Η πανδημία του κορωνοϊού SARS-COV 2 αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόσκληση που αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή τα κοινωνικά σύνολα παντού στον κόσμο. Και αυτό γιατί ασκεί τρομερή πίεση στη συνολική υγεία των ανθρώπινων πληθυσμών, που είναι θεμελιώδης προϋπόθεση οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας. Η δημόσια υγεία είναι το γινόμενο πολλών παραγόντων, όπως:

  • του μεγέθους και της σύστασης των πληθυσμών
  • των συνθηκών διαβίωσης και υγιεινής των ατόμων
  • της συστηματικής εφαρμογής μεθόδων πρόληψης νόσων, συχνών και επικίνδυνων
  • του εύρους και της οργάνωσης των συστήματων υγείας

Καθώς η νέα πραγματικότητα εξελίσσεται, οι προσπάθειες ανακοπής της διαποράς του νέου κορωνοϊού εντείνονται σε κάθε ένα από τους παραπάνω παράγοντες. Για παράδειγμα, επιχειρείται η αραίωση του ανθρώπινου «μείγματος» με μείωση του συγχρωτισμού των ατόμων, η εφαρμογή προληπτικών μέτρων υγιεινής αλλά και η προσανατολισμένη στην πανδημία οργάνωση των συστημάτων υγείας.

Στο πλαίσιο αυτής της συστράτευσης, σημαντικά προβλήματα προκύπτουν σε σχέση με την αντιμετώπιση όλων των άλλων σοβαρών θεμάτων υγείας όπως κατά κύριο λόγω των κακοηθειών, των καρδιαγειακών νοσημάτων, των επιπλοκών των μεταβολικών διαταραχών όπως διαβήτης, παχυσαρκία, οστεοπόρωση, των μυοσκελετικών προβλημάτων αλλά και των ψυχικών διαταραχών. Τόσο ασθενείς όσο και κλινικοί γιατροί βρίσκονται αρκετά συχνά σε αβεβαιότητα όσον αφορά στην ασφαλή διαχείριση μέχρι πρότινος καθημερινών καταστάσεων, που τώρα λαμβάνουν τελείως διαφορετική προτεραιότητα.

Στην προσπάθεια προσαρμογής στις νέες συνθήκες, ποικίλοι ιατρικοί οργανισμοί επιμέρους ειδικοτήτων εκδίδουν οδηγίες «πλοήγησης» ασθενών και κλινικών ιατρών σε σχέση με την πανδημία COVID-19. Όσον αφορά στις παθήσεις του μαστού, η Αμερικανική Εταιρεία Χειρουργών Μαστού του Αμερικανικού Κολλεγίου Χειρουργών (1) σε συνεργασία με τις συναφείς ειδικότητες παθολογικής και ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας, σε πρόσφατη ενημέρωσή της, προτείνει 3 βασικές κατηγορίες οδηγιών ανάλογα με την κλινική κατάσταση του ασθενούς, δίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα ενδεικνυόμενης διαχείρισης. Χαρακτηριστικά:

Κατηγορία Α: H κατάσταση του ασθενούς είναι κρίσιμη με απειλή για τη ζωή του:
⦁ Νέα διάγνωση καρκίνου του μαστού
⦁ Απόστημα μαστού
⦁ Αιμάτωμα ή ισχαιμία ιστού μετά χειρουργική επέμβαση
⦁ Νεοεπικουρική/ επικουρική χημειοθεραπεία για τριπλά αρνητικά ή HER 2 υπερεκφράζοντα καρκινώματα
⦁ Νεοδιαγνωσθείσα μεταστατική νόσος
⦁ Ακτινοθεραπεία σε ανεγχείρητη, αιμορραγούσα μάζα μαστού και σε μεταστατική νόσο με πιεστικά φαινόμενα σε εγκέφαλο, νωτιαίο μυελό ή άλλη απειλητική κατάσταση για τη ζωή

Κατηγορία Β: H κατάσταση είναι σοβαρή αλλά όχι κρίσιμη, καθυστέρηση όμως στη διαχείριση μεγαλύτερη από 6-8 εβδομάδες, μπορεί να επηρεάσει μακροπρόθεσμα την επιβίωσή του ασθενούς:

⦁ Ύποπτα συμπτώματα από το μαστό ή σημεία στη μαστογραφία
⦁ Βιοψία ύποπτης αλλοίωσης
⦁ Νέα διάγνωση ενδοπορικού καρκίνου του μαστού (DCIS)
⦁ Ασθενείς που ολοκλήρωσαν τη νεοεπικουρική θεραπεία και πρέπει να προχωρήσουν στη χειρουργική θεραπεία
⦁ Προτιμώμενες οι επεμβάσεις διατήρησης μαστού με συνοδό ακτινοθεραπεία ή αναβολή της τελευταίας για εύλογο διάστημα
⦁ Σε μαστεκτομή, αποκατάση μαστού με ενθέματα και αποφυγή αυτόλογων ιστών
⦁ Ασθενείς με ορμονοευαίσθητο καρκίνο μπορούν να λάβουν την ενδεικνυόμενη ορμονοθεραπεία με ασφάλεια (νεοεπικουρική / επικουρική)
⦁ Επιλογή χημειθεραπευτικών σχημάτων ως προς τη συχνότητα και την τοξικότητα, με στόχο να μειωθούν οι επισκέψεις των ασθενών στο νοσοκομείο

Κατηγορία Γ: H κατάσταση είναι σταθερή και μη σοβαρή, οπότε η διαχείριση μπορεί να αναβληθεί μέχρι το πέρας της πανδημίας:
⦁ Προληπτικός έλεγχος σε ασθενείς χωρίς συμπτώματα και με αρνητικό απεικονιστικό έλεγχο
⦁ Υψηλού κινδύνου ασθενείς (φορείς μεταλλάξεων BRCA, γνωστή ατυπία) χωρίς συμπτώματα
⦁ Παρακολούθηση καλόηθων παθήσεων (ινοαδένωμα, θήλωμα κλπ)
⦁ Παρακολούθηση μετά από επέμβαση για καρκίνο του μαστού (follow up), χωρίς συμπτώματα
⦁ Αφαίρεση καλόηθων αλλοιώσεων (επιβεβαιωμένων με βιοψία) (πχ ινοαδενώματα, θηλώματα, ατυπίες κ.α.)
⦁ Χειρουργείο επίτευξης υγιών ορίων ή λεμφαδένα φρουρού σε θετική χειρουργική βιοψία
⦁ Επεμβάσεις Μείωσης Κινδύνου (προληπτικά π.χ. σε φορείς μεταλλάξεων)
⦁ Αποκατάσταση με μεταφορά ελέυθερων κρημνών

Σε όλες τις περιπτώσεις επισημαίνεται η εξατομικευμένη εφαρμογή των παραπάνω οδηγιών με βάση τα επιμέρους χαρακτηριστικά αφενός του ασθενούς και της κατάστασης που απαιτεί διαχείριση και αφετέρου του συστήματος υγείας και της φάσης της πανδημίας στην εκάστοτε χώρα. Και φυσικά δίνεται έμφαση στη δυνατότητα χρήσης των σύγχρονων μεθόδων τηλεεπικοινωνίας μεταξύ γιατρών και ασθενών, τόσο για τη συμβουλευτική των ασθενών και την επίλυση απρόβλεπτων προβλημάτων που ανακύπτουν όσο και για τη διατήρηση της σχέσης του γιατρού με τους ασθενείς του και της ασφάλειας που αυτή παράγει.

⦁ https://www.breastsurgeons.org/docs/news/The_COVID-19_Pandemic_Breast_Cancer_Consortium_Recommendations_EXECUTIVE_SUMMARY.pdf?01