Τον τελευταίο καιρό, η πληθώρα των πληροφοριών και μηνυμάτων για τον κορωνοϊό, που κατακλύζουν τα ΜΜΕ κυρίως μέσω του Διαδικτύου αφήνει συχνά, κενά και ερωτηματικά. Τα τελευταία με τη σειρά τους δημιουργούν ασάφειες και πιθανόν παρανοήσεις. Και αυτές, οδηγούν σίγουρα σε παρεξηγήσεις. Προφανώς, το κρίσιμο ζήτημα σε αυτόν τον πόλεμο με τον αλλοπρόσαλλο εχθρό SARS-CoV-2 είναι η αναχαίτιση του με ιατρικές και φαρμακευτικές στρατηγικές, που – μέχρι στιγμής – αποδεικνύονται ιδιαίτερα αξιόλογες. Και τουλάχιστον για την Ελλάδα – σε σύγκριση με τα όσα συμβαίνουν σε παγκόσμια κλίμακα- σωτήριες!
Εκτός των παρεξηγήσεων που παρατηρούνται στα ειδικά θέματα της ιατρικής και της φαρμακολογίας, (και ως ένα βαθμό λογικά, αφού όλοι δεν μπορούμε και δεν πρέπει να γίνουμε ξαφνικά λοιμωξιολόγοι, επιδημιολόγοι, ιολόγοι, κ.ά …), ανάλογες παρερμηνείες και συχνά διχογνωμίες εντοπίζονται και σε θέματα που αφορούν τη σημασία της διατροφής και τη συμμετοχή της στο αμυντικό μας οπλοστάσιο. Οπλοστάσιο, που έχει ως αποθήκη το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού και όπλα, επιλεγμένα τρόφιμα που χαρακτηρίζουν τη γνωστή Μεσογειακή Διατροφή.
Τρόφιμα όπως τα οπωροκηπευτικά, τα δημητριακά, τα όσπρια και τους ξηρούς καρπούς, το ελαιόλαδο και τις ελιές, τα ψάρια και τα θαλασσινά. Όσα δηλαδή τρόφιμα, λόγω της σύστασης τους, δημιουργούν ένα υψηλής βιταμινικής αξίας διαιτολόγιο. Αυτά, που με τη σειρά τους ενισχύουν – δυναμώνουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα και το καθιστούν «ετοιμοπόλεμο» σε κάθε περίσταση και για κάθε μάχη. Η αξία των βιταμινών και των ιχνοστοιχείων στην ενδυνάμωση και ετοιμότητα του ανοσοποιητικού μας συστήματος ήταν (στην προ COVID εποχή), παγκοσμίως και πανεπιστημονικώς, αδιαμφισβήτητη.
Στην εποχή που διανύουμε και ειδικότερα για τις ιώσεις (άρα και κατά την εξέλιξη της πανδημίας του κορωνοϊού SARS-CoV-2, που τώρα ιχνηλατείται), ένα ισχυρό ανοσοποιητικό θεωρείται ως «εκ των ων ουκ άνευ» για τη συντεταγμένη αντιμετώπιση του άχρωμου, άοσμου, αλλοπρόσαλλου και ύπουλου εχθρού. Χωρίς βέβαια να παραγνωρίζονται ηλικιακοί και γενετικοί παράγοντες και οπωσδήποτε η ευαισθησία, που προκύπτει από την ύπαρξη υποκείμενων νοσημάτων. Ένα ζήτημα δηλαδή πολυπαραγοντικό και – εκ των πραγμάτων – πολύπλοκο. Που δεν είναι όμως αδύνατο να αντιμετωπιστεί. Και, με τη συνέργεια όλων μας, θα αντιμετωπιστεί!
Τη συνεισφορά ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος στον κατά SARS-CoV-2 πόλεμο, τεκμηριώνουν στοιχεία και παρατηρήσεις των αξιόλογων επιστημόνων μας που ιχνηλατούν την πορεία SARS-CoV-2. Στοιχεία που καταδεικνύουν ότι o ιός προσβάλλει πιο εύκολα τα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό, τους ανοσοκατεσταλμένους κλπ. Η εκτίμηση μάλιστα της λειτουργικής αξίας του ανοσοποιητικού στην αντιμετώπιση του ιού, εμπλούτισε πρόσφατα την αντιική φαρέτρα με ορισμένα ανοσοπροστατευτικά (πρωτοβουλίες ελλήνων ιατρών), αρκετά ανοσοδιαγνωστικά (τεστ) ίσως και ανοσοθεραπευτικά (ευρήματα κινέζων επιστημόνων) προϊόντα. Τουλάχιστον μέχρι την «ανακάλυψη» του πλέον επιθυμητού ανοσιο-εργαλείου, του εμβολίου.
Κατά την ανάπτυξη ενός αντι-COVID μεσογειακού διαιτολογίου οι συνηθέστερα παρατηρούμενες παρεξηγήσεις εντοπίζονται – προς το παρόν – στα εξής πεδία:
Διαχείριση της τροφικής αλυσίδας, από το χωράφι στο ράφι. Του Super Market ή της κουζίνας μας. Με την προϋπόθεση ότι τηρούνται (καθώς οφείλουν παραγωγοί, παρασκευαστές και διακινητές) οι προβλεπόμενοι από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τον ΕΦΕΤ διαχρονικοί κανονισμοί (HACCP- Έλεγχοι και απομόνωση των τοξικών ουσιών), ο καταναλωτής – εφόσον ακολουθεί τα γνωστά πλέον μέτρα ΕΟΔΥ και λοιπών αρμοδίων φορέων ευλαβικά και με καθαρά χέρια (σαπούνισμα) και, κατά περίπτωση, απολύμανση με οινόπνευμα, χλωρίνη κλπ, μάσκες και γάντια, δεν εντοπίζονται σοβαρές παρανοήσεις. Ούτε και παρεξηγήσεις….
Επιλογές τροφίμων από το ράφι στο στομάχι
Οι κυριότερες παρερμηνείες αφορούν διλήμματα όπως:
Νωπά ή συντηρημένα προϊόντα; Η απάντηση είναι «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ». Ναι μεν η μεσογειακή δίαιτα, που ξεκίνησε από την εποχή του Ιπποκράτη με το «κάνε την τροφή σου φάρμακο» αναπτύχθηκε με βάση το ζωντανό αγροδιατροφικό πεδίο, αλλά στη συνέχεια η έξυπνη βιομηχανία τροφίμων μελέτησε, μερίμνησε και παρασκευάζει προϊόντα (κατεψυγμένα, κονσέρβες κλπ), που αμελητέα υπολείπονται – ως προς τη βιταμινική τους αξία – των νωπών. Ορισμένα μάλιστα, ως εκ του τρόπου παρασκευής τους, εμφανίζουν αυξημένο περιεχόμενο σε βιταμίνες όπως είναι η C (π.χ. πουρές πατάτας, συντηρημένος με ασκορβικό) ή η Α (π.χ. λυκοπένιο στον τοματοπελτέ). Ακόμα και η ιδιαίτερα επιθυμητή στις παρούσες συνθήκες, λόγω υποστήριξης της αντιμετώπισης των μολύνσεων του αναπνευστικού, βιταμίνης D (π.χ. εμπλουτισμένα δημητριακά και γαλακτοκομικά προϊόντα, το αγαπημένο τυρί των χορτοφάγων – tofu, ορισμένα τυποποιημένα μανιτάρια κ.ά.). Για τη βιταμίνη D, η περίπτωση της κονσέρβας σαρδέλας, αποτελεί το καλλίτερο παράδειγμα. Πάντοτε βέβαια με γνώμονα το «μέτρον άριστον» του Κλεόβουλου.
Φυτικά ή ζωικά; Εδώ η απάντηση είναι πιο σαφής. Ένα διαιτολόγιο που δίνει προβάδισμα στα φυτικά προϊόντα, εκτός της βιταμινικής του προσφοράς, προασπίζει και ευάλωτα από την COVID-19 όργανα του σώματος όπως είναι η καρδιά. Συμβάλλει επίσης στη δημιουργία ενός αλκαλικού περιβάλλοντος στον οργανισμό, που και αυτό έχει τη συμμετοχή του στην καλή μας υγεία και ευζωία (αλκαλική διατροφή). Όμως, δεν πρέπει να θεωρούμε αποδιοπομπαίους τράγους τα ζωικά και ειδικότερα το κρέας. Τα διατροφικά-μεσογειακά πρότυπα δεν αποκλείουν άλλωστε την κατανάλωση ακόμα και του κόκκινου κρέατος (μοσχαρίσιου, χοιρινού, αρνίσιου, κατσικίσιου), όπου με την εφαρμογή του διαχρονικού κανόνα του Χείλωνα «Μηδέν άγαν», επιτρέπουν την παρουσία τους στο διαιτολόγιο, με 2-3 μικρομερίδες το μήνα. Δείχνουν όμως την προτίμηση τους στις «λευκές» πρωτεΐνες (κοτόπουλο, γαλοπούλα) και οπωσδήποτε ψάρι και θαλασσινά.
Θερμιδικό περιεχόμενο. Στο πεδίο αυτό οι γνώσεις είναι περιορισμένες, οι επισημάνσεις στις συσκευασίες δυσνόητες και οι προσεγγίσεις διαφορετικές. Εξαρτώνται άλλωστε και από τη συνιστώμενη σωματική δραστηριότητα και την ηλικία του κάθε ατόμου, οι οποίες – σε συνδυασμό με την αδιαφιλονίκητη υποχρέωση μας (Μένουμε σπίτι) γίνονται δυσκολότερες. Η αύξηση της σωματικής μας δραστηριότητας, που – εκτός της κατανάλωσης θερμίδων – βοηθά και η ίδια στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, αφορά άλλες ειδικότητες και δεν θα επεκταθούμε σε αυτές. Το ίδιο ισχύει και για την ηλικία μας. Σχετικά με την τελευταία, αναφέρονται μόνον τα όρια που προτείνονται είτε από τον ΠΟΥ (60+) είτε από εκκλήσεις AMBER Alert του τύπου «Εξαφάνιση ηλικιωμένου, ηλικίας 61 ετών….» και είναι δύσκολα αποδεκτά από «τζόβενους» 65άρηδες ή καλοδιατηρημένες 60άρες… Ο υπολογισμός του θερμιδικού περιεχομένου των τροφίμων είναι απαραίτητος, γιατί – με βάση τις παραπάνω υποχρεώσεις και προδιαγραφές- μπορεί εύκολα να αυξηθεί ο παρονομαστής του γενικά αποδεκτού ενδεικτικού μέτρου ΔΜΣ (Δείκτης Μάζας Σώματος = Βάρος / ύψος 2 ), που θα φέρει το ανώτερο όριο του ΔΜΣ σε τιμές μεγαλύτερες του 25 (υπέρβαροι) ή και του 30 (παχύσαρκοι). Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή μάλιστα, μετά την προειδοποίηση του ιχνηλάτη-καθηγητή Τσιόδρα, ότι και οι παχύσαρκοι εντάσσονται πλέον στις ευπαθείς ομάδες της COVID-19. (Οι διαβητικοί έχουν ήδη ενταχθεί).
Όλες οι προηγούμενες (διατροφικές και όχι μόνον) επιλογές, προτιμήσεις και πεποιθήσεις αποκτούν ιδιαίτερη σημασία τις ημέρες που έρχονται. Τις ημέρες του Πάσχα. Θα πρέπει λοιπόν όλοι να προσέξουμε και να τηρήσουμε τα απαραίτητα μέτρα και τις οδηγίες, με ευλάβεια. Θα φάμε –αν το επιθυμούμε- και ψητό (στο φούρνο ή στην αυλή μας) αρνάκι, θα τσουγκρίσουμε και κανένα αυγουλάκι και ….(καλά κρασιά!). Δεν θα ξεκινήσουμε βέβαια το Μέγα Σάββατο και θα τελειώσουμε όταν τελειώσει το αρνί. Κατά παράδοση, μετά του Άη Γιώργη. Γιατί – ως λαός της υπερβολής – δεν ακούμε τον Χείλωνα, μα ούτε και τον Ιπποκράτη που φωνάζει : παν το πολύ τη φύσει πολέμιον.
