Ο χειμώνας έρχεται με αλλαγή του καιρικού σκηνικού, με κρύα, βροχές, κρυολογήματα και γρίπη. «Κρυολόγημα» και «γρίπη» αποτελούν δύο έννοιες που στην αντίληψη των περισσοτέρων είναι σχεδόν ταυτόσημες, κάτι που ωστόσο είναι λανθασμένο διότι πρόκειται για εντελώς διαφορετικές παθολογικές καταστάσεις. Ας τις ξεκαθαρίσουμε. Το κοινό κρυολόγημα και η γρίπη προκαλούνται από ιούς. Τα συμπτώματα που προκαλούν οι ιοί, μοιάζουν μεταξύ τους αλλά η βαρύτητα και οι επιπλοκές τους διαφέρουν ριζικά.
Το κοινό κρυολόγημα (common cold) προκαλείται από ιούς (υπάρχουν περισσότερα από 300 διαφορετικά είδη) που πολλαπλασιάζονται με ευκολία σε χαμηλές θερμοκρασίες, για αυτό και εμφανίζονται συνήθως τον χειμώνα ή όταν εκτεθούμε στο κρύο. Τα συμπτώματα που προκαλούν είναι πονόλαιμος, συνάχι και μπούκωμα, δάκρυα, πονοκέφαλος, βήχας, πόνοι στα κόκαλα και τους μυς, καταβολή και χαμηλός πυρετός που διαρκούν 2 – 4 ημέρες και υποχωρούν από μόνα τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να εκδηλωθούν συμπτώματα και από το γαστρεντερικό σύστημα (έμετοι ή και διάρροιες). Παρότι το κοινό κρυολόγημα προκαλεί μεγάλη κακουχία στον ασθενή, τεράστιο κόστος και απώλεια εργατοωρών από απουσίες, είναι μια ήπια, καλοήθης και χωρίς θανάτους ή σοβαρές επιπλοκές νόσος, που αντιμετωπίζεται συμπτωματικά, χωρίς ειδική θεραπεία.
Η εικόνα της γρίπης
Αντίθετα, η γρίπη (influenza) προκαλείται από ιούς που προκαλούν παρόμοια με τα προαναφερθέντα παραπάνω συμπτώματα, αλλά πολύ πιο έντονα (ιδίως ο πυρετός, η κακουχία και ο πονοκέφαλος) και παρατεταμένα (περίπου μία εβδομάδα) και με επιπτώσεις πολύ πιο βαριές: η γρίπη μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, ακόμη και θανάτους σε ορισμένες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Για τον λόγο αυτό, όταν τα συμπτώματα είναι έντονα πρέπει να συμβουλευόμαστε τον γιατρό που θα κρίνει αν ο ασθενής έχει γρίπη οπότε πιθανώς θα χρειαστεί ειδική θεραπεία ή και νοσηλεία. Ο γιατρός επίσης θα είναι αυτός που θα αποφασίσει αν θα χορηγηθούν αντιβιοτικά (σε περίπτωση μικροβιακής επιπλοκής). Το ειδικό τεστ για τη διάγνωση της γρίπης γίνεται μόνο για επιδημιολογικούς σκοπούς ή σε βαριά περιστατικά που νοσηλεύονται σε νοσοκομείο και δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας. Σε κάθε περίπτωση ο γιατρός θα κρίνει εάν η εξέταση αυτή είναι απαραίτητη για τον συγκεκριμένο ασθενή.
Μέτρα προστασίας
Για την πρόληψη της γρίπης, τα γενικά μέτρα, δηλαδή το πλύσιμο των χεριών, η χρήση χαρτομάντιλων μιας χρήσης και η αποφυγή συνωστισμού σε κλειστούς χώρους σε περιόδους έξαρσης, μπορούν να βοηθήσουν. Το πιο αποτελεσματικό, όμως, μέτρο πρόληψης για τη γρίπη παραμένει ο εμβολιασμός. Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να γίνεται σε άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, κάθε χρόνο (κατά το διάστημα Οκτωβρίου – Νοεμβρίου), σε 1 δόση και είναι αποτελεσματικό και ασφαλές. Εξυπακούεται ότι το αντιγριπικό εμβόλιο προφυλάσσει μόνο από τον ιό της γρίπης και όχι από τους ιούς του κοινού κρυολογήματος για τους οποίους δεν υπάρχει εμβόλιο. Τέλος, χορήγηση αντιβιοτικών χωρίς ιατρική συμβουλή είναι άσκοπη και επιβλαβής τόσο για τον ασθενή όσο και για την κοινότητα.
Ο Δρ. Aθανάσιος Σκουτέλης είναι καθηγητής Παθολογίας – Λοιμώξεων, Διευθυντής Β’ Παθολογικής Λοιμωξιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
