Ο βασικός ρόλος του μηχανισμού της πήξης του αίματος είναι η αιμόσταση – το σταμάτημα της αιμορραγίας. Πραγματοποιείται με έναν εξαιρετικά περίπλοκο και σοφά φτιαγμένο βιοχημικό μηχανισμό που γίνεται κατά κύριο λόγο από μία σειρά πρωτεϊνών που βρίσκονται μέσα στο αίμα σε συνεργασία με τα αιμοπετάλια και οδηγεί στην στερεοποίηση του αίματος τοπικά, σφραγίζοντας το σημείο που υπάρχει τραυματισμός και απώλεια. Οξεία φλεβική θρόμβωση είναι η πήξη του αίματος εντός μιας φλέβας, χωρίς να υπάρχει τραυματισμός.
Ποια είναι τα αίτια της φλεβικής θρόμβωσης;
Ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα ο Γερμανός γιατρός Virchow είχε περιγράψει τα τρία αίτια που μπορεί να προκαλέσουν θρόμβωση. Αυτά είναι η στάση του αίματος, δηλαδή η μείωση της ταχύτητας ροής του, η υπερπηκτικότητα, δηλαδή η τάση του αίματος να ενεργοποιεί το μηχανισμό πήξης πιο εύκολα και ο τραυματισμός του ενδοθηλίου, δηλαδή του λεπτού στρώματος που επικαλύπτει εσωτερικά τα αιμοφόρα αγγεία. Αυτή είναι η λεγόμενη τριάδα του Virchow.
Καταστάσεις που σχετίζονται με υπερπηκτικότητα είναι κάποια νοσήματα, όπως οι θρομβοφιλίες, οι νεοπλασίες, τα χρόνια νοσήματα, ρευματικές παθήσεις και άλλα. Επίσης υπερπηκτικότητα προκαλεί το κάπνισμα, η αφυδάτωση, η λήψη οιστρογόνων/αντισυλληπτικών και οι ορμόνες που παράγονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η φλεβική στάση μπορεί να οφείλεται σε φλεβικούς κιρσούς, σε παρατεταμένη ακινησία, όπως στη χρόνια κατάκλιση και τα μεγάλα αεροπορικά ταξίδια και σε πίεση των φλεβών από όγκους, αρτηριακά ανευρύσματα, ακόμη και από το έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Σπανιότερη αιτία φλεβικών θρομβώσεων είναι στενώσεις ή αποφράξεις φλεβικών στελεχών από εξωτερική πίεση, όπως στο σύνδρομο θωρακικής εξόδου ή το σύνδρομο May Thurner κ.ά.
Μερικές φορές είναι δύσκολο να βρεθεί η αιτία της φλεβικής θρόμβωσης.
Οι κιρσοί των κάτω άκρων είναι πολύ συχνή αιτία θρομβώσεων
Ποια είναι τα συμπτώματα της φλεβικής θρόμβωσης των κάτω άκρων;
Ανάλογα με το φλεβικό σύστημα που είχε προσβληθεί, τα συμπτώματα ποικίλουν. Κατά βάση στα κάτω άκρα έχουμε δύο φλεβικά συστήματα, το επιφανειακό (επιπολής) και το εν τω βάθει. Η επιπολής φλεβική θρόμβωση ή αλλιώς επιπολής θρομβοφλεβίτιδα εμφανίζεται συνήθως ως μία εντοπισμένη ψηλαφητή σκληρία κατά μήκος μιας φλέβας. Μπορεί να συνυπάρχει εντοπισμένη ερυθρότητα. Η θρόμβωση των εν τω βάθει φλεβών είναι πιο σοβαρή και εμφανίζεται σαν οίδημα του σκέλους στη γάμπα ή και στο μηρό, επώδυνο στην ψηλάφηση συχνά συνοδευόμενο από ερυθρότητα και αύξηση της θερμοκρασίας του σκέλους.
Εικόνα σοβαρής εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης αριστερού κάτω άκρου. Η εικόνα δεν είναι πάντα τόσο δραματική και η διάγνωση δεν είναι πάντα εύκολη
Πώς γίνεται η διάγνωση της φλεβικής θρόμβωσης;
Εκτός από τη φυσική εξέταση και κάποιες κλινικές δοκιμασίες που κάνει ο γιατρός, σημαντική εξέταση για τη διάγνωση είναι το triplex των κάτω άκρων και ειδικές εξετάσεις αίματος. Σε ειδικές περιπτώσεις χρειάζονται εξειδικευμένες εξετάσεις.
Ποιες είναι οι επιπλοκές;
Η πιο γνωστή και η πιο επικίνδυνη επιπλοκή της φλεβικής θρόμβωσης είναι η πνευμονική εμβολή. Αυτή γίνεται όταν ένα κομμάτι του θρόμβου μετακινηθεί και με τη ροή του αίματος καταλήξει στον πνεύμονα φράσσοντας κάποιο κλάδο των πνευμονικών αρτηριών. Η πνευμονική εμβολή είναι μια σοβαρή οξεία νόσος που σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να αποβεί και μοιραία.
Μια άλλη επιπλοκή είναι το λεγόμενο μεταθρομβωτικό σύνδρομο, το οποίο οφείλεται στην καταστροφή των φλεβικών βαλβίδων από τη θρόμβωση με συνέπεια τη χρόνια φλεβική ανεπάρκεια, με χρόνιο οίδημα του σκέλους, αίσθημα βάρους, έλκη, υποτροπές.
Το μεταφλεβιτικό σύνδρομο χαρακτηρίζεται από μελάγχρωση, δερματικές αλλοιώσεις, υποτροπιάζοντα έλκη και ταλαιπωρεί ανθρώπους που στο παρελθόν έπαθαν θρόμβωση
Ποια είναι η θεραπεία;
Σκοπός της θεραπείας της οξείας φλεβικής θρόμβωσης είναι κυρίως η πρόληψη των επιπλοκών της και γίνεται με χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής. Υπάρχουν διάφορα είδη αντιπηκτικής αγωγής, τα οποία επιλέγονται από το γιατρό ανάλογα με την περίπτωση.
Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή χορηγούνται και ειδικές κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης με κύριο σκοπό τη μείωση της πιθανότητας μεταθρομβωτικού συνδρόμου.
Σε ειδικές περιπτώσεις εφαρμόζονται και χειρουργικές ή ενδαγγειακές θεραπείες, όπως είναι η σαφηνομηριαία αποσύνδεση ή η τοποθέτηση φίλτρου κάτω κοίλης φλέβας, φλεβικά στεντ καθώς και θρομβολυτικές θεραπείες.
Ποια είναι η διάρκεια της αντιπηκτικής θεραπείας;
Η διάρκεια της αντιπηκτικής θεραπείας εξαρτάται κυρίως από το αίτιο που προκάλεσε τη θρόμβωση. Συνήθως ο ελάχιστος χρόνος είναι 3 μήνες, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις είναι και εφ’ όρου ζωής.
Ποιος είναι ο ρόλος της πρόληψης;
Τα μέτρα που λαμβάνονται για την αποφυγή της θρομβοεμβολικής νόσου ονομάζονται θρομβοπροφύλαξη. Εφαρμόζονται σε ανθρώπους που έχουν υψηλό κίνδυνο θρόμβωσης, όπως σε χειρουργικούς ασθενείς, βαρέως πάσχοντες, τραυματίες, νοσηλευόμενους, νεοπλασματικούς ασθενείς, στη θρομβοφιλία και βάσει ενδείξεων στην εγκυμοσύνη και λοχεία. Γίνονται με την προληπτική χορήγηση αντιπηκτικών φαρμάκων, καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεση, ειδικών συσκευών/αντλιών, γρήγορη κινητοποίηση κ.ά.
Αν και δύσκολες στη χρήση, οι κάλτσες θρομβοπροφύλαξης και οι κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης είναι πολλές φορές το καλύτερο «φάρμακο» για την αποφυγή θρομβώσεων
