Ο παγκρεατικός καρκίνος αποτελεί μία ιδιαίτερα επιθετική μορφή καρκίνου με ιστορικό χαμηλών ποσοστών επιβίωσης. Συνεχή ερευνητικά πρωτόκολλα όμως από ερευνητικές ομάδες από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία και εργαστήρια παγκοσμίως οδηγούν κάθε χρόνο σε θετικά νέα όσον αφορά τις θεραπευτικές εξελίξεις και του ουσιαστικού στόχου εν τέλει: της αύξησης της επιβίωσης των ασθενών με διάγνωση παγκρεατικού καρκίνου και βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από το στάδιο κατά τη διάγνωση και αξίζει να αναφέρουμε ότι κάθε ασθενής μπορεί να παρουσιάζει διαφορετική ανταπόκριση στα διαφορετικά θεραπευτικά σχήματα.
Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται τα νεώτερα δεδομένα στον αγώνα κατά αυτής της «δύσκολης νόσου».
Χειρουργική αντιμετώπιση
Το χειρουργείο στο οποίο υποβάλλεται ο ασθενής εξαρτάται από τη θέση του καρκίνου στο πάγκρεας- εάν βρίσκεται στην κεφαλή, στο σώμα ή στην ουρά του παγκρέατος αλλάζει η χειρουργική επέμβαση- είναι η παγκρεατο-δωδεκαδακτυλεκτομή (ή Whipple όπως αναφέρεται συχνά από έναν από τους εμπνευστές της επέμβασης) ή η περιφερική παγκρεατεκτομή. Οι εξελίξεις στη χειρουργική αφορούν στον τρόπο προσπέλασης, δηλαδή με ανοιχτή ή λαπαροσκοπική/ρομποτική χειρουργική. Η λαπαροσκοπική και ρομποτική προσέγγιση αφορούν σε επιλογή συγκεκριμένων ασθενών και όχι όλους όσους έχουν εξαιρέσιμη νόσο, υπερτερώντας στην μετεγχειρητική πρόοδο των ασθενών εφόσον πραγματοποιείται με έναν αριθμό μικρότερων τομών και όχι μία μεγάλη τομή. Έτσι ο ασθενής μπορεί να κινητοποιηθεί πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ευκολία μετεγχειρητικά. Όμως σήμερα ένα μικρό ποσοστό των ασθενών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο παγκρέατος μπορούν να υποβληθούν κατευθείαν σε χειρουργική εξαίρεση και συνήθως με ανοιχτή χειρουργική προσπέλαση. Η ρομποτική παγκρεατική χειρουργική θα έχει ιδιαίτερη θέση στις μελλοντικές εξελίξεις, διαπίστωση που μου επιβεβαιώθηκε προσωπικά όταν πριν λίγο καιρό πέρασα ένα διάστημα μετεκπαίδευσης στο μεγαλύτερο κέντρο ρομποτικής χειρουργικής παγκρέατος στο Pittsburg των ΗΠΑ δίπλα στους πρωτοπόρους Dr. Amer Zureikat και Dr. Melissa Hogg.
Τα νεώτερα θετικά αποτελέσματα της χημειοθεραπείας
Η χημειοθεραπεία είναι απαραίτητος σύμμαχος στον αγώνα κατά του παγκρεατικού αδενοκαρκινώματος. Πολυκεντρική μελέτη από τη Γαλλία που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine πριν 10 χρόνια έφερε μία μικρή επανάσταση στη χημειοθεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου αλλάζοντας τελικά τα έως τότε δεδομένα. Και πάλι πολυκεντρική ερευνητική δημοσίευση από τη Γαλλία με lead τον Dr. Thierry Conroy, που παρουσιάστηκε το 2018 στο Αμερικάνικο συνέδριο κλινικών ογκολόγων, κατέδειξε το χημειοθεραπευτικό σχήμα Folfirinox με εξαιρετικά αποτελεσματική δράση σε ασθενείς με καλό performance status. Ο μεγάλος Αμερικανός χειρουργός παγκρέατος John Cameron από το Johns Hopkins ανέδειξε σε πρόσφατο συνέδριο των χειρουργών παγκρέατος στη Γενεύη τη σημασία των αισιόδοξων αποτελεσμάτων των νεώτερων χημειοθεραπευτικών σχημάτων στη μάχη κατά του παγκρεατικού καρκίνου και την ανάγκη του κατάλληλου timing χειρουργικής επέμβασης εφόσον η νόσος είναι εξαιρέσιμη σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία πριν και μετά την επέμβαση.
Να τονίσουμε ότι δεν μπορούν όλοι οι ασθενείς να υποβληθούν στην ίδια χημειοθεραπεία και επίσης το ρόλο που παίζουν και κάποιοι συνδυασμοί θεραπειών όπως με το nab-paclixatel, το erlotinib, ή gemcitabine με capecitabine. Η ακτινοθεραπεία επίσης φαίνεται να κερδίζει έδαφος, ειδικά στην Αμερική. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να έχουν ενημέρωση online και στο site του Pancreatic Cancer Action Network.
Οι 3 ειδικοί παράγοντες επιβίωσης σχετιζόμενοι με τη χημειοθεραπεία σύμφωνα με τη Mayo Clinic
Σύμφωνα με τον Dr Mark Truty, χειρουργό παγκρέατος στη Mayo Clinic στις ΗΠΑ, και την ομάδα του, οι 3 ειδικοί παράγοντες που σχετίζονται με τη χημειοθεραπεία και έχουν θετική επίδραση στην επιβίωση είναι:
1) η διάρκεια της χημειοθεραπείας
2) τα χαμηλά ποσοστά του καρκινικού δείκτη Ca 19-9
3) εάν το μεγαλύτερο ποσοστό του όγκου, που βγήκε με τη χειρουργική εξαίρεση, ήταν νεκρωμένο στην ιστολογική εξέταση λόγω της χημειοθεραπείας. Η αξονική τομογραφία PET, κατά την ερευνητική ομάδα, παίζει επίσης ιδιαίτερο ρόλο στη διαγνωστική προσέγγιση προεγχειρητικά.
Γενετική κωδικοποίηση
Φαίνεται να μπορεί να παίξει ρόλο στη διαμόρφωση της θεραπείας και η γενετική ταυτοποίηση με περισσότερα ερευνητικά πρωτόκολλα να κατευθύνονται και σε αυτήν την κατεύθυνση. Σύμφωνα με το Dana-Farber Cancer Institute, ένα 10% των ασθενών με διάγνωση παγκρεατικού καρκίνου, παρουσιάζουν μετάλλαξη σε ογκογονίδια με αποτέλεσμα ορισμένες θεραπείες να έχουν δυνητικά και καλύτερα αποτελέσματα. Πρόσφατη δημοσιευμένη έρευνα στο Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention προβάλει έναν αλγόριθμο που συνδυάζοντας γενετικούς και κλινικούς παράγοντες μπορεί θεωρητικά να ταυτοποιήσει ανθρώπους που έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης αυτής της ιδιαίτερα επιθετικής νόσου.
Ένα είναι σίγουρο: παγκοσμίως η έρευνα για την αποτελεσματικότερη θεραπεία του καρκίνου παγκρεάτος συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς και σε διαφορετικά επίπεδα.
