Ενα καλοκαίρι ακόμα στη σκιά της πανδημίας. Δεύτερο καλοκαίρι που τα αποτυπώματα της καραντίνας θα είναι ακόμη πιο έντονα μέσα μας. Οι σκέψεις της περιόδου αυτής που στριφογυρίζουν και μουδιάζουν το κεφάλι μας, αφορούν φυσικά το πώς θα περάσουμε το φετινό καλοκαίρι, με τι συναισθήματα θα είναι διαποτισμένο, αλλά και πόσο διαφορετικό -ή μήπως όχι;- θα είναι από το περσινό.
Η πανδημία έχει δοκιμάσει τις ψυχικές αντοχές όλων με τα δύσκολα συναισθήματα όπως ο θυμός, ο φόβος, η πίεση, η μοναξιά και η θλίψη να υπερισχύουν. Το καλοκαίρι που έρχεται, από την άλλη μεριά, είναι μια εποχή όπου κυριαρχεί η ανάλαφρη διάθεση, γι’ αυτό και τα παραπάνω «βαριά» συναισθήματα χάνουν αρκετή από την πίεση που ασκούν πάνω μας – αναμφίβολα βοηθά και ο καλός καιρός και οι διακοπές για να τα καταπολεμήσουμε ή έστω να τα αποδυναμώσουμε.
Ιδανικά όλοι θα ήθελαν να απολαύσουν ένα ξέγνοιαστο καλοκαίρι. Οι συνέπειες όμως της πανδημίας είναι πολλές, κάτι που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Τι θα συμβεί άραγε με την επικείμενη χαλαρότητα των μέτρων για την οποία όλοι αδημονούμε;

Χωρίς μέτρο
Ο καθηγητής Κοινωνιολογίας του Γέιλ, Νίκος Χρηστάκης, υποστηρίζει σε μία θεωρία του, που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, πως ο κόσμος μετά τη χαλάρωση των μέτρων, όπως άλλωστε μας έχει δείξει και η ίδια η ιστορία μετά από κάθε πανδημία, ξεχνάει το «παν μέτρον άριστον». Επικρατεί μία χαλάρωση καθώς και μία υπερβολή σε όλα. Αυτό μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε υλικά αγαθά όσο και στις ανθρώπινες σχέσεις. Οι περισσότερες κοινωνικές συναναστροφές, ο υπερκαταναλωτισμός, το ξόδεμα χρημάτων, η στροφή στο σεξ με έντονη σεξουαλική συμπεριφορά, καθώς και η απομάκρυνση από τη θρησκεία θα αποτελέσουν συνήθεις συμπεριφορές στη μετά καραντίνα εποχή, σύμφωνα με τον διακεκριμένο επιστήμονα.

Ενα ξέφρενο καλοκαίρι

Οι ειδικοί προβληματίζονται στο κατά πόσο αυτό το καλοκαίρι θα αποτελέσει ένα καλοκαίρι με τα παραπάνω «ξέφρενα» χαρακτηριστικά γνωρίσματα, που αναλύει ο κύριος Χρηστάκης στη θεωρία του, ή αν ο κόσμος θα νιώθει ακόμα αρκετά φοβισμένος και μουδιασμένος αποφεύγοντας τελικά να κάνει σχέδια, αλλά και να ζήσει ενσυνείδητα την κάθε στιγμή. Το καίριο ερώτημα είναι: η χαλαρότητα των μέτρων είναι ικανή να φέρει το συναίσθημα της χαλαρότητας και μέσα μας ή μήπως τελικά το τραύμα που κουβαλάμε από την πανδημία δεν θα αφήσει τον ελεύθερο, ανέμελο εαυτό μας να κάνει την εμφάνισή του;

Σε μια προσπάθεια να αποτυπώσω ρεαλιστικά τις τάσεις στη συμπεριφορά μας έθεσα το παραπάνω ερώτημα και στους θεραπευόμενούς μου κατά τη διάρκεια των συνεδριών. Οι απαντήσεις που έλαβα ήταν πολύ ενδιαφέρουσες.
«Εχω ανάγκη να κάνω τόσα πολλά πράγματα, νιώθω πως μόλις σταματήσουν τα μέτρα θα είμαι αναποφάσιστη όλο το καλοκαίρι».
«Φοβάμαι πως δεν θα μπορώ να αυτοπειθαρχηθώ. Εχω ανάγκη πολύ την ανεμελιά»,
«Εχω απογοητευτεί πολύ από αυτή την κατάσταση. Φοβάμαι να προγραμματίσω πολλά».
«Η ανάγκη για διασκέδαση είναι πιο μεγάλη από ποτέ. Και επειδή φοβάμαι πως τα μέτρα θα έρθουν ξανά τον χειμώνα, θα ζήσω το καλοκαίρι στο έπακρο».
«Εχω κρατήσει κάποιες οικονομίες. Νομίζω πως φέτος στις διακοπές δεν θα σκέφτομαι όπως παλιά το ξόδεμα χρημάτων».
«Εχω ανάγκη από φλερτ και σχέσεις. Είναι δύσκολο ένα καλοκαίρι με πανδημία αν είσαι ελεύθερος. Ελπίζω να φλερτάρω πολύ».
«Μου έλειψαν οι ανέμελες στιγμές, αλλά από το περσινό καλοκαίρι συνειδητοποίησα πως ίσως χρειαστεί να αλλάξω κάποιες συνήθειές μου, για παράδειγμα να μην πηγαίνω σε θάλασσες με πολύ κόσμο, σαν να αναδιαμορφώθηκαν οι επιθυμίες μου».

 

 

 

Summer is loading…
Είναι φανερό, λοιπόν, ότι το συναίσθημα του φόβου δεν ακυρώνει τη βαθιά μας ανάγκη για επικοινωνία, διασκέδαση, χαλαρότητα, στοιχεία που είναι σημαντικά και γίνονται πιο έντονα κάθε καλοκαίρι άλλωστε, ιδιαίτερα όταν έρχονται οι μέρες των διακοπών.

Εν όψει του καλοκαιριού, όλοι θέλουν να ζήσουν στο έπακρο ό,τι έχουν χάσει ή στερηθεί. Να καλύψουν το κενό, τον χαμένο χρόνο, και αυτή τη φορά να το καλύψουν με στιγμές απόλαυσης και όχι με μάσκες προσώπου.

Το καλοκαίρι άλλωστε από μόνο του είναι μία εποχή που έλκει τους περισσότερους να βγουν από τη ζώνη ασφαλείας, να δοκιμάσουν καινούρια πράγματα, να αλλάξουν τη ρουτίνα τους. Μέσα σε αυτά ανήκει το εντονότερο φλερτ, η αύξηση των καταχρήσεων, κάποιες φορές ακόμα και η επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά.

Bέβαια, το προηγούμενο καλοκαίρι, που ήταν και το πρώτο καλοκαίρι πανδημίας, έφερε πολλές νέες συνήθειες και νέα «έθιμα», που ενδέχεται κάποιοι από εμάς να υιοθετήσουμε και φέτος, όπως για παράδειγμα οι διακοπές σε ένα ήσυχο μέρος χωρίς κοσμοσυρροή, η διασκέδαση χωρίς μεγάλα ξενύχτια, αλλά και η δημιουργία ωραίου καλοκαιρινού χώρου στο σπίτι μας, όπως ένα λουλουδένιο μπαλκόνι ή ένας περιποιημένος κήπος. Η περσινή κατάσταση μας έκανε να δοκιμάσουμε νέες καλοκαιρινές συνήθειες που είναι πιθανό να τις κρατήσουμε και φέτος.

Στα άκρα
Αν κάποιοι δεν πρόκειται να καταγράψουν στο κοντέρ τυχόν υπερβάσεις σε κανόνες και όρια, δεν λείπουν και αυτοί που είναι πιο επιρρεπείς στην εκτός ορίων συμπεριφορά και την ασυδοσία του καλοκαιριού, ιδιαίτερα μετά τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. Ποιοι είναι αυτοί;

Αρχικά οι άνθρωποι που έχουν μειωμένη αυτοπειθαρχία γενικά στη ζωή τους ή που χρησιμοποιούν κάποιου είδους εξαρτητική συμπεριφορά όταν πιέζονται. Επίσης οι singles και γενικότερα οι άνθρωποι που δεν έχουν ένα πλαίσιο συγκεκριμένο για να τους φρενάρει. Ακόμη όσοι βιώνουν έντονο άγχος και ανάγκη όχι μόνο για κοινωνική επαφή, αλλά κυρίως για κοινωνική αποδοχή – αυτοί ίσως πρόθυμα κάμψουν τα όρια για να κερδίσουν την αποδοχή. Στη λίστα προστίθενται οι νέοι που επιθυμούν να συνδεθούν σωματικά και συναισθηματικά, χωρίς απαραίτητα τη γνώση της πραγματικής σύνδεσης. Τη συμπληρώνουν οι άνθρωποι με μεγάλο εσωτερικευμένο θυμό για την κατάσταση της πανδημίας, ακόμα και αυτοί που δεν αγγίζουν τους υπαρξιακούς τους φόβους, όπως ο φόβος του θανάτου, και εθελοτυφλούν πιστεύοντας ότι με τις καταχρήσεις τον υπερνικούν. Τέλος στη λίστα όσων μπορούν ευκολότερα να «ξεφύγουν» αυτό το καλοκαίρι πρέπει να προσθέσουμε και όσους έχουν πιεστεί πολύ από το υπέρογκο εργασιακό ωράριο εν μέσω της πανδημίας.

Χωρίς μάσκες
Η ανάγκη για να απολαύσουμε αυτό το καλοκαίρι είναι μέγιστης σημασίας, σίγουρα όμως αυτό που προέχει είναι ο αυτοέλεγχος και η δυνατότητα να συμπεριφερθούμε με ενσυνείδηση, έτσι ώστε όταν βγάλουμε τις μάσκες να μην τις αντικαταστήσουμε μόνο με υπερκατανάλωση, αλκοόλ και εθισμούς που κρύβουν θυμό, φόβο και παρορμητικότητα, αλλά με γέλιο, ουσιαστικές επαφές, μοίρασμα, επαφή και άγγιγμα.

Για ένα καλοκαίρι με ενσυνείδηση

  • Καταγράφουμε σε έναν κατάλογο τις ανάγκες μας και έπειτα τις βάζουμε σε ιεραρχική σειρά προτεραιότητας.
  • Σκεφτόμαστε πάνω στους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες αυτές. Για παράδειγμα, αν έχουμε ανάγκη από ξεκούραση, αναλογιζόμαστε τι θα μας ξεκούραζε πραγματικά, αν έχουμε ανάγκη από κοινωνική επαφή, προγραμματίζουμε τρόπους με τους οποίους θα μπορέσουμε να βρεθούμε με ασφάλεια με οικογένεια και με φίλους.
  • Δημιουργούμε μία πιο χαλαρή λίστα προγράμματος, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αφήνουμε τελείως απρογραμμάτιστους τους μήνες μας καθώς μπορούσε να μας ωθήσει σε παρορμητικές συμπεριφορές.
  • Θυμόμαστε στιγμές από προηγούμενα καλοκαίρια που μας έκαναν χαρούμενους, στιγμές απλές που δεν επηρεάστηκαν από την καραντίνα, όπως μία βουτιά στη θάλασσα ή το να μην κάνουμε τίποτα. Προσπαθούμε να τις φέρουμε στο σήμερα.
  • Κάνουμε διαλείμματα για να εστιάζουμε στο εδώ και τώρα, με τη βοήθεια της ήρεμης αναπνοής.

Για τους πιο επιρρεπείς
Κανείς δεν θα διαφωνήσει ότι οι έφηβοι είναι από τις πιο… ταλαιπωρημένες ομάδες του πληθυσμού εν μέσω πανδημίας. Σε μια ηλικία όπου θα έπρεπε να βρίσκονται έξω, να κοινωνικοποιούνται, να φλερτάρουν, να «γεμίζουν» με εικόνες, εμπειρίες πρόσωπα και παραστάσεις, οι ίδιοι αισθάνονται, όχι αδικαιολόγητα, ότι χάνουν τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους, ότι έχουν αποσυνδεθεί από τους φίλους τους και σίγουρα δεν μπορούν να φλερτάρουν με τον τρόπο που θα ήθελαν.
Επιπρόσθετα, η ρουτίνα του σχολείου, η τηλεκπαίδευση που διήρκεσε ατελείωτους μήνες, το πρόγραμμά τους που έχει διαταραχθεί, καθώς και η πίεση της προετοιμασίας για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις, για όσους τελειώνουν το Λύκειο, είναι πρόσθετοι επιβαρυντικοί παράγοντες που καθιστούν τη θεωρία του κ. Χρηστάκη για ένα ξέφρενο καλοκαίρι χωρίς όρια να φαντάζει ως η μόνη οδός στα δικά τους μάτια. Αλλωστε, στις μεταξύ τους συζητήσεις αυτό που θα ακούσει κάποιος είναι ότι έχουν κουραστεί πολύ και τους αξίζει να περάσουν τις μέρες του καλοκαιριού με άφθονο αλκοόλ, γνωριμίες και ξενύχτια…
Πόσο εύκολο είναι να επανέλθει ο έφηβος στη νέα κανονικότητα που διαφαίνεται; Θα μπορέσει να διαχειριστεί το φορτίο των αρνητικών συναισθημάτων που συσσωρεύτηκαν μέσα στην καραντίνα και να αποφύγει το ξέσπασμα μέσα στο καλοκαίρι; Είναι εφικτό να ζήσει ένα καλοκαίρι γεμάτο όμορφες στιγμές, χωρίς όμως να χάσει μέσα σε αυτό το μέτρο ή τον εαυτό του;
Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί, αρκεί ο έφηβος να δώσει σημασία σε ορισμένα σημεία-κλειδιά. Αρχικά πρέπει να δώσει χρόνο στον εαυτό του για να προσαρμοστεί στη χαλάρωση των μέτρων και να αντιληφθεί τι του έχει λείψει πραγματικά. Ωστόσο πρέπει να συνεχίσει να τηρεί κάποια μέτρα ασφαλείας και να υπενθυμίζει στον εαυτό του πως η πανδημία δεν έχει τελειώσει και είναι σημαντικό να προσέχει τον εαυτό του και τους γύρω του. Καλό είναι να μιλήσει για τα συναισθήματά του στους γονείς, αλλά και στους φίλους του. Ακόμη, ας αναγνωρίσει τις πραγματικές του ανάγκες και ας θέσει ρεαλιστικές προσδοκίες από το επερχόμενο καλοκαίρι. Τέλος, είναι σημαντικό να αποδεχτεί τη διαφορετικότητά του, όπως το να μην έχει την ίδια ανάγκη με τους συνομηλίκους του να βγει έξω.

Η κ. Γεωργία-Χριστίνα Κανελλοπούλου είναι Ψυχολόγος και οικογενειακή σύμβουλος