Η πανδημία του COVID-19 μαζί με τα μέτρα αντιμετώπισής της (καραντίνα,κοινωνική αποστασιοποίηση, περιορισμός μετακινήσεων, αναστολή εκπαιδευτικών και περιορισμός εμπορικών και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων), αποτελεί μια πρωτοφανή και ψυχοπιεστική εμπειρία που δημιουργεί έντονο stress σε όλο τον γενικό πληθυσμό,ιδιαίτερα δε σε ειδικές πληθυσμιακές ομάδες.

Για τη διαχείριση αυτού του stress προτείνονται τα ακόλουθα

1. Γενικός πληθυσμός

Διατηρήστε τις προσωπικές καθημερινές ρουτίνες σας,με σταθερές κατά το δυνατόν ώρες σωματικής άσκησης, φαγητού και ύπνου.

  • Φροντίστε ώστε να κοιμάστε αρκετές ώρες, να τρώτε υγιεινό φαγητό και να αποφεύγετε την κατάχρηση ουσιών όπως το αλκοόλ,το κάπνισμα κλπ.
  • Διατηρείστε τα κοινωνικά σας δίκτυακαι την επικοινωνία με ανθρώπους μέσω του τηλεφώνου και του υπολογιστή.
  • Αφιερώστε χρόνο σε υγιείς δραστηριότητες και αντικείμενα που απολαμβάνετε και δώστε προσοχή στις δικές σας ανάγκες και συναισθήματα.
  • Αποφύγετε την υπερβολική ενημέρωση και τη συνεχή ροή ειδήσεων σχετικά με την πανδημία, καθώς αυτά μπορούν να σας δημιουργήσουν υπερβολικό άγχος.
  • Προτιμήστε την ενημέρωση σε συγκεκριμένες μόνο ώρες της ημέρας μέσα από έγκυρες πηγές/ιστοσελίδες και αποφύγετε να ακούτε ή να ακολουθείτε φήμες που σας κάνουν να αισθάνεστε άβολα.
  • Μη χάνετε τη θετική προοπτική των πραγμάτων.

Ζούμε σίγουρα ιδιαίτερες στιγμές, όμως πλήθος ειδικών, ερευνητών, οργανισμών και εταιρειών αγωνίζονται πυρετωδώς για να βοηθήσουν με κάθε τρόπο στην αντιμετώπιση της πανδημίας.Αν η ανησυχία σας έχει πάρει χαρακτήρα εμμονής, δοκιμάστε να καθιερώσετε μια συγκεκριμένη «ώρα της ανησυχίας» όπου θα παραπέμπετε τις ανησυχίες όλης της ημέρας γιά να τις σκεφτείτε τότε.Χρησιμοποιήστε πολλές αποσπάσεις της σκέψης (διάβασμα,μουσική,κοινωνικές επαφές,άσκηση κλπ) για να απαλλάσσεσθε από τις εμμονές αυτές. Αν έχετε έντονο άγχος ή/και άλλα συμπτώματα που δεν μπορείτε να ελέγξετε (μελαγχολία,αϋπνία,απόσυρση από αυτά που σας άρεσαν να κάνετε, απαισιοδοξία/αγωνία, ευερεθιστότητα, επιθετικότητα κλπ), μη διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού της ψυχικής υγείας.

 

2. Άτομα σε καραντίνα

Είστε σε περιορισμό για να προφυλάξετε τους υπόλοιπους ανθρώπους από το να αρρωστήσουν. Αυτή η αλτρουϊστική συμπεριφορά για το κοινό καλό θα πρέπει να σας ενισχύει ψυχικά κατά το δύσκολο αυτό διάστημα. Ισχύουν βέβαια και για σάς όσα αναπτύχθηκαν στην ενότητα Α.

 

3. Ευπαθείς ομάδες στον COVID-19

(ηλικιωμένοι,ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, ασθενείς σε ανοσοκαταστολή κλπ)

Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να βιώνουν εντονότερο stress λόγω της ανησυχίας τους μην προσβληθούν από τον ιό ή από ανησυχία ότι δεν θα υπάρχουν διαθέσιμες νοσηλευτικές δομές (κυρίως ΜΕΘ),  ή και από την επιβεβλημένη για την προστασία τους κοινωνική αποστασιοποίηση η οποία τους στερεί ή περιορίζει την επαφή με τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Η ανάγκη για φροντίδα από τους οικείους τους μπορεί να τους δημιουργεί επίσης έντονα αισθήματα αβοηθητότητας αλλά και την αίσθηση ότι αποτελούν «βάρος». Οι ομάδες αυτές,που παρουσιάζουν αυξημένα ποσοστά άγχους και κατάθλιψης ακόμα και υπό κανονικές συνθήκες, απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή από την πλευρά των ιατρών αλλά και των οικείων τους για την ανίχνευση εμφάνισης/επιδείνωσης κάποιας ψυχικής διαταραχής. Τα άτομα των ομάδων αυτών θα πρέπει να ενθαρρύνονται να εκφράζουν την ψυχική τους κατάσταση χωρίς να ντρέπονται ώστε να έχουν άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση.Αν η υποστήριξη/αντιμετώπιση από το περιβάλλον των ευπαθών ατόμων δεν αποδίδει,θα πρέπει και πάλι να ζητηθεί η βοήθεια ενός ειδικού της ψυχικής υγείας.

 

4. Οικογένειες με παιδιά

Τα παιδιά, ακόμα και εφηβικής ηλικίας, είναι πιο ευπαθή στις φήμες και συχνά,πιο ανασφαλή. Το stress τους μπορούν να το εκφράσουν με διάφορους τρόπους, όπως ανησυχία,θλίψη,ευερεθιστότητα,κλάμα, διαταραχές συγκέντρωσης και προσοχής,διαταραχές του ύπνου ή της όρεξης, συμπεριφορές παλινδρόμησης (π.χ νυκτερινή ενούρηση), άτυπα σωματικά ενοχλήματα κ.ά

Η στάση και η αντίδραση τους στα γεγονότα συχνά επηρεάζεται/ταυτίζεται με την αντίστοιχη των γονέων τους. Οι γονείς λοιπόν πρέπει,με βάση όσα ήδη αναφέρθηκαν παραπάνω, να διατηρήσουν τη ψυχραιμία τους και τη θετική τους προοπτική, να φροντίσουν να ανιχνεύσουν τυχόν ανησυχίες και ανασφάλειες των παιδιών και να τα βοηθήσουν με τρόπο εύληπτο και κατανοητό να καταλάβουν  την κατάσταση και να διαμορφώσουν θετική προοπτική.

Επίσης με το παράδειγμά τους οι γονείς θα καθοδηγήσουν το παιδί στη διατήρηση μιας υγιούς ρουτίνας εκπαίδευσης,ύπνου,φαγητού,σωματικής άσκησης καθώς και στη διατήρηση των επαφών με τους φίλους τους. Αν οι παρεμβάσεις των γονέων δεν αποδίδουν, η παρέμβαση ενός ειδικού της ψυχικής υγείας θα πρέπει να επιδιωχθεί.

Η διατήρηση της ψυχικής μας υγείας στη διάρκεια της πανδημίας αποτελεί σημαντικό στόχο καθώς θα προσφέρει ποιότητα ζωής στις δύσκολες αυτές μέρες αλλά και πιθανότατα ενίσχυση της ανοσολογικής μας άμυνας απέναντι στον ιό COVID-19.

 

*O Κώστας Ζαχαράκης είναι Ψυχίατρος, Επιστημονικός Συνεργάτης του ΥΓΕΙΑ