Ο τρόπος ζωής που επιλέγουμε καθημερινά (lifestyle) έχει επίδραση στην γενικότερη υγεία του οργανισμού μας, και αυτό έχει αποτυπωθεί εδώ και πολλά χρόνια στην διεθνή ιατρική βιβλιογραφία.
Η συσχέτιση αυτή έχει να κάνει με την έκθεση (ή μη) σε αυτό που ονομάζουμε «παράγοντες κινδύνου». Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) ορίζει ως παράγοντα κινδύνου κάθε επιλογή ή χαρακτηριστικό, η έκθεση στο οποίο αυξάνει την πιθανότητα νόσου ή βλάβης του οργανισμού.
Με αυτή τη λογική όσους περισσότερους παράγοντες κινδύνου εμπεριέχει ο τρόπος ζωής μας, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα εμφάνισης μιας δεδομένης νόσου, όπως π.χ. ο καρκίνος του μαστού. Αυτό βέβαια, δεν είναι απόλυτο, καθώς ο καρκίνος είναι μια πολυπαραγοντική νόσος που εμπεριέχει και στοιχεία κληρονομικότητας.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν περιπτώσεις ατόμων με πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου που δεν θα εμφανίσουν ποτέ καρκίνο, αλλά και ανθρώπους χωρίς παράγοντες κινδύνου που θα εμφανίσουν την ασθένεια. Σε καμία, όμως, περίπτωση δεν είναι σωστό να επιβαρύνουμε τον οργανισμό μας, εκθέτοντάς τον σε παράγοντες που αποδεδειγμένα αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου.
Όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού, σήμερα έχουμε καταφέρει να αναγνωρίσουμε ένα μεγάλο αριθμό παραγόντων κινδύνου που έχουν να κάνουν με τον τρόπο ζωής και που σχετίζονται με την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό οι γυναίκες να γνωρίζουν αυτούς τους παράγοντες, ώστε να έχουν την επιλογή να τους απομακρύνουν (όσο το δυνατόν) από την καθημερινότητα τους.
Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι και το γεγονός ότι έχουμε αναγνωρίσει παράγοντες στον τρόπο ζωής που προστατεύουν από την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Η έκθεση σε αυτούς τους παράγοντες δρα αποτρεπτικά στην πιθανότητα εμφάνισης της νόσου και η υιοθέτηση τους φαίνεται να είναι ευεργετική για τον οργανισμό.
Ας τα δούμε πιο αναλυτικά:
Τρόπος ζωής και παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού
- Παχυσαρκία
Η υπερκατανάλωση θερμίδων και η παχυσαρκία σχετίζονται στατιστικά με αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του μαστού στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Η παιδική, εφηβική αλλά και η ενήλικη παχυσαρκία φαίνεται επίσης να σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού και στις προ-εμμηνοπαυσιακές (πριν την εμμηνόπαυση) γυναίκες. Αντιθέτως η απώλεια τουλάχιστον 4,5 – 5 κιλών και η σταθεροποίηση σε χαμηλότερο βάρος δρα προστατευτικά. - Σακχαρώδης Διαβήτης
Συχνά απότοκος της παχυσαρκίας, ο σακχαρώδης διαβήτης φαίνεται πως σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, όπως και με άλλες μορφές καρκίνου. - Κάπνισμα
Το κάπνισμα σχετίζεται με την εμφάνιση αρκετών μορφών καρκίνου και όχι μόνο του μαστού. - Αλκοόλ
Η υπερκατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, καθώς και άλλων καρκίνων. - Λήψη Ορμονών
Η παρατεταμένη λήψη ορμονών σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η μακροχρόνια λήψη ορμονών υποκατάστασης μετά την εμμηνόπαυση, καθώς και η παρατεταμένη λήψη ορμονών για εξωσωματική γονιμοποίηση, αυξάνουν τον σχετικό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Η χρήση θεραπειών υποκατάστασης μόνο με οιστρογόνα φαίνεται πως δεν επηρεάζει τον σχετικό κίνδυνο. - Ωράριο εργασίας
Οι βραδυνές εργασίες που σχετίζονται με αυξημένη έκθεση σε (δυνατό) φως φαίνεται πως αυξάνουν οριακά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Ο συσχετισμός αυτός έχει να κάνει πιθανότατα με την μειωμένη έκκριση μελατονίνης τις βραδυνές ώρες και κατά συνέπεια την υπερέκκριση οιστρογόνων. Παρόλα αυτά, η συσχέτιση είναι μικρή. Επίσης επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες που έχουν να κάνουν με τον συνολικό τρόπο ζωής που συχνά (αναγκάζονται) να υιοθετούν οι εργαζόμενοι το βράδυ. - Αυξητική μαστών – Ενθέματα σιλικόνης
Οι περισσότερες μελέτες στην διεθνή βιβλιογραφία δεν δείχνουν συσχέτιση μεταξύ καρκίνου του μαστού και αυξητικής των μαστών με τοποθέτηση ενθεμάτων σιλικόνης. Σήμερα θεωρούνται ασφαλή και δεν ενοχοποιούνται για πρόκληση καρκίνου του μαστού ή για δυσκολία στην πρόωρη διάγνωση. Σημειώνεται ότι στην διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν καταγεγραμμένες λίγες περιπτώσεις που σχετίζονται με ενθέματα σιλικόνης και δημιουργίας μιας σπάνιας μορφής λεμφώματος που ονομάζεται ALCL (Anaplastic Large-Cell Lymphoma). - Stress
Υπάρχουν μελέτες που καταδεικνύουν την επιβαρυντική επίδραση μακρών περιόδων παρατεταμένου stress στην σωματική υγεία. Φαίνεται ότι η ενεργοποίηση των ορμονών του stress (όπως π.χ. η κορτιζόλη) για μεγάλο χρονικό διάστημα επιδρούν αρνητικά στο ανοσοποιητικό σύστημα και καθιστούν τον οργανισμό περισσότερο ευπαθή στη νόσο. - Καλλυντικά και προϊόντα προσωπικής φροντίδας
Ιδιαίτερη μνεία και προσοχή απαιτούν τα καλλυντικά καθώς στις μέρες μας υπάρχουν πλέον ισχυρές ενδείξεις ότι σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Τα καλλυντικά αποτελούν μια μεγάλη οικογένεια προϊόντων προσωπικής φροντίδας που περιλαμβάνουν κρέμες σώματος/προσώπου, προϊόντα μακιγιάζ, κραγιόν, αποσμητικά, βαφές μαλλιών, σαμπουάν/conditioner, σαπούνια, αρώματα/κολόνιες, προϊόντα φροντίδας στόματος, κ.α. Τα περισσότερα από τα προϊόντα αυτά περιλαμβάνουν μια ανομοιογενή οικογένεια συστατικών που ονομάζονται EDC (Endocrine Disrupting Chemicals) και που επηρεάζουν την ορμονική έκκριση των οιστρογόνων, ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα συγκέντρωσης.
Οι περισσότερες γυναίκες χρησιμοποιούν καθημερινά περισσότερα από ένα τέτοιου είδους προϊόντα για σχεδόν ολόκληρη την ενήλικη ζωή τους. Το σώμα έχει την ικανότητα μέσω των πόρων του δέρματος, αλλά και των βλεννογόνων, να απορροφά τοξικά συστατικά από αυτά τα προϊόντα, με αποτέλεσμα να αθροίζονται καθημερινά εντός του οργανισμού. Ακόμη και μικρές ποσότητες από βλαπτικές ουσίες, αν αθροίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα, δύναται να φτάσουν σε τοξικά επίπεδα στους ιστούς με καταστροφικές επιδράσεις για την υγεία.
Στα καλλυντικά και τα προϊόντα προσωπικής φροντίδας που κυκλοφορούν ευρέως σήμερα, υπάρχουν ουσίες (EDC’s και άλλα γνωστά καρκινογόνα) που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού.
Τέτοιες ουσίες είναι:
- Parabens: Πολλά προϊόντα καλλυντικών (κρέμες χεριών/προσώπου/σώματος, αρώματα, προϊόντα για τα μαλλιά, αποσμητικά, οδοντόκρεμες, αφροί ξυρίσματος, σαπούνια, κ.α.) περιέχουν αυτές τις ουσίες που δρουν με τρόπο ανάλογο με τα οιστρογόνα (ασθενείς μιμητές οιστρογόνων). Στα καλλυντικά χρησιμοποιούνται κυρίως ως συντηρητικά και υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου στο 85% των κυκλοφορούντων προϊόντων προσωπικής φροντίδας. Σε πρόσφατες μελέτες βρέθηκε ότι Parabens ανιχνεύονται στα ούρα του γενικού πληθυσμού σε ποσοστό 70-100%, με μεγαλύτερα ποσοστά στις ενήλικες γυναίκες. Επιπροσθέτως, έχει παρατηρηθεί (σε τουλάχιστον δύο μελέτες) ότι τέτοιου είδους ουσίες βρίσκονται συσσωρευμένες, σε ιδιαίτερα αυξημένα ποσοστά, σε όγκους ασθενών με καρκίνο του μαστού.
- Βαρέα μέταλλα: Σε πρόσφατη μελέτη του Αμερικανικού Οργανισμού Φαρμάκων (FDA) βρέθηκε ότι το βαρύ – και ιδιαίτερα τοξικό – μέταλλο μόλυβδος υπάρχει ως συστατικό στο 60% των πιο διαδεδομένων κραγιόν που κυκλοφορούν σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Βαρέα μέταλλα υπάρχουν επίσης στις βαφές ματιών (eyeliners), καθώς και σε βαφές νυχιών και σε λευκαντικές οδοντόκρεμες. Διαδεδομένα καλλυντικά βρέθηκε ότι περιέχουν επίσης ποσότητες από υδράργυρο, χρώμιο, κάδμιο, αλουμίνιο, ακόμα και αρσενικό.
- Άλλες καρκινογόνες ουσίες:Προϊόντα βαφής μαλλιών, σαμπουάν και κρέμες μαλλιών, conditioners αλλά ακόμα και η κόλα των extensions περιέχουν τοξικές – καρκινογόνες ουσίες όπως η φορμαλδεΰδη (Formaldehyde), η τολουένη (Toluene), η υδροκινόνη (Hydroquinone), οι φθαλάτες (Phthalates), κ.α. Είναι ενδιαφέρον να αναλογιστεί κανείς ότι από τις 113 γνωστές καρκινογόνες ουσίες (Group 1) όπως αναφέρονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) – IARC (International Agency for Research on Cancer), τουλάχιστον 11 εξ’ αυτών συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται ευρέως σε προϊόντα προσωπικής φροντίδας καθώς και από την βιομηχανία καλλυντικών.
Παράγοντες που σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης Καρκίνου του Μαστού:
