Oι ιδιοπαθείς φλεγµονώδεις νόσοι του εντέρου περιλαµβάνουν την ελκώδη κολίτιδα, τη νόσο Crohn και, σπανίως, µη διαφοροποιηµένες µορφές ενδιάµεσες των δύο. Η συχνότητα εµφάνισής τους στον δυτικό κόσµο είναι περίπου 400 ασθενείς ανά 100.000 άτοµα.

Πρόκειται για ασθένειες που προσβάλλουν ιδιοπαθώς το παχύ και το λεπτό έντερο. Οι ασθενείς που προσβάλλονται από τις ασθένειες αυτές χρειάζονται εξειδικευµένη φροντίδα και παρακολούθηση από οµάδα ειδικών. Η φύση των νόσων, όπως µαρτυρά το όνοµά τους, είναι φλεγµονώδης, µε αποτέλεσµα να προκαλούν πόνο, αιµορραγία και διαταραχές στη θρέψη. Επιφέρουν σχετικά αυξηµένο κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου στα όργανα που προσβάλλουν.

Αντιµετώπιση
Η αντιµετώπισή τους απαιτεί τη χρήση πολλαπλών προσεγγίσεων, τόσο φαρµακευτικών όσο και χειρουργικών. Στόχος είναι κατά κανόνα η διατήρηση της ποιότητας ζωής των ατόµων αυτών σε καλά επίπεδα, διατηρώντας την πάθησή τους σε µακροχρόνια ύφεση και αντιµετωπίζοντας τις εξάρσεις υποστηρικτικά. Οι ειδικότητες που εµπλέκονται στον σχεδιασµό αυτόν είναι χειρουργοί παχέος εντέρου-ορθού, γαστρεντερολόγοι, διατροφολόγοι, ακτινολόγοι και παθολογοανατόµοι.

Η χειρουργική παίζει σηµαντικό ρόλο στον σχεδιασµό, καθώς περίπου το 30% των ασθενών µε ελκώδη κολίτιδα και το 70% των ασθενών µε νόσο Crohn θα χρειαστεί να χειρουργηθούν κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Προϊόντος του χρόνου, η χειρουργική των ιδιοπαθών φλεγµονωδών νόσων του εντέρου έχει προοδεύσει, αφού η βαθύτερη κατανόησή τους έχει οδηγήσει σε αποτελεσµατικότερη συντηρητική αντιµετώπιση, αλλά και σε διαφοροποίηση τόσο της χρονικής στιγµής που επιλέγεται η χειρουργική παρέµβαση όσο και των ίδιων των επεµβάσεων. Η ελκώδης κολίτιδα απαιτεί την εκτοµή του παχέος εντέρου και του ορθού. Γίνεται πάντοτε προσπάθεια για αποκατάσταση της συνέχειας του εντέρου, ώστε ο ασθενής να µην έχει διά βίου παρά φύσιν έδρα.

Ολική ορθοκολεκτοµή
Η επέµβαση που διενεργείται είναι η ολική ορθοκολεκτοµή µε ειλεϊκή νεολήκυθο (J-pouch): Αφαιρείται το παχύ έντερο και το ορθό και στη θέση του κατασκευάζεται µια λήκυθος από το τελικό τµήµα του λεπτού εντέρου, η οποία ενώνεται µε τον πρωκτό. Οι επεµβάσεις αυτές γίνονται όταν αποτυγχάνει ο έλεγχος της νόσου µε συντηρητικά µέσα, όταν υπάρχουν επαναλαµβανόµενα σοβαρά επεισόδια της νόσου, όταν ανακαλυφθεί σε έλεγχο δυσπλασία ή καρκίνος στο έντερο ή όταν στους ασθενείς αυτούς έχει παραµείνει ορθό από προηγούµενη επέµβαση.

Ελάχιστα επεµβατική τεχνική
Οι σύγχρονες χειρουργικές µέθοδοι µας δίνουν τη δυνατότητα να κάνουµε τις επεµβάσεις αυτές µε ελάχιστα επεµβατικούς τρόπους, προσφέροντας έτσι ταχύτερη ανάρρωση και λιγότερο πόνο στους ήδη ταλαιπωρηµένους αυτούς ασθενείς. Μπορούµε να τις κάνουµε τόσο λαπαροσκοπικά όσο και ροµποτικά, ενώ νεότερη προσθήκη στο οπλοστάσιο των τεχνικών αποτελεί η διαπρωκτική εκτοµή του ορθού, και πάλι λαπαροσκοπικά ή ροµποτικά.

Νόσος Crohn
Η νόσος Crohn παρουσιάζει διαφορετικές χειρουργικές προκλήσεις, καθώς είναι πιο πολυπρόσωπη και στον τρόπο εµφάνισης, αλλά και στις θέσεις που προσβάλλει, οι οποίες µπορεί να είναι σε οποιοδήποτε σηµείο του πεπτικού σωλήνα ή στον πρωκτό. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην πορεία της νόσου αυτής έχει η αντιµετώπιση των φλεγµονών και των µετα-φλεγµονωδών στενώσεων που προκαλεί στο λεπτό έντερο. Είναι εξαιρετικής σηµασίας τόσο η επιλογή του σωστού χρόνου για την επέµβαση, όσο και ο περιορισµός της έκτασης των εκτοµών που πραγµατοποιούνται. Η σύγχρονη χειρουργική µπορεί να προσφέρει πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσµατα, συνδυάζοντας τεχνικές µε πολύ στοχευµένες εκτοµές του πάσχοντος εντέρου ή και πλαστική των στενώσεων.

Σε όλες τις περιπτώσεις ασθενών µε ιδιοπαθή φλεγµονώδη νόσο του εντέρου, η λειτουργία συντονισµένης και εξειδικευµένης οµάδας ειδικών είναι ύψιστης σηµασίας. Ο χειρουργός που θα συµµετέχει στην οµάδα αυτή θα πρέπει να έχει εξειδίκευση στη χειρουργική του παχέος εντέρου και ορθού.