Κάθε 10 χρόνια παρατηρούνται νέοι, για το ανθρώπινο είδος, ιοί που µπορούν να προκαλέσουν πανδηµία. Από τις αρχές του 20ού αιώνα έλαβαν χώρα τέσσερις πανδηµίες του ιού της γρίπης: 1918, 1957, 1968, 2009. Τα τελευταία 20 χρόνια, τρεις νέοι κορωνοϊοί έχουν αναδυθεί και διασπαρεί στο ανθρώπινο είδος.
Πρώτος ο SARS (2002-2004), που αναδύθηκε από τις λαϊκές αγορές της Κίνας και εξαπλώθηκε σε 29 χώρες, µόλυνε 8.422 ανθρώπους και σκότωσε 831, προκαλώντας τον θάνατο στο 10% των προσβληθέντων.
∆εύτερος ο MERS CoV (2012-σήµερα), που αποµονώθηκε πρώτη φορά στην Αραβική Χερσόνησο τον Σεπτέµβριο του 2012. Μέχρι σήµερα έχουν µολυνθεί 2.519 άνθρωποι και έχουν καταγραφεί 866 θάνατοι (35% θνητότητα).
Τρίτος ο SARS-CoV-2 (2019), ξεκινώντας από την πόλη Ουχάν της Κίνας, έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, προσβάλλοντας εκατομμύρια άτομα σε 213 χώρες και σκοτώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους μέχρι και σήμερα.
Ο νέος ιός είναι ηπιότερος από τους προηγούμνους δύο κορωνοϊούς, προκαλεί ήπια και συχνά (στο 1/4 των προσβληθέντων) καθόλου συμπτώματα, παρ’ όλα αυτά έχει προκαλέσει πολλαπλάσια θύματα σε όλο τον κόσμο σε σχέση µε τους προηγούμενους κορωνοϊούς. Σε αντίθεση µε τον SARS, που μεταδιδόταν µόνο όταν ασθενείς παρουσίαζαν πνευμονία και ήταν πια στο νοσοκομείο, και τον MERS, που δεν μεταδίδεται ευχερώς μεταξύ ανθρώπων, ο SARS-CoV-2 μεταδίδεται και από τους ήπια νοσούντες, ακόμα και από τους ασυμπτωµατικούς ανθρώπους. Εκτιμάται ότι το 40% της μετάδοσης του ιού γίνεται από ασυμπτωµατικούς φορείς. Αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό που τον κατέστησε ικανό να µας προσβάλει καθολικά και ανεξέλεγκτα. ∆εν μπορούµε να γνωρίζουμε ποιος φέρει τον ιό και συνεπώς δεν μπορούμε να προφυλαχθούμε.
Στην Ελλάδα θα πρέπει να είμαστε υπερήφανοι. Η χώρα µας, παρότι δεν υπήρχε προηγούμενη εμπειρία µε τους κορωνοϊούς SARS και MERS, εφάρμοσε την κοινωνική απομόνωση χωρίς δισταγμούς αμέσως µε την έναρξη της επιδημίας, µε αποφασιστικότητα και µε εξαιρετικά αποτελέσματα. Η επιδημική καμπύλη, ο αριθμός δηλαδή των κρουσμάτων στον χρόνο, επιπεδώθηκε και αποφεύχθηκαν χιλιάδες θάνατοι. Χρειάζεται όμως προσοχή και συνεχής επαγρύπνηση. Ανάμεσα σε πολλούς συµπολίτες µας επικράτησε «το παράδοξο της πρόληψης». Η επιτυχής διαχείριση της πανδημίας και η ελαχιστοποίηση των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές είχαν ως αποτέλεσμα, λανθασμένα, πολλοί συµπατριώτες µας να θεωρήσουν ότι δεν υπήρξε ποτέ πρόβλημα ή ότι η πανδημία τελείωσε.
Το βασικό ερώτημα όλων είναι πότε θα τελειώσει η πανδημία
Η μετάδοση του ιού θα παύσει όταν ποσοστό άνω του 60-70% του πληθυσμού έχει ανοσία, έχει δηλαδή αναπτύξει ειδικά αντισώματα έναντι του ιού SARS-CoV-2.
Η ανοσία επιτυγχάνεται µε δύο τρόπους: είτε µε φυσικό τρόπο, δηλαδή μόλυνση µε τον ιό, είτε µε εμβολιασμό. Γνωρίζουμε ότι το εμβόλιο θα χρειαστεί αρκετούς μήνες ακόμη μέχρι να είναι διαθέσιμο.
Η επίτευξη της φυσικής ανοσίας έχει κόστος σε ανθρώπινες ζωές: ένα 15% των ανθρώπων που θα νοσήσουν θα χρειαστούν νοσηλεία, 5% σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και 1-2% των νοσούντων θα πεθάνουν. Αν επιπλέον κορεστούν τα συστήματα υγείας, η θνητότητα αυξάνεται σημαντικά (μέχρι και 10%), καθώς οι ασθενείς που έχουν ανάγκη θεραπείας και υποστήριξης για να επιβιώσουν μένουν αβοήθητοι.
∆εν μπορούμε να επιτρέψουμε την επίτευξη ανοσίας αγέλης µε φυσικό τρόπο, καθώς οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές θα είναι μεγάλες.
Μέχρι να είναι διαθέσιμο το εμβόλιο, θα πρέπει να εξασφαλίσουµε, µε τα μέτρα δηµόσιας υγείας που έχουν ήδη εφαρμοστεί και επιπλέον μέσα που θα µας παρέχει η ευρεία εξέταση των ατόµων για ενεργό (ανίχνευση του γενετικού υλικού του ιού σε ασυμπτωματικούς και νοσούντες) ή µε παρελθούσα λοίμωξη (ανίχνευση αντισωμάτων), τη σταδιακή προσβολή κατ’ αρχάς του υγιούς και ηλικιακά νεότερου μέρους του πληθυσμού. Οι ευπαθείς ομάδες, ηλικιωμένοι και έχοντες χρόνια προβλήματα υγείας, θα πρέπει να αποφύγουν την έκθεση στον ιό έως ότου είναι διαθέσιμο το εμβόλιο.
