Στην καθημερινότητα υπάρχουν πολλοί λόγοι και καταστάσεις που προκαλούν ανησυχία. Με ποιο τρόπο όμως η ανησυχία επηρεάζει το σώμα και την ποιότητα της ζωής;
Αν η απάντηση στη προτροπή «μην ανησυχείς» είναι «δεν γίνεται, πρέπει να βρω μια λύση», τότε μάλλον η ανησυχία έχει στήσει «χορό» στη ζωή σας. Αυτός ο γρήγορος χορός χωρίς παύσεις και χωρίς αναπλήρωση της ενέργειας αφήνει τα σημάδια του σε πνεύμα και σώμα.

Πότε η ανησυχία είναι υπερβολική 

Ανησυχία είναι η ενασχόληση και ο προβληματισμός σχετικά με κάποιο θέμα ή κατάσταση που σας απασχολεί.  Από την άλλη πλευρά, υπερβολική ανησυχία ορίζεται η ακατάπαυστη ενασχόληση και ο μόνιμος προβληματισμός σχετικά με το τι πρόκειται να συμβεί και πως θα βρεθεί μια λύση. Η προσοχή και η σκέψη είναι εστιασμένες στο πρόβλημα.

Το άτομο που ανησυχεί πολύ συνήθως πιστεύει ότι με το να σκέφτεται συνέχεια το θέμα που τον απασχολεί θα βρει μια λύση ή ένα τρόπο να το διαχειριστεί. Δύσκολα ζει στο παρόν απολαμβάνοντας το, μιας και πάντα θα προκύπτει κάτι που θα τον ανησυχεί για το μέλλον.

Η υπερβολική ανησυχία ζητά επιτακτικά λύση ενώ η απλή ανησυχία είναι λειτουργική και αναγκαία καθώς επιτρέπει την εξεύρεση λύσης χωρίς τις βλαπτικές συνέπειες της πρώτης.

Η χρόνια υπερβολική ανησυχία εγείρει έντονο άγχος και συναισθηματική δυσφορία. Συχνά το άτομο ανησυχεί υπερβολικά και για απλές καθημερινές καταστάσεις και υποχρεώσεις όπως η κίνηση στους δρόμους, οι ουρές στο σούπερ μάρκετ, η παρακολούθηση ενός μαθήματος.

Τα σημάδια στο σώμα

Όταν μια κατάσταση ερμηνευτεί από το άτομο ως απειλητική, τότε άμεσα ο εγκέφαλος ενημερώνει όλο το σώμα για την ύπαρξη κάποιας απειλής και ξεκινά η σωματική αντίδραση «πάλης ή φυγής». Κατά την ενεργοποίηση του μηχανισμού «πάλης ή φυγής» στο σώμα συμβαίνουν βασικές αλλαγές για να το προετοιμάσουν να αντεπεξέλθει στην απειλή- είτε μένοντας να παλέψει είτε τρέχοντας να σωθεί.

Η ανησυχία είναι το εσωτερικό δωμάτιο του άγχους. Σκέψεις όπως: «τι θα κάνω αν γίνει αυτό, πως θα κάνω αυτό, και αν γίνει αυτό τι θα κάνω μετά, πρέπει να βρω τρόπο να το χειριστώ μέχρι την επόμενη φορά», κατακλύζουν το άτομο με αποτέλεσμα κάθε φορά το σώμα να θεωρεί ότι βρίσκεται μπροστά σε μια απειλή.

Η ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος  φέρνει μαζί της και κάποιες ορμονικές αλλαγές όπως την έκκριση κορτιζόλης, που θεωρείται η ορμόνη του στρες. Η έκκριση της ορμόνης αυτής αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και τα τριγλυκερίδια, τα οποία χρησιμοποιούνται ως πηγή ενέργειας του σώματος. Ρεαλιστικά θα λέγαμε ότι δίνεται σήμα στο σώμα να αποκτήσει επιπλέον ενέργεια για να τρέξει μακριά από την απειλή ή να να μείνει και να παλέψει.

Η έκκριση αυτών των ορμονών δημιουργεί κάποια σωματικά συμπτώματα φυσιολογικά επακόλουθα της αντίδρασης «πάλης ή φυγής». Όταν για μεγάλο χρονικό διάστημα αυτή η ενέργεια που κατακλύζει το σώμα δεν διοχετεύεται σε σωματική δραστηριότητα, αλλά σε νοητική υπερανησυχία οι επιπτώσεις στο σώμα είναι πολλές και δυσφορικές για το άτομο.  Μερικές από αυτές περιλαμβάνουν:

• Εξασθένηση/ Αδυναμία του ανοσοποιητικού συστήματος
• Μυαλγίες (πόνους στους μύες και τις αρθρώσεις)
• Προβλήματα πέψης/ Στομαχικές διαταραχές (νεύρωση στομάχου, ελκώδης κολίτιδα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου)
• Πονοκεφάλους

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι μακροπρόθεσμα, η χρονίως επαναλαμβανόμενη κατάσταση ανησυχίας συσσωρεύεται μην αφήνοντας το σώμα να χαλαρώσει με αποτέλεσμα να οδηγηθεί σε σωματική εξουθένωση αλλά και πνευματική/ψυχική εξάντληση.

Τρόποι αντιμετώπισης της υπερβολικής ανησυχίας

Ένα λευκό χαρτί και ένα μολύβι είναι τα απαραίτητα εργαλεία για να καταγράψουμε τις ανησυχίες που μας απασχολούν, κάνοντας μια λίστα. Καθώς είναι πιθανό ότι θα υπάρχουν αρκετές ανησυχίες που θα αποτυπωθούν στο χαρτί, το επόμενο στάδιο είναι ο διαχωρισμός ή αξιολόγηση τους σε παραγωγικές και μη παραγωγικές. Ως παραγωγική θα μπορούσε να οριστεί εκείνη η ανησυχία, που οποιαδήποτε δική μας συμπεριφορά ή πράξη, μπορεί να δώσει λύση άμεσα. Για παράδειγμα η ανησυχία εάν το αυτοκίνητο μας έχει κάποιο μηχανικό πρόβλημα συνήθως μας οδηγεί στο να κανονίσουμε επίσκεψη στο συνεργείο αυτοκινήτων.

Από την άλλη ως μη παραγωγική θα μπορούσε να οριστεί η ανησυχία που οποιαδήποτε δική μας συμπεριφορά ή πράξη δεν μπορεί να δώσει καμία λύση άμεσα ή έμμεσα. Για παράδειγμα η ανησυχία εάν το παιδί μας που ταξιδεύει φτάσει με ασφάλεια στον προορισμό του, συνήθως μας οδηγεί σε συνεχείς καταστροφικές σκέψεις που γιγαντώνονται και μας αδρανοποιούν.
Ένας άλλος τρόπος αντιμετώπισης της υπερβολικής ανησυχίας είναι το «ρεπό». Δίνουμε «ρεπό» στις σκέψεις ανησυχίας για κάποιες ώρες της ημέρας και επικεντρωνόμαστε στο παρόν. Αντίστοιχα, μπορούμε να ορίσουμε «ώρα ανησυχίας», δηλαδή κάποια ώρα κατά τη διάρκεια της οποίας θα αφιερώσουμε χρόνο να σκεφτούμε ό,τι μας ανησυχεί. Και στις δύο περιπτώσεις ο στόχος είναι να περιορίσουμε τις ώρες που οι σκέψεις ανησυχίας μας απασχολούν στη καθημερινότητα και να αυξήσουμε τις ποιοτικές ώρες και στιγμές με τον εαυτό μας και τους γύρω μας.

Τέλος ένας δημιουργικός αλλά και ευρηματικός τρόπος να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο της υπερβολικής ανησυχίας είναι να τη σχεδιάσουμε. Να της δώσουμε σχήμα, γωνίες, κύκλους, γραμμές ή ακόμα και πρόσωπο. Ακριβώς, όπως τη νιώθουμε.