Ο ήλιος αναμφίβολα αποτελεί πηγή ζωής και ενέργειας και είναι υπεύθυνος για την αντίληψη του γεμάτου χρώματα κόσμου μας.
Η ηλιακή ακτινοβολία αποτελείται από τρία (3) είδη:
1. Το «ορατό» μέρος του φάσματος (φωτόνια με μήκος κύματος μεταξύ 400 και 700nm, τα οποία συμμετέχουν στην αντίληψη της όρασης και μάλιστα της χρωματικής όρασης).
2. Την υπέρυθρη ακτινοβολία (infrared-IR ), υπεύθυνη για τη θερμότητα.
3. Την υπεριώδη ακτινοβολία (ultraviolet-UV). Η υπεριώδης ακτινοβολία διακρίνεται σε τρεις περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος: την UVA (από 320nm έως 400nm), την UVB (από 280nm έως 320nm) και την UVC (από 100nm έως 280nm). Το προστατευτικό φράγμα του ατμοσφαιρικού όζοντος δεν επιτρέπει στην UVC να φτάσει στην επιφάνεια της γης, ενώ ταυτόχρονα εξασθενεί και την UVB. Το φως UVA, επίσης γνωστό και ως φως μεγάλου κύματος, ευθύνεται περίπου για το 95% του υπεριώδους φωτός που φτάνει στο δέρμα μας.
Οι επιπτώσεις της ηλιακής ακτινοβολίας στα μάτια μας
Η επίπτωση της υπεριώδους ακτινοβολίας στα μάτια μας είναι πολυδιάστατη. Εποχικοί παράγοντες όπως ο καιρός, το υψόμετρο, τα ατμοσφαιρικά αερολύματα, η συγκέντρωση του όζοντος αλλά και οι αντανακλάσεις από τις γύρω επιφάνειες είναι καθοριστικοί. Αλλά και το χρώμα του δέρματος, το σχήμα των βλεφάρων, η χρήση καπέλου και γυαλιών ηλίου παίζουν σημαντικό ρόλο στην ποσότητα της ακτινοβολίας που φτάνει στον οφθαλμό.
Η ακτινοβολία πριν φτάσει στον αμφιβληστροειδή, τον νευρωνικό χιτώνα των οφθαλμών, και ενεργοποιήσει τους φωτοϋποδοχείς, σκεπάζεται από τα ιδιαίτερα ανατομικά χαρακτηριστικά του κάθε προσώπου (σχήμα, βλέφαρα, βλεφαρίδες, θέση ματιών) ενώ απορροφάται (φιλτράρεται) από τις δομές του οφθαλμού όπως τη δακρυϊκή στοιβάδα, τον κερατοειδή, τον κρυσταλλοειδή φακό (που περιέχει χρωστικές ουσίες που απορροφούν την πλειοψηφία των φωτονίων της υπεριώδους ακτινοβολίας) και τη χρωστική της ωχράς. Παρά τον προστατευτικό αυτό μηχανισμό, ένα μέρος της UVA ακτινοβολίας ίσως φτάσει στον αμφιβληστροειδή.
Έτσι, η μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο σχετίζεται με την εμφάνιση μιας σειράς από οφθαλμικές παθήσεις όπως ο πρώιμος καταρράκτης, ο καρκίνος των βλεφάρων, η φωτοκερατίτιδα και οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις της ωχράς κηλίδας.
Είναι προφανές ότι για την πλήρη προστασία του οφθαλμού από την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι απαραίτητη η χρήση γυαλιών ηλίου με κατάλληλους φακούς που θα απορροφούσαν όλη την υπεριώδη και την υπέρυθρη ακτινοβολία και θα άφηναν να διαπεράσει ένα ποσοστό του ορατού φάσματος, ανάλογα με τα επίπεδα των περιβαλλοντικών αναγκών (Plainis & Feloni, 2015).
Η ιστορία των γυαλιών ηλίου
Η ιστορία των γυαλιών ηλίου αρχίζει χιλιάδες χρόνια πίσω.
Πρώτοι οι Εσκιμώοι, χρησιμοποιούνε ειδικά επεξεργασμένα δέρματα για να προφυλάξουν τα μάτια τους από την ηλιακή ακτινοβολία και τις αντανακλάσεις της. Επίπεδοι φακοί από κρύσταλλο χαλαζία χρωματίζονται με καπνό και χρησιμοποιούνται από τους δικαστές στην Κίνα τον 12ο αιώνα για να αποκρύπτουν τις εκφράσεις τους από τους μάρτυρες κατά τη διάρκεια της εξέτασής τους. Η έκθεση στον αέρα, στη σκόνη και τον ήλιο των πρώτων επιβατών της ατμομηχανής αλλά και αργότερα των πρώτων ανοιχτών αυτοκινήτων οδηγεί στην κατασκευή των πρώτων προστατευτικών γυαλιών, κυρίως από δέρμα, λάστιχο ή ύφασμα με λευκούς ή έγχρωμους φακούς αρχικά από γυαλί και στη συνέχεια από πλαστικό.
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το σώμα της Αμερικανικής Αεροπορίας ανέθεσε στην εταιρεία Bausch & Lomb την κατασκευή ειδικών προστατευτικών γυαλιών υψηλής απορροφητικότητας για τις ανάγκες των πιλότων της. Έτσι, το 1937 σχεδιάζονται τα πρώτα γυαλιά ηλίου τύπου Αviator με το όνομα Ray-Ban και polarized φακούς για τους οποίους ο κατασκευαστής Edwin Land και ιδιοκτήτης της εταιρείας Polaroid, κέρδισε το βραβείο ευρεσιτεχνίας.
Στα επόμενα χρόνια, τα γυαλιά ηλίου πήραν χιλιάδες μορφές.
Κριτήρια επιλογής γυαλιών ηλίου
Τα κριτήρια επιλογής των κατάλληλων γυαλιών ηλίου, εκτός του αισθητικού -που είναι βέβαια καθαρά υποκειμενικό- είναι γνωστά και σαφή:
- Προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία.
Επιλέγουμε φακούς με προστασία τουλάχιστον 99% από την UVB και 95% από την UVA ακτινοβολία. - Το χρώμα των φακών
Εξαρτάται από τη χρήση τους, καθώς επηρεάζει το πως αντιλαμβανόμαστε την αντίθεση των αντικειμένων και τη διαφοροποίηση των χρωμάτων. Έτσι, αν κάποιος παίζει γκολφ, χρειάζεται φακούς με χάλκινο χρώμα για να παρακολουθεί λευκά αντικείμενα σε πράσινο ή μπλε φόντο, οι φακοί με πορτοκαλί ή κόκκινο χρώμα είναι ιδανικοί για σκι σε συννεφιά ενώ τα μπλε ή πράσινα γυαλιά ηλίου βελτιώνουν την αντίθεση μεταξύ κίτρινων αντικειμένων όπως π.χ. μιας μπάλας τένις. - Διαπερατότητα των φακών από το φως.
Υπάρχουν 4 κατηγορίες διαπερατότητας:
Κατηγορία 0: Διαπερατότητα 80 – 100% Προορίζονται για χρήση τη νύχτα.
Κατηγορία 1: Διαπερατότητα 43 – 80% Ιδανικά για χρήση στη συννεφιά.
Κατηγορία 2: Διαπερατότητα 18 – 43% Ιδανικά για χρήση κατά τη διάρκεια της ημέρας και σε συνθήκες ελαφριάς συννεφιάς.
Κατηγορία 3: Διαπερατότητα 8 -18% Έντονο ηλιακό φως.
Κατηγορία 4: Διαπερατότητα 3 – 8% Για χρήση σε ακραίες συνθήκες και μεγάλο υψόμετρο (μη κατάλληλο για οδήγηση). - Υλικό κατασκευής των φακών
Οργανικοί φακοί: Ανθεκτικοί σε θραύση, δυνατότητα παραγωγής σε πολλά χρώματα, όχι πολλή καλή ανθεκτικότητα και διαύγεια.
Πολυκαρμπονικοί – πολυανθρακικοί: Πολύ ανθεκτικοί, με καλή ευκρίνεια, γρατζουνίζονται εύκολα.
ΝΧΤ πολυερεθάνης: Ελαφρύ, πάρα πολύ ανθεκτικό και διαυγές υλικό, πολύ υψηλού κόστους.
Κρύσταλλο: Πολύ καλή διαύγεια, δεν γρατζουνίζεται εύκολα, βαρύ και εύθραυστο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας, από τον φετινό χειμώνα η τρύπα του όζοντος έχει αυξηθεί κατά 40%. Οι δραματικές αυτές μετρήσεις καθιστούν απαραίτητη την προστασία των οφθαλμών μας από την ηλιακή ακτινοβολία και επιτακτική τη συστηματική χρήση κατάλληλων γυαλιών ηλίου σε κάθε ηλικία και ειδικά, τους θερινούς μήνες.
Συμβουλευτείτε τον οπτικό σας για τη σωστή επιλογή και μην ξεχνάτε την ετήσια προληπτική οφθαλμολογική σας εξέταση.
