O καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα διάγνωση κακοήθειας των ανδρών με πάνω από 1 εκ. νέες διαγνώσεις ετησίως. Αποτελεί κατά κύριο λόγο κακοήθεια του ανεπτυγμένου κόσμου με τα υψηλότερα ποσοστά να εντοπίζονται στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Αυστραλία, λόγω της ευκολότερης πρόσβασης του πληθυσμού σε υπηρεσίες υγείας. Αφορά κυρίως άνδρες μεγάλης ηλικίας και παραμένει συνήθως ασυμπτωματικός ιδιαίτερα κατά τα αρχικά του στάδια.
Σήμερα, με τα ευρέως χρησιμοποιούμενα προγράμματα πρώιμης διάγνωσης και τη βελτίωση των θεραπευτικών μας επιλογών, ο καρκίνος του προστάτη θεωρείται μια απόλυτα διαχειρίσιμη νόσος και η θνητότητά του συγκρατείται σε χαμηλά επίπεδα, βαίνοντας συνεχώς μειούμενη σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.
Προδιαθεσικοί παράγοντες από το περιβάλλον δεν έχουν καταφέρει να σχετιστούν ισχυρά με τη νόσο παρά τις πολλαπλές μελέτες που έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί, ενώ η κληρονομικότητα φαίνεται πως παίζει ισχυρό ρόλο στην εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Αν ο πατέρας έχει εμφανίσει καρκίνο προστάτη, ο γιός έχει 2,5 φορές υψηλότερη πιθανότητα να εμφανίσει τη νόσο σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
Το όπλο του ανδρικού πληθυσμού, λοιπόν, έναντι του καρκίνου του προστάτη είναι αυτό που ονομάζουμε πρώιμη διάγνωση. Η τακτική επίσκεψη στον Ουρολόγο μετά την ηλικία των 50 ετών ανεξάρτητα από το αν υπάρχουν συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό που καθιστούν την ούρηση προβληματική, θεωρείται πλέον απαραίτητη για την έγκαιρη διάγνωση. Η επίσκεψη στον Ουρολόγο σας έρχεται 5 χρόνια νωρίτερα σε περίπτωση που υπάρχει ιστορικό κακοήθειας του προστάτη σε συγγενή πρώτου βαθμού.
Τα τρία σημεία της Ουρολογικής εκτίμησης ενός άνδρα, είτε αυτός βιώνει δυσκολίες με την ούρηση ή τη στύση, είτε όχι, περιλαμβάνει τη μέτρηση του Ειδικού Προστατικού Αντιγόνου (PSA), το υπερηχογράφημα του προστάτη και τη δακτυλική εξέταση του αδένα από τον Ειδικό Ουρολόγο. Αυτή η απλή εξέταση αίματος σε συνδυασμό με τη συνολική κλινική και απεικονιστική εκτίμηση του προστάτη θα καθορίσουν τον κίνδυνο ύπαρξης ή όχι καρκίνου και θα οδηγήσουν στο επόμενο ραντεβού προληπτικού ελέγχου ή στη βιοψία προστάτη για την ιστολογική επιβεβαίωση.
Η δυσάρεστη διάγνωση ήρθε…. Και τώρα τι γίνεται;
Μετά τις απαραίτητες εξετάσεις σταδιοποίησης (αξονική τομογραφία κοιλίας και σπινθηρογράφημα οστών για να επιβεβαιώσουμε πως η νόσος είναι μόνο τοπική και όχι μεταστατική) έρχεται η στιγμή της θεραπευτικής απόφασης. Ο εντοπισμένος καρκίνος του προστάτη, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, είναι μια απολύτως διαχειρίσιμη νόσος, καθώς η πολύ αργή εξέλιξή του και η βελτίωση των θεραπευτικών μας μέσων έχουν οδηγήσει στη μακροχρόνια ποιοτική επιβίωση των ασθενών.
Θεραπευτικές επιλογές για τον εντοπισμένο καρκίνο είναι η ακτινοβολία (με πολύ μικρότερα ποσοστά επιτυχίας και η χειρουργική επέμβαση. Η «Χρυσή Επιλογή» (Gold Standard θεραπεία) παραμένει η ριζική προστατεκτομή. Ριζική προστατεκτομή είναι η χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης ολόκληρου του προστάτη αδένα με την κάψα του, των σπερματοδόχων κύστεων και των εκσπερματιστικών πόρων του ασθενούς. Προσφέρεται σε άνδρες που το προσδόκιμο επιβιώσής τους ξεπερνά τα 10 χρόνια και στόχος της είναι η πλήρης εξάλειψη του καρκινικού φορτίου σε συνδυασμό με τη βέλτιστη διατήρηση της λειτουργικότητας του ασθενούς στο επίπεδο της εγκράτειας ούρων και της στύσης.
Η ριζική προστατεκτομή θεωρείται μια επέμβαση μεγάλης βαρύτητας και έχουν περιγραφεί γι αυτή διαφορετικές προσεγγίσεις. Μπορεί να πραγματοποιηθεί δια του περινέου (η περιοχή που συνδέει την οπίσθια επιφάνεια των όρχεων με τον πρωκτό) και διακοιλιακά πίσω από την ηβική σύμφυση. Η δεύτερη προσέγγιση έχει επικρατήσει και ονομάζεται οπισθοηβική ριζική προστατεκτομή. Η επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί ανοικτά, λαπαροσκοπικά ή με ρομποτική υποβοήθηση. Ενώ, αρχικά με την ευρεία διάδοση των τεχνικών ελάχιστης επεμβατικότητας υποστηρίχθηκε η άποψη ότι τα λειτουργικά αποτελέσματα της επέμβασης είναι καλύτερα με αυτές τις τεχνικές, τελικώς το σύνολο των μελετών απέτυχε να υποστηρίξει με αριθμούς αυτή την άποψη. Τόσο τα λειτουργικά (διατήρηση στύσης, εγκράτεια ούρων), όσο και τα ογκολογικά αποτελέσματα αυτής της επέμβασης εξαρτώνται άμεσα από την εμπειρία του χειρουργού. Η λαπαροσκοπική και η ρομποτικά υποβοηθούμενη ριζική προστατεκτομή υπερέχουν της ανοιχτής στην απώλεια αίματος και το χρόνο νοσηλείας, υστερούν όμως στο χειρουργικό χρόνο και τις αναισθησιολογικές επιπλοκές λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που απαιτούν για να πραγματοποιηθούν. Στα 2 χρόνια μετά τη χειρουργική επέμβαση τα λειτουργικά αποτελέσματα παραμένουν στα ίδια επίπεδα και για τις τρείς προσεγγίσεις, χωρίς στατιστικά σημαντικές διαφορές.
Μεγάλες αλήθειες
Η αλήθεια είναι πως η ριζική προστατεκτομή αποτελεί μια χειρουργική επέμβαση, η οποία επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη ζωή του άνδρα, καθώς επηρεάζει τόσο την ανατομία, όσο και τη φυσιολογία του ανδρικού γεννητικού συστήματος. Τα ποσοστά ακράτειας ούρων μπορεί να αγγίξουν το 20%, ενώ τα ποσοστά στυτικής δυσλειτουργίας ακόμα και μετά από διατήρηση των αγγειονευρωδών δεματίων (οι συστοιχίες νεύρων που πορεύονται εκατέρωθεν του προστάτη και μεταφέρουν το ηλεκτρικό ερέθισμα της στύσης) μπορεί να φτάσουν το 70%. Σε κέντρα με μεγάλη εμπειρία και όγκο ασθενών τα ποσοστά αυτά είναι κατά πολύ μειωμένα. Οι πρώιμες και όψιμες επιπλοκές πρέπει να είναι σαφείς στους ασθενείς μας με σκοπό την πλήρη κατανόηση του σκοπού αυτής της επέμβασης. Οι λύσεις για τη βελτίωση αυτών των παραμέτρων σε δεύτερο χρόνο είναι πολυάριθμες (φαρμακευτικές και χειρουργικές) και βρίσκονται στη φαρέτρα μας, ώστε να επιτύχουμε τα καλύτερα λειτουργικά αποτελέσματα αναλύοντας πάντα τις ανάγκες και προτεραιότητες των ασθενών μας.
Τι είναι τελικά ο καρκίνος του προστάτη;
Ο καρκίνος του προστάτη είναι μια κακοήθεια δυνητικά ιάσιμη, αν διαγνωσθεί στο στάδιο της εντοπισμένης νόσου. Είναι μια κατάσταση που απαιτεί ριζική θεραπεία συνυπολογίζοντας τις ιδιαιτερότητες κάθε ασθενούς με βάση τη γενική του υγεία. Είναι μία νόσος , η οποία επιβάλλεται να αντιμετωπιστεί μέσα από μία στενή σχέση εμπιστοσύνης και συνεργασίας χειρουργού και ασθενούς με σκοπό αφενός την ίαση και αφετέρου την ελαχιστοποίηση των λειτουργικών απωλειών. Όσο και αν εξελισσόμαστε χειρουργικά, όσο πανάκριβο εξοπλισμό και να εντάξουμε στο οπλοστάσιό μας εκτοξεύοντας το κόστος της επέμβασης σε μεγέθη δυσβάσταχτα για το μέσο ασθενή, η ριζική προστατεκτομή θα παραμένει πάντα μια σημαντικότατη αλλαγή στη ζωή του ενήλικα άνδρα.
