Η παγκόσμια κρίση του COVID-19 είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση που κατά την άποψη πολλών επιστημόνων, θα έχει ψυχοσυναισθηματικό αντίκτυπο σε ένα σημαντικό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού.

Ξαφνικά η καθημερινότητα μας άλλαξε και βρεθήκαμε υποχρεωμένοι να περιορίσουμε τις μετακινήσεις, τις κοινωνικές μας επαφές και να συνηθίσουμε σε ένα διαφορετικό τρόπο ζωής έστω και προσωρινά.

Οι περιορισμοί αυτοί που μας έχει επιβάλλει το κράτος είναι αναγκαίοι καθώς είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε να περιορίσουμε την εξάπλωση του ιού.

Συνέπειες του Περιορισμού

Δυστυχώς όμως, αυτοί οι περιορισμοί έχουν και τις συνέπειες τους στον συναισθηματισμό μας καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια κατάσταση άγνωστη για εμάς.

Αυτό το άγνωστο, μπορεί να φέρει στην επιφάνεια διαφορά συναισθήματα όπως άγχος, φόβο, κατάθλιψη, μοναξιά και απόγνωση.

Ο φόβος είναι ένα πολύ συνηθισμένο συναίσθημα σε τέτοιες καταστάσεις. Φοβόμαστε το άγνωστο επειδή δεν το καταλαβαίνουμε. Η γνώση ή η εξοικείωση με κάτι μας δίνει ένα πλεονέκτημα, διότι ήδη γνωρίζουμε τι να προβλέψουμε από την κατάσταση. Αυτό πηγαίνει πίσω στο εξελικτικό ψυχολογικό χαρακτηριστικό που κάνει το φόβο ένα από τα πιο πρωταρχικά και βασικά μας ένστικτά.

Πρακτικά, ένας τρόπος για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τον φόβο είναι η ενημέρωση από αξιόπιστες πήγες με σκοπό να ενισχύσουμε την γνώση μας.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε τα δυσλειτουργικά συναισθήματα

Καθώς η κατάσταση του COVID-19 είναι κοινή για όλους, το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να κάνουμε είναι να έχουμε έναν ευέλικτο τρόπο που σκεπτόμαστε και αντιμετωπίζουμε την κατάσταση.

Το μυαλό του ανθρώπου είναι κατασκευασμένο με τέτοιο τρόπο που του επιτρέπει να κάνει γνωστικά λάθη.

Αυτά τα γνωστικά λάθη που αλλιώς τα ονομάζουμε παράλογες πεποιθήσεις (Ellis,1956) είναι οι πεποιθήσεις που ευθύνονται για τα μη παραγωγικά συναισθήματα και τις μη εποικοδομητικές συμπεριφορές.

Στην πραγματικότητα η κατάσταση είναι η αφορμή και όχι η αιτία των συναισθημάτων μας. Συνεπώς, για να μπορέσουμε να αλλάξουμε τα δυσλειτουργικά συναισθήματα και τις μη εποικοδομητικές συμπεριφορές μας, θα χρειαστεί να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε αυτές τις καταστάσεις γνωστικά. Δηλαδή να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε.

Τι είναι οι Παράλογες Πεποιθήσεις;

Οι παράλογες πεποιθήσεις είναι νοοτροπίες, προηγούμενες εμπειρίες και αξίες πεποιθήσεων που ένα άτομο διατηρεί έντονα, παρά τις αντικειμενικές ενδείξεις, γενικά διαθέσιμες και κατανοητές για το αντίθετο (REBT; Ellis, 1955)

Όπως για παράδειγμα «ΠΡΕΠΕΙ να έχω τον απόλυτο έλεγχο και να ΜΠΟΡΩ να βγω από το σπίτι ανά πάσα στιγμή, ΕΠΕΙΔΗ ΤΟ ΘΕΛΩ.» Αυτή η πεποίθηση θεωρείται παράλογη καθώς είναι απόλυτη (προσωπικός κανόνας/νόμος).

Που είναι γραμμένος αυτός ο κανόνας που λέει ότι πρέπει να έχεις τον απόλυτο έλεγχο επειδή το θέλεις; Σκεφτείτε το λίγο, μπορείτε να υποστηρίξετε; Μάλλον όχι.

Ο κανόνας ή νόμος είναι μια κατάσταση που δεν παραβιάζετε. Παραδείγματος χάρη ο νόμος της βαρύτητας υποστηρίζει πως άμα πάρεις ένα αντικείμενο και το αφήσεις από ψηλά αυτό το αντικείμενο θα πέσει (κανόνας). Ο νόμος της βαρύτητας θεωρείται κανόνας, καθώς δεν παραβιάζετε. Άμα όμως πάρω το ίδιο αντικείμενο και το αφήσω αλλά αυτό δεν πέσει τότε ο κανόνας αυτός μόλις έχει παραβιαστεί και γι’ αυτό το λόγο ο κανόνας αυτός καταργείται.

Συνεπώς, δεν είναι λογικό να βάζουμε τέτοιου είδους κανόνες στη ζωή, όταν η ίδια η ζωή δεν μπορεί να τους υποστηρίξει.

Το άλλο που πρέπει να σκεφτούμε είναι το κατά ποσό μας βοηθάνε αυτοί οι κανόνες. Φτάνουμε πιο κοντά στον στόχο μας όταν λέμε «Επειδή το θέλω, ΠΡΕΠΕΙ να έχω τον απόλυτο έλεγχο και να μπορώ να βγω από το σπίτι ανά πάσα στιγμή» η μήπως τελικά μας απομακρύνει καθώς αυτές οι σκέψεις μας κάνουν να αισθανόμαστε άγχος, κατάθλιψη και θυμό.

Τι είναι οι Ορθολογικές Πεποιθήσεις;

Οι ορθολογικές πεποιθήσεις ορίζονται ως πεποιθήσεις που είναι ευέλικτες, μη ακραίες και λογικές, δηλαδή συνεπείς με την πραγματικότητα (REBT; Ellis, 1955)

Παραδείγματος χάρη «ΘΑ ΗΘΕΛΑ να έχω τον απόλυτο έλεγχο και να μπορώ να βγω από το σπίτι μου ανά πάσα στιγμή χωρίς να σημαίνει ότι αυτό πρέπει οπωσδήποτε να γίνει.»

Αυτή η σκέψη είναι ορθολογική και εποικοδομητική καθώς είναι πιο ευέλικτη και μας οδηγεί να αισθανθούμε ανησυχία, λύπη και αλλά συναισθήματα παραγωγικά.

Οι ευέλικτες σκέψεις είναι παραγωγικές καθώς, ανταποκρίνονται με την πραγματικότητα και μας βοηθάνε να αποδεχτούμε πιο εύκολα μια κατάσταση.

Για παράδειγμα, όταν αναπαράγουμε πεποιθήσεις όπως «ΔΕΝ ΑΝΤΕΧΩ άλλο να μην έχω ελευθερία κινήσεων» στρεσαριζόμαστε όχι λόγω της καταστάσεις μόνο αλλά λόγο του περιορισμού που έχουμε βάλει εμείς οι ίδιοι στην ανοχή μας.

Με απλά λόγια, εμείς επιλέγουμε το τι θα αντέξουμε και τι όχι. Αν ερχόταν κάποιος και σας έλεγε πως άμα αντέξετε την μη ελευθερία κινήσεων θα σας δώσει ένα εκατομμύριο, τότε θα το αντέχατε; Μάλλον ναι.

Οπότε μήπως θα ήταν πιο λογικό να λέγατε στον εαυτό σας «ΔΕΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ που δεν έχω ελευθερία κινήσεων αλλά ΜΠΟΡΩ ΝΑ το ΑΝΤΕΞΩ».

Θα έχετε παρατηρήσει φαντάζομαι από τα social media αλλά και από συζητήσεις που θα έχετε κάνει με κάποιον φίλο/η γνωστό/η κτλ. ότι δεν αντιμετωπίζουν όλοι την κατάσταση με τον ίδιο τρόπο.

Κάποιος μπορεί να λέει ότι αυτό που ζούμε είναι ότι χειρότερο και αισθάνεται αγχωμένος, πανικοβλημένος κτλ. ενώ κάποιος άλλος μπορεί να λέει ‘’μπόρα είναι και θα περάσει, θα μπορούσε η κατάσταση να ήταν και χειρότερη’’ και να λειτουργεί με ένα συναίσθημα ανησυχίας.

Επομένως για να μπορέσουμε να περιορίσουμε τα μη παραγωγικά συναισθήματα και τις μη εποικοδομητικές συμπεριφορές θα χρειαστεί να αντικαταστήσουμε τις παραλογές πεποιθήσεις όπως το απόλυτο ΠΡΕΠΕΙ με πιο Ορθολογικές όπως το μη απόλυτο ΘΕΛΩ.

Το άγχος η κατάθλιψη και ο εκνευρισμός δεν είναι μόνο δυσάρεστα συναισθήματα αλλά είναι συναισθήματα που επηρεάζουν την συμπεριφορά μας και της σωματική μας υγεία και αυτό μπορεί να κάνει την καθημερινότητα μας πιο δύσκολη. Επομένως, θα σας συμβούλευα να εφαρμόσετε αυτά τα μικρά tips καθώς θα σας βοηθήσουν να απαλλαγείτε από πρόσθετα προβλήματα της καθημερινότητα σας.

Οι παραπάνω συμβουλές είναι ένα μικρό βοήθημα για το πως να αντιμετωπίσετε κάποια υπό κλινικά ζητήματα. Σε περίπτωση που τα συναισθήματα σας, σας κυριεύουν οι κυριεύουν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο να μην διστάσετε να επικοινωνήσετε με κάποιον ειδικό της ψυχικής υγείας.