Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για τις εναλλακτικές θεραπευτικές παρεμβάσεις στον καρκίνο του προστάτη, όπως είναι η μέθοδος HIFU (εστιασμένοι υπέρηχοι υψηλής έντασης). Σε μια πρώτη ανάγνωση, φαίνεται ότι οι μέθοδοι αυτές αποτελούν μια «ελκυστική» εναλλακτική λύση στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη, αφού δεν συνιστούν χειρουργική παρέμβαση και έτσι θεωρητικά αποτελούν μια ασφαλή επιλογή με ελάχιστες παρενέργειες για τον ασθενή.
Ποια είναι όμως η αλήθεια πίσω από αυτούς τους ισχυρισμούς και ποια επιστημονικά δεδομένα υπάρχουν που μπορούν να στοιχειοθετήσουν μια τέτοια άποψη;
Στο πλαίσιο αυτό παραθέτουμε τα ισχύοντα σημερινά δεδομένα με στόχο να διασαφηνιστούν οι όποιες γκρίζες ζώνες και υπεραισιόδοξες απόψεις υπάρχουν γύρω από αυτές τις μεθόδους, ούτως ώστε οι ασθενείς να γνωρίζουν και να κάνουν την καλύτερη επιλογή θεραπείας για την πάθησή τους.
Τι είναι και πώς λειτουργεί η μέθοδος HIFU;
Η μέθοδος HIFU είναι μια δέσμη υπερήχων υψηλής έντασης η οποία εστιάζεται στις καρκινικές εστίες εντός του προστατικού αδένα και μέσω θερμικής βλάβης που προξενείται καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα. Η μέθοδος αυτή δεν αποτελεί ρομποτική επέμβαση και αυτό αναφέρεται διότι πολλοί ασθενείς την συγχέουν με την ρομποτική ριζική προστατεκτομή.
Αυτή η μέθοδος είναι κατάλληλη για όλους τους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη;
Εδώ δυστυχώς συμβαίνει και η μεγαλύτερη παραπληροφόρηση. Η απάντηση είναι φυσικά πως όχι. Με βάση τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής αλλά και της Αμερικανικής ουρολογικής εταιρίας, η μέθοδος HIFU δεν έχει λάβει επίσημη έγκριση για εφαρμογή στην καθημερινή κλινική πράξη ως αξιόπιστη μέθοδος αντιμετώπισης του καρκίνου του προστάτη αφού ακόμα χαρακτηρίζεται ως πειραματική μέθοδος μέσα στα πλαίσια κλινικών μελετών. Είναι μέθοδος υπό διερεύνηση και δεν προτείνεται ως θεραπευτική επιλογή στον καρκίνο του προστάτη. Η «χρυσή επιλογή» (gold standard) που προτείνεται στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική για τον εντοπισμένο και κλινικά τοπικά προχωρημένο καρκίνο του προστάτη είναι η ρομποτική ριζική προστατεκτομή ή/και η εξωτερική ακτινοθεραπεία.
Υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να δείχνουν συγκρίσιμα αποτελέσματα μεταξύ της HIFU και της ρομποτικής ριζικής προστατεκτομής;
Μέχρι σήμερα, όσα δεδομένα αφορούν την χρήση της μεθόδου HIFU προκύπτουν από αναδρομικές μελέτες με αρκετές αδυναμίες και χωρίς την μακροπρόθεσμη ογκολογική παρακολούθηση των ασθενών που υποβλήθηκαν στη μέθοδο αυτή. Χρειάζεται να πραγματοποιηθούν τυχαιοποιημένες προοπτικές μελέτες για να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της μεθόδου έναντι των ήδη καθιερωμένων θεραπευτικών παρεμβάσεων. Άλλωστε, ακόμα και ο αριθμός των ασθενών που υποβλήθηκαν σε HIFU είναι αρκετά μικρός και αφορά προσεκτικά επιλεγμένους ασθενείς ώστε να μην μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα ως προς την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.
Τελικά με τα μέχρι τώρα δεδομένα, σε ποιους ασθενείς απευθύνεται η μέθοδος HIFU;
Δεν είναι απόλυτα διασαφηνισμένο. Ενδεχομένως, ασθενείς με σοβαρές συννοσηρότητες που δεν μπορούν να υποβληθούν σε ρομποτική ριζική προστατεκτομή ή εξωτερική ακτινοθεραπεία, ασθενείς προχωρημένης ηλικίας με αρχικού σταδίου καρκίνο του προστάτη, θα μπορούσαν να ωφεληθούν από αυτή τη μέθοδο, χωρίς βέβαια να υπάρχουν αρκετά δεδομένα που να δείχνουν τα μέσο-μακροπρόθεσμα ογκολογικά αποτελέσματα.
Έχει παρενέργειες η χρήση της μεθόδου HIFU; Ποια τα μειονεκτήματα της μεθόδου;
Η μέθοδος HIFU δεν είναι άμοιρη παρενεργειών. Οι συχνότερες παρενέργειες περιλαμβάνουν την επίσχεση ούρων, εμπύρετες ουρολοιμώξεις, στενώματα ουρήθρας σε ποσοστό μέχρι 30% και σπανιότερα ορθοουρηθρικά συρίγγια. Επιπλέον, υπάρχουν και περιορισμοί στη χρήση της μεθόδου, όπως για παράδειγμα το μέγεθος του προστατικού αδένα, η πολυεστιακή ανάπτυξη του καρκινώματος, η έλλειψη ιστολογικής ταυτοποίησης, η αδυναμία προσέγγισης καρκινικών εστιών στη πρόσθια ζώνη του προστάτη και κυρίως ο περιορισμός χρήσης της μεθόδου μόνο εντός πλαισίου ερευνητικών κλινικών μελετών και σε προσεκτικά επιλεγμένους ασθενείς.
Συμπεράσματα
Οι εναλλακτικές θεραπείες στον προστατικό καρκίνο όπως είναι η μέθοδος HIFU τελούν υπό διερεύνηση και ενδεχομένως μελλοντικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια εναλλακτική θεραπευτική επιλογή σε μια μερίδα ασθενών με καρκίνο του προστάτη σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Χρειάζεται να πραγματοποιηθούν προοπτικές τυχαιοποιημένες μελέτες που θα καταδείξουν την ενδεχόμενη ογκολογική επάρκεια και ασφάλεια αυτών των μεθόδων.
Με τα σημερινά δεδομένα, η ασφαλέστερη και σίγουρη λύση στην αντιμετώπιση του προστατικού καρκίνου είναι η ρομποτική ριζική προστατεκτομή, η οποία ούτως η άλλως αποτελεί την πιο σύγχρονη, ελάχιστα παρεμβατική χειρουργική μέθοδο με αποδεδειγμένα ογκολογικά και λειτουργικά πλεονεκτήματα που προκύπτουν από πολυετείς κλινικές μελέτες τις τελευταίες δύο δεκαετίες που εφαρμόζεται.
