. Βασική θέση σε αυτό κατέχει η Μεσογειακή δίαιτα. Συμπληρωματικό ρόλο μπορεί να έχει η χορήγησή τους με την μορφή δισκίων ή παρεντερικώς.
Πρέπει να σημειωθεί ότι υψηλές δόσεις τέτοιων συμπληρωμάτων μπορεί να έχουν τοξική δράση στον οργανισμό. Χαρακτηριστικά, υψηλές δόσεις βιταμίνης C μπορεί να προκαλέσουν μετεωρισμό, διάρροιες, νεφρολιθίαση από οξαλικά άλατα, ακόμα και νεφρική ανεπάρκεια. Περίσσεια βιταμίνης D οδηγεί σε υπερασβεστιαιμία. Η τοξική δράση της βιταμίνης Α περιλαμβάνει ηπατική βλάβη, οστική βλάβη ή τερατογένεση.
Συστήνεται λοιπόν η λήψη βιταμινών καθώς και η δοσολογία τους να γίνεται μόνο κατόπιν Ιατρικής οδηγίας.
Ο Δρ. Γεώργιος Λαμπρινούδης είναι Παθολόγος και Επιστημονικός Συνεργάτης του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ