Η ενδομητρίωση είναι η πάθηση κατά την οποία το ενδομήτριο (δηλαδή ο ιστός που αποτελεί τη «φόδρα» της μήτρας, η οποία αποβάλλεται κάθε μήνα μαζί με το αίμα της περιόδου) αναπτύσσεται σε λάθος θέση και προσκολλάται παραδείγματος χάριν στις σάλπιγγες, τις ωοθήκες, πίσω από τη μήτρα, στο έντερο και την ουροδόχο κύστη.
Η σχέση της ενδομητρίωσης με την υπογονιμότητα είναι κάτι ανάλογο με την κότα και το αυγό. Κάποιοι γιατροί υποστηρίζουν ότι η γυναίκα δεν έμεινε έγκυος επειδή είχε ενδομητρίωση και άλλοι ότι ανέπτυξε ενδομητρίωση επειδή δεν έμεινε έγκυος έγκαιρα.
Η ενδομητρίωση δεν είναι συνώνυμη της υπογονιμότητας. Εκτιμάται ότι το 60%-70% των γυναικών με ενδομητρίωση είναι γόνιμες και μπορούν να μείνουν έγκυοι φυσιολογικά και να αποκτήσουν παιδιά.
Η σοβαρότητα της νόσου επηρεάζει την πιθανότητα σύλληψης. Γυναίκες με σοβαρή ενδομητρίωση είναι πιο δύσκολο να μείνουν έγκυοι σε σχέση με αυτές που πάσχουν από ελαφρά ενδομητρίωση.
Τις περισσότερες φορές δεν είναι γνωστό γιατί η ενδομητρίωση προκαλεί υπογονιμότητα. Εξαίρεση του κανόνα αποτελεί η περίπτωση της σοβαρής ενδομητρίωσης, η οποία προκαλεί ανατομικές βλάβες στα όργανα π.χ., σοβαρές συμφύσεις οι οποίες εμποδίζουν τη σάλπιγγα να συλλάβει το ωάριο κατά την ωορρηξία ή αποφραγμένη σάλπιγγα – υδρασάλπιγγα – όπου το ωάριο δεν μπορεί να συναντήσει το σπερματοζωάριο για να γονιμοποιηθεί.
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τους λόγους που η ενδομητρίωση προκαλεί υπογονιμότητα:
- Η ποιότητα των ωαρίων μπορεί να είναι πτωχή, λόγω χημικών επιδράσεων.
- Διάφοροι χημικοί παράγοντες μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά την κινητικότητα της σάλπιγγας και την κίνηση του ωαρίου προς τη μήτρα.
- Χημικές ουσίες που προκαλούν φλεγμονές ενεργοποιούν τα λευκά αιμοσφαίρια, τα οποία «επιτίθενται» στα σπερματοζωάρια.
Η φλεγμονή της ενδομητρίωσης μπορεί να παχύνει και να σκληρύνει το τοίχωμα της ωοθήκης, με αποτέλεσμα το ωάριο να εγκλωβίζεται στην ωοθήκη και να μη γίνεται ωορρηξία.
Η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών με ενδομητρίωση θα καταφέρουν να μείνουν από μόνες τους έγκυοι σε βάθος χρόνου. Μία μικρή μειοψηφία θα χρειαστεί ιατρική βοήθεια, είτε με τη μορφή χειρουργικής επέμβασης είτε με τη μορφή της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (σπερματέγχυση ή εξωσωματική γονιμοποίηση). Τα αποτελέσματα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε γυναίκες με ενδομητρίωση είναι εξαιρετικά.
