Το τελευταίο τρίμηνο ο πλανήτης συγκλονίζεται από την πανδημία που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός SARS-Cov-2 που προκαλεί την νόσο COVID-19 (Corona Virus Disease 2019). Η ταχύτητα με την οποία διαδίδεται ο ιός, η μολυσματικότητά του και η θανατηφόρα πνευμονία που προκάλεσε σε χιλιάδες ανθρώπων ανά την υφήλιο επικέντρωσε την προσοχή της επιστημονικής κοινότητας στους πνευμονολόγους, οι οποίοι με κίνδυνο της ζωής τους περιέθαλψαν και υποστήριξαν ασθενείς που αρκετοί από αυτούς κατέληξαν. Όπως δυστυχώς κατέληξαν και αρκετοί γιατροί προσβεβλημένοι οι ίδιοι από την νόσο, στην ώρα του καθήκοντος.
Η νόσος προσβάλλει όλες τις ηλικίες, όπως αναδείχθηκε από τα τελευταία δεδομένα, αλλά κυρίως άτομα μεγάλης ηλικίας με υποκείμενα νοσήματα. Η θνησιμότητα αγγίζει το 3-4%, ενώ κάποιοι ασθενείς έχουν ήπια συμπτωματολογία ή δεν νοσούν καθόλου και είναι φορείς του ιού.
Πρόσφατα ανακοινώθηκε από τους ειδικούς λοιμωξιολόγους ότι πέραν της βαρειάς πνευμονίας παρατηρήθηκαν και συμπτώματα που αφορούν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ), όπως ανοσμία, αγευσία, διαταραχή των δακρύων, κεφαλαλγία, ζάλη και ίλιγγος. Τα συμπτώματα αυτά τα ανέφεραν πολλοί από τους πάσχοντες και στην χώρα μας. Διαδοχικά αναφέρθηκαν και περιπτώσεις προσβολής του μυοκαρδίου, με αποτέλεσμα να στραφεί το ερευνητικό ενδιαφέρον ακαδημαϊκών καρδιολόγων στις θεραπείες που δυνητικά θα βοηθούσαν σε αυτήν την περίπτωση.
Στην Κίνα από όπου ξεκίνησε αυτή η πανδημία, παρατηρήθηκαν αρκετά περιστατικά με συμπτώματα που αφορούν τόσο στο ΚΝΣ, όσο και στο Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (ΠΝΣ) και στους μυς. Βρέθηκε λοιπόν ότι ο SARS-Cov-2 προκάλεσε οξεία εγκεφαλίτιδα, με επιληπτικές κρίσεις, οξέα αγγειοεγκεφαλικά επεισόδια, θρομβοεμβολικά ή αιμορραγικά, διαταραχή του επιπέδου συνείδησης και εικόνα εγκεφαλοπάθειας και σε βαρειές περιπτώσεις ραβδομυόλυση και κώμα.
Χωρίς να είναι ακόμη πλήρως επιβεβαιωμένο, φαίνεται ότι ο ιός εισβάλει στο ΚΝΣ, μέσω της οσφρητικής οδού, εξ ου και η ανοσμία και δευτερογενώς και η αγευσία. Όπως ακούστηκε αρκετές φορές τελευταία, οι υποδοχείς της αγγειοτενσίνης-2 (angiotensin converting enzyme, ACE-2) εκφράζονται στα εγκεφαλικά κύτταρα και στο ενδοθήλιο και τέθηκε η υποψία ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν ως θεραπεία αναστολείς ACE για έλεγχο υπέρτασης και διαβήτη (όπως πολλοί ηλικιωμένοι), ίσως τελικά είναι πιο ευπαθείς στον ιό, αφού με την λήψη των αναστολέων αυτών, έχουν τελικά μεγαλύτερη έκφραση των ACE-2, που είναι οι υποδοχείς με τους οποίους συνδέεται το εξόχως μολυσματικό κομμάτι του ιού (spike).
Με την αυξανόμενη εμπειρία από την νόσο COVID-19 αρχικά στην Κίνα και αργότερα στον υπόλοιπο κόσμο φαίνεται ότι τα συμπτώματα από το ΚΝΣ δεν είναι σπάνια και αντίθετα τίθεται η υποψία μήπως η βαρειά προσβολή των πνευμόνων ξεκινά λόγω της πρωτογενούς προσβολής του στελέχους του εγκεφάλου, όπου εδράζονται τα κέντρα της αναπνοής και της κυκλοφορίας.
Θετικά αντισώματα για κάποιους κορωνοϊούς έχουν βρεθεί σε ασθενείς με διάφορα νευρολογικά νοσήματα, όπως εγκεφαλίτιδες, οπτικές νευρίτιδες, Σκλήρυνση κατά Πλάκας και νόσο του Πάρκινσον. Οι ίδιοι οι κορωνοϊοί έχουν εντοπισθεί και στο Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό (ΕΝΥ) των ασθενών με Σκλήρυνση κατά Πλάκας, χωρίς όμως να καταστεί δυνατόν να συνδεθούν αιτιολογικά με τη νόσο. Οι ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική αγωγή είναι ευαίσθητοι στις λοιμώξεις γενικά και φυσικά θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην περίοδο αυτή της πανδημίας, με έναν ιό που εν πολλοίς η παθοφυσιολογία του είναι σχεδόν άγνωστη.
Είναι πλέον σαφές ότι υπάρχουν νευρολογικές εκδηλώσεις και/ή επιπλοκές από το ΚΝΣ, το ΠΝΣ και τους μυς, από τον νέο κορωνοϊοί SARS-Cov-2, σύμφωνα και με τα νέα βιβλιογραφικά δεδομένα και τόσο η νευρολογική, αλλά και όλη η ιατρική κοινότητα θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένη ώστε να τις αναγνωρίζει και να τις θέτει στην διαφοροδιαγνωστική προσπέλαση των ασθενών με COVID-19.
