Και εκεί που όλοι παλεύαμε με τα καθημερινά μας προβλήματα, τη δουλειά, την οικογένεια, τον εαυτό μας, τις φιλοδοξίες μας, τα τραύματά μας και τα όρια που μας έβαζε η πραγματικότητα, ήρθε ξαφνικά η υποχρεωτική καραντίνα. Από το πουθενά, ουρανοκατέβατα, η ζωή μας ανατράπηκε και, απ’ ό,τι φαίνεται, μάλλον πρόκειται να αλλάξει για πάντα. Δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει και τόσο, αλλά αυτό είναι το πιθανότερο.
Σε στάσιμα νερά
Λοιπόν, αυτή η βίαιη ανατροπή λογικό είναι να μας φέρνει άγχος και ανασφάλεια για το σήμερα, αλλά και για το αύριο. Ανησυχία για μια νέα καθημερινότητα που ζούμε κλεισμένοι σπίτια μας. Όλοι μας είμαστε έξω από τα νερά μας. Όσο θολά κι αν ήταν πριν, δεν έπαυε, όμως, να είναι για εμάς ένα οικείο περιβάλλον με το οποίο είχαμε συνηθίσει να συνδιαλεγόμαστε μέρα μπαίνει, μέρα βγαίνει. Γείτονες, φίλοι, ερωτικοί σύντροφοι, συνάδελφοι, ανταγωνιστές, προϊστάμενοι, υφιστάμενοι, πελάτες, ακόμα και απλοί περαστικοί. Όλοι αυτοί αποτελούσαν μια καθημερινότητα για εμάς και πλέον, λόγω της καραντίνας, μας έλειψαν ή εξακολουθούν να μας λείπουν.
Και βέβαια για πολλούς από αυτούς, η έλλειψή τους πιθανά να μας φαίνεται ιαματική, απελευθερωτική. Ένας γκρινιάρης προϊστάμενος, μια απαιτητική πελάτισσα, ένας δύστροπος γείτονας δεν ήταν και η καλύτερη παρέα στην καθημερινότητά μας. Επιπλέον, η νέα περιορισμένη ζωή μας είναι προφανές ότι μας απάλλαξε από το καθημερινό στρες της επιβίωσης και της επιτυχίας.
Ωστόσο, αυτή η νέα κατάσταση που βιώνουμε, και κυρίως η αβεβαιότητα για το μέλλον, είναι αναμενόμενο να αρχίζει να μας κατατρώει. Όλοι μας ζούμε μια αναμφισβήτητη ανατροπή. Έτσι, οι αβεβαιότητες και οι ανασφάλειές μας που έμεναν στο περιθώριο λόγω της καθημερινής κούρσας της ζωής έρχονται στην επιφάνεια και επιπλέουν στα σταματημένα νερά της υποχρεωτικής απραξίας μας.
Ακόμα, η κατάργηση της χειραψίας και του εναγκαλισμού, που πολύ φοβάμαι ότι θα πάρει μόνιμο χαρακτήρα ακόμα και στη μετά καραντίνα εποχή, μας ακρωτηρίασε σημαντικές μορφές συναισθηματικής αλληλεπίδρασης. Το πηγαίο συναίσθημά μας, λόγω αυτής της κατάστασης, αδυνατεί να εκφραστεί έξω από τους τοίχους του σπιτιού μας. Κάποιοι βέβαια μπορεί να τραγουδούν ή να χειροκροτούν στα μπαλκόνια, ενώ οι περισσότεροι βρήκαν τρόπο να εκφραστούν ανοίγοντας το παράθυρο της εικονικής πραγματικότητας που σήμερα μας προσφέρει το Διαδίκτυο. Εκεί διοχετεύουν πλέον τα συναισθήματα και τις ανησυχίες τους.
Ανακύκλωση συναισθημάτων κεκλεισμένων των θυρών
Δεν παύει, όμως, στο σπίτι να ανακυκλώνουμε το σημαντικότερο ποσό των συναισθημάτων μας. Οι καλές αλλά και οι κακές πλευρές του χαρακτήρα μας αποτυπώνονται στον περιορισμένο χώρο του σπιτιού μας. Πολλοί καταφεύγουμε σε κατάχρηση οινοπνεύματος ή φαγητού προκειμένου να ελέγξουμε το άγχος που μας φέρνει αυτή η αδυναμία της φυσιολογικής εκτόνωσης του συναισθήματός μας στην κοινότητα. Η έξοδος από την καραντίνα σίγουρα θα μας βρει βαρύτερους και επίσης εξαρτημένους από οινόπνευμα και διαδικτυακά παιχνίδια.
Βίαια ξεσπάσματα
Η άμεση έκφραση του συναισθηματικού μας κόσμου στα άτομα του σπιτιού, είτε αυτά αποτελούν μέλη της οικογένειας είτε όχι, οδηγεί συχνά σε συγκρούσεις. Γιατί, καθώς με αυτά τα άτομα συνήθως μας συνδέουν έντονοι δεσμοί αλληλεξάρτησης, οι αναστολές μας στην έκφραση ακόμα και των πιο αρνητικών συναισθημάτων είναι ελάχιστες. Έτσι, τα πηγαία συναισθήματά μας που δεν μπορούν πλέον να κατευθυνθούν αλλού εκφράζονται πολλές φορές βίαια σε αυτά τα πρόσωπα: σύζυγοι, παιδιά, γονείς, συγκάτοικοι.
Και το πρώτο ερώτημα που τίθεται τελευταία είναι: έχει άραγε αυξηθεί η ενδοοικογενειακή βία λόγω της καραντίνας; Σε αυτό κανένας δεν μπορεί να δώσει σήμερα πειστική απάντηση, γιατί η επιδημιολογία της ενδοοικογενειακής βίας εξαρτάται από τις καταγγελίες. Ο αριθμός, όμως, των τηλεφωνικών καταγγελιών είναι βέβαιο ότι μπορεί να επηρεάζεται και από τη συνεχή παραμονή όλων στο σπίτι και την έτσι κι αλλιώς αυξημένη χρήση του κινητού.
Ένα δεύτερο ερώτημα, το οποίο αφορά το μέλλον, είναι αν πρόκειται μετά την καραντίνα να δούμε αύξηση των διαζυγίων. Και σε αυτό δεν μπορεί να δοθεί απάντηση, γιατί ο χωρισμός και το διαζύγιο, όπως άλλωστε και ο γάμος, είναι φαινόμενα που επηρεάζονται σημαντικά και από την οικονομία. Και επειδή δεν γνωρίζουμε ποια θα είναι η οικονομική μας κατάσταση μετά την καραντίνα, δεν μπορούμε να διατυπώσουμε καμία πρόβλεψη.
Τέλος, όσον αφορά τις σοβαρές ψυχικές νόσους, η προσωπική μου άποψη είναι ότι η καραντίνα δεν επηρέασε αρνητικά τους αρρώστους μας. Εφόσον εξασφαλίστηκε μέσα από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση η απρόσκοπτη φαρμακευτική τους αγωγή, δεν προκύπτουν αυξημένες ανάγκες όπως φοβόντουσαν κάποιοι. Αντίθετα, γνωρίζοντας από δύσκολους καιρούς, όπως επί εποχής πολέμων, κάποια ψυχικά νοσήματα (βλ. κατάθλιψη) έχει φανεί ότι παρουσιάζουν ακόμα και μείωση, διότι ο άνθρωπος επικεντρώνεται περισσότερο στην προσπάθεια επιβίωσής του.
Η τύχη στα χέρια μας
Δεν χωρά αμφιβολία ότι η λαίλαπα που σαρώνει ολόκληρο τον πλανήτη μάς έχει προβληματίσει όλους. Πλούσιοι και φτωχοί, έχουμε κατακλυστεί από αγωνιώδη ερωτήματα για το μέλλον μας. Το άγχος μας είναι μεγαλύτερο όσο περισσότερο έχουμε την πεποίθηση ότι η τύχη μας είναι στα χέρια μας. Επιπλέον η καραντίνα το αυξάνει, καθώς περιορίζει δραστικά την εκτόνωσή του. Ας ψάξουμε να βρούμε τρόπους παραγωγικής έκφρασής του και παράλληλα ας αναλογιστούμε ότι στα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής μας η τύχη πάντα έπαιζε τον σπουδαιότερο ρόλο.
