Η ασφαλής και επιτυχής χρήση των φακών επαφής και η διασφάλιση της υγείας των ματιών μας προϋποθέτει μια σειρά από σωστές επιλογές από τον επαγγελματία-εφαρμοστή. Οι καταρτισμένοι οπτικοί και οπτομέτρες είναι υπεύθυνοι για την πλήρη ενημέρωση, τη σωστή επιλογή υλικών, την εξατομικευμένη εφαρμογή και τη σωστή καθοδήγηση όσον αφορά στο χειρισμό των φακών και τους κανόνες φροντίδας συντήρησης και υγιεινής.
Οι φακοί επαφής αποτελούν μια ασφαλή και εξαιρετικά αποτελεσματική μέθοδο εξασφάλισης ευκρινούς όρασης, στη διόρθωσης της μυωπίας, του αστιγματισμού και της πρεσβυωπίας, για αυτό και περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη και 350 χιλιάδες στην Ελλάδα τους χρησιμοποιούν σήμερα, συνήθως σε καθημερινή βάση. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές εξελίξεις ως προς τα υλικά, το σχεδιασμό και τη συχνότητα αντικατάστασής τους, απαλλάσσοντας τους χρήστες από μακροχρόνιες επιπλοκές, προσφέροντας μεγαλύτερη άνεση κατά την εφαρμογή, ασφαλέστερη χρήση, ευκολία και ευκρινέστερη όραση.
Ποια είναι η μικρότερη ηλικία που θα συνιστούσατε σε ένα παιδί να αρχίσει να χρησιμοποιεί φακούς;
Δεν υπάρχει όριο ασφαλούς ηλικίας στην πραγματικότητα. Σημαντικότερος παράγοντας είναι η υπευθυνότητα. Κατά την άποψή μου από την ηλικία των 12 ετών μπορούμε να εμπιστευτούμε ένα παιδί ώστε να ακολουθεί τους κανόνες υγιεινής, φροντίζοντας σωστά τους φακούς επαφής του. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις παιδιών που χρησιμοποιούν φακούς επαφής με ασφάλεια σε μικρότερες, ακόμα και προσχολικές ηλικίες, λόγω προβλημάτων όρασης μη αντιμετωπίσιμων με τα γυαλιά.
Είναι ασφαλής η χρήση του στις σημερινές συνθήκες;
Αν και υπήρξαν «βιαστικές», κατά τη γνώμη μου, τοποθετήσεις σχετικά με την προτίμηση χρήσης γυαλιών από την έναρξης της πανδημίας, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδεικνύουν οποιαδήποτε συσχέτιση μεταξύ της χρήσης φακών επαφής και της εξάπλωσης του COVID-19 ή μόλυνσης από κορωνοϊό που να σχετίζεται με τη χρήση φακών επαφής. Αντιθέτως, είναι γνωστό ότι μερικοί ιοί, όπως ο COVID-19, μπορούν να παραμείνουν σε σκληρές επιφάνειες για ώρες έως μέρες και εύκολα να μεταφερθούν σε δάκτυλα και πρόσωπα που φοράνε γυαλιά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στα παιδιά που έχουν την τάση να βγάζουν και να βάζουν τα γυαλιά πολλές φορές την ημέρα, ενώ είναι προφανές ότι αυτό επιδεινώνεται από της χρήση της μάσκας λόγω του συνεχούς θαμπώματος των φακών στα γυαλιά συχνά. Δυστυχώς δεν έχει προβλεφθεί ότι τα παιδιά που φοράνε γυαλιά στο σχολείο, και αποτελούν σήμερα ένα σημαντικό ποσοστό των μαθητών, θα έχουν συνεχή προβλήματα με την όρασή τους κατά τη χρήση της μάσκας.
Ωστόσο, η ασφαλής και επιτυχής χρήση των φακών επαφής και η διασφάλιση της υγείας των ματιών μας προϋποθέτει μια σειρά από σωστές επιλογές από τον επαγγελματία-εφαρμοστή. Οι καταρτισμένοι οπτικοί και οπτομέτρες είναι υπεύθυνοι για την πλήρη ενημέρωση, τη σωστή επιλογή υλικών, την εξατομικευμένη εφαρμογή και τη σωστή καθοδήγηση όσον αφορά στο χειρισμό των φακών και τους κανόνες φροντίδας συντήρησης και υγιεινής. Επίσης είναι σε θέση να γνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν ανεπιθύμητες καταστάσεις που ενδεχομένως εμφανιστούν. Η εύκολη απόκτηση ΦΕ από διάφορα σημεία πώλησης (π.χ. internet, φαρμακεία, καταστήματα super-market και καλλυντικών), μέσω των οποίων δεν μπορούν να παρέχονται οι απαραίτητες πιστοποιήσεις και γνώσεις για τη σωστή εφαρμογή, ενδέχεται να οδηγήσει σε αυξημένα κρούσματα οφθαλμικών επιπλοκών.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των φακών μιας χρήσης;
Οι φακοί επαφής μιας χρήσης (ημερήσιας αντικατάστασης) είναι ιδιαίτερα κατάλληλοι για άτομα που κάνουν περιστασιακή χρήση ή αυτά που θέλουν να δαπανούν λίγο χρόνο για τη φροντίδα των φακών τους και να μην αγοράζουν προϊόντα καθαρισμού. Ωστόσο, δεν είναι η ευκολία ο λόγος για τον οποίο οι ημερήσιοι φακοί επαφής είναι προτιμότεροι. Ο κίνδυνος μόλυνσης με φακούς μιας χρήσης είναι πολύ μικρότερος επειδή αντικαθίστανται καθημερινά. Συχνά εναποθέσεις από τα δάκρυα συσσωρεύονται σε φακούς που προορίζονται για μακροχρόνια χρήση, παρά την καθημερινή φροντίδα τους. Πρόσφατες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών, όπως η ακανθαμοιβάδα, η ψευδομονάδα και ο σταφυλόκοκκος, εμφανίζονται συχνότερα σε άτομα που κάνουν περιστασιακή χρήση ΦΕ ή προμηθεύονται φακούς και υγρά καθαρισμού από μή πιστοποιημένους προμηθευτές, στερούμενα σωστής πληροφόρησης και εκπαίδευσης για ασφαλή χρήση.
Όλα τα παραπάνω σχετίζονται άμεσα με την κακή χρήση των ΦΕ από υλικά αμφιβόλου ποιότητας, καθώς επίσης και με το γεγονός ότι οι χρήστες δε δίνουν την απαραίτητη έμφαση σε βασικούς κανόνες υγιεινής. Υπάρχουν σήμερα φακοί επαφής μιας χρήσης που εκτός από ευκολία και ολοήμερη άνεση κι ενυδάτωση, συμβάλουν στην καλύτερη υγιεινή λόγω flat-pack συσκευασίας, περιορίζοντας την επαφή των χεριών με την εσωτερική πλευρά του φακού, μειώνοντας με αυτό τον τρόπο τις πιθανότητες μολύνσεων από βακτήρια και μικροοργανισμούς. Οι φακοί επαφής μιας χρήσης αποτελούν και τους φακούς επιλογής για τα παιδιά και τους μαθητές.
Υπάρχει τρόπος να απαλλαγούμε από την χρήση των γυαλιών και των φακών επαφής;
Σημαντικό επίτευγμα στο χώρο των φακών επαφής, αποτελούν οι φακοί επαφής «αντι-μυωπίας» (ορθοκερατολογικοί), μία νέα καινοτόμος μέθοδος διόρθωσης, που εφαρμόζεται στην πρώιμη αντιμετώπιση της μυωπίας. Η μέθοδος της ορθοκερατολογίας αφορά τη χρήση ημίσκληρων φακών επαφής ειδικού σχεδιασμού, από υλικά υψηλής διαπερατότητας σε οξυγόνο, μόνο στον ύπνο με σκοπό την επαναφορά της λειτουργικής όρασης κατά τη διάρκεια της ημέρας, χωρίς την χρήση γυαλιών ή φακών επαφής.
Πρόσφατες μελέτες συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η ορθοκερατολογία επιβραδύνει την εξέλιξη της μυωπίας σε παιδιά και για αυτό αποτελεί εναλλακτική επιλογή για παιδιά και εφήβους που δεν βρίσκονται στην επιλέξιμη ηλικία για αποκατάσταση της όρασης με διαθλαστική χειρουργική κι επιθυμούν να απεξαρτοποιηθούν από τη χρήση γυαλιών ή φακών επαφής κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Διασφαλίζουμε την υγεία των ματιών μας ακολουθώντας απλούς, αλλά βασικούς κανόνες υγιεινής:
1. Επιλέγουμε τους φακούς, πάντα κατόπιν συνεννόησης με τον οπτικό-οπτομέτρη μας, και από οπτικά καταστήματα που έχουν άδεια εφαρμογής ΦΕ.
2. Πλένουμε πολύ καλά τα χέρια μας με σαπούνι και νερό πριν και μετά τη χρήση των ΦΕ και τα σκουπίζουμε με αχρησιμοποίητο απορροφητικό χαρτί.
3. Διατηρούμε τους ΦΕ στην ειδική θήκη τους, ξεπλένοντάς την μετά από τη χρήση μόνο με το ειδικό διάλυμα καθαρισμού των ΦΕ και ποτέ σε νερό ή φυσιολογικό ορό. Την αντικαθιστούμε συχνά.
4. Ακολουθούμε τις συστάσεις σχετικά με τη χρήση και τον καθαρισμό των φακών: Ξεπλένουμε και τρίβουμε τους φακούς μας πριν και μετά τη χρήση τους μόνο με το ειδικό υγρό καθαρισμού. Δεν χρησιμοποιούμε το διάλυμα καθαρισμού ποτέ μετά την ημερομηνία λήξης του.
5. Ποτέ δεν κοιμόμαστε με τους ΦΕ, εκτός αν έχουμε διαφορετική ενημέρωση από τον εξειδικευμένο εφαρμοστή και μόνο εάν το επιτρέπουν οι προδιαγραφές των ΦΕ.
6. Σταματάμε τη χρήση των φακών επαφής όταν είμαστε άρρωστοι, όπως προτείνεται και στις περιπτώσεις με συμπτώματα γρίπης.
7. Ποτέ δεν ανταλλάσουμε φακούς με άλλους χρήστες.
