Είναι ζωοδότης. Είναι χρυσός. Είναι θεραπευτικός. Είναι όμως και απειλή και κίνδυνος. Πρόβλημα η έλλειψή του, πρόβλημα και η υπερέκθεση σε αυτόν χωρίς ασπίδα προστασίας. Το αποτέλεσμα της σχέσης μας μαζί του θα κριθεί από τον τρόπο με τον οποίο τον προσεγγίζουμε. Και αυτό είναι ηλίου φαεινότερο.
Ήλιος: Φίλος ή εχθρός; «Τα διλήμματα, οι ακρότητες και ο παραλογισμός δεν χωρούν στη σχέση μας με τον ήλιο σήμερα έπειτα από τόση γνώση που έχει συσσωρευτεί για τα οφέλη του αλλά και τις βλάβες που προκαλεί. Η έκθεσή μας στον ήλιο είναι απαραίτητη, αλλά πρέπει να γίνεται με μέτρο και σύνεση», λέει ο Δημήτρης Ρηγόπουλος, καθηγητής Δερματολογίας, πρόεδρος της Ελληνικής Αφροδισιολογικής και Δερματολογικής Εταιρίας (ΕΔΑΕ) και διοικητής του Νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός».
Από την εποχή της «επιβεβλημένης» πολύωρης ηλιοθεραπείας, τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, μέχρι τη δεκαετία του 2000 που το μελάνωμα έκανε την εμφάνισή του στη δεκάδα με τους πιο συχνούς τύπους καρκίνου, η απόσταση που διανύθηκε ήταν τεράστια και για την επιστήμη και για την υγεία των κατοίκων των αναπτυγμένων χωρών που είχαν εντάξει το μαύρισμα στον τρόπο ζωής τους, χωρίς να φαντάζονται τις συνέπειες.
Ετσι, σήμερα είναι γνωστό και αποδεδειγμένο ότι ο ήλιος συμβάλλει στην καλή υγεία της επιδερμίδας και στη σύνθεση της βιταμίνης D. Οπως εξηγεί ο κ. Ρηγόπουλος, «ο ήλιος συμβάλλει στην επικάλυψη και τη διόρθωση των ουλών ή των ατελειών της ακμής. Η υπεριώδης ακτινοβολία βελτιώνει τις δερματοπάθειες, από την ψωρίαση και τη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα μέχρι τα εκζέματα. Επηρεάζει επίσης και τη διάθεσή μας, αφού απολαμβάνοντας τον ήλιο συνήθως νιώθουμε αίσθημα ευφορίας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα αυξημένα ποσοστά μελαγχολίας και κατάθλιψης στη Βόρεια Ευρώπη οφείλονται ως έναν βαθμό στην έλλειψη ηλιοφάνειας. Το (υγιές) δέρμα μας γίνεται ο καθρέφτης της (καλής) διάθεσής μας».
Ανθρώπινη φωτοσύνθεση
Σημαντική είναι η επίδραση του ήλιου και στη σύνθεση της βιταμίνης D, μιας βιταμίνης ιδιαίτερης για τον ανθρώπινο οργανισμό. «Πρόκειται για μια βιταμίνη που λαμβάνεται από κάποιες τροφές, αλλά κατά κύριο λόγο συντίθεται από το σώμα όταν το δέρμα εκτίθεται στο φως του ήλιου – όλα τα κύτταρά μας διαθέτουν υποδοχέα για αυτή στο δέρμα. Η υπεριώδης ακτινοβολία διασπά τη χοληστερόλη στο δέρμα και έτσι συντίθεται η συγκεκριμένη βιταμίνη», εξηγεί ο ειδικός. Η ανεπάρκεια ή η έλλειψη της βιταμίνης D συνδέονται με προβλήματα στον σκελετό, με λοιμώξεις του αναπνευστικού, με συμπτώματα χρόνιας κόπωσης, με κατάθλιψη, με αργή επούλωση τραυμάτων κ.ά. Υπογραμμίζει όμως ο ειδικός ότι για τη σύνθεση της βιταμίνης παίζουν ρόλο και παράγοντες όπως η ηλικία, η διάρκεια και η χρονική περίοδος της έκθεσης στον ήλιο, η επιφάνεια του σώματος που εκτίθεται. Σε ό,τι αφορά τη χρήση αντηλιακού που «ενοχοποιήθηκε» για τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, ακόμη και σε κατοίκους της Νότιας Ευρώπης, ο κ. Ρηγόπουλος είναι κατηγορηματικός: «Μετα-ανάλυση 80 μελετών από το 1970 ως το 2017 που δημοσιεύτηκε στη Βρετανική Επιθεώρηση Δερματολογίας έδειξε ότι δεν τεκμαίρεται από πουθενά πως η ανεπάρκεια της βιταμίνης D συνδέεται με τη χρήση αντηλιακού. Για τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, η κύρια θεραπεία είναι απλή: αντηλιακή προστασία μόνο στο πρόσωπο και ελεύθερα αντηλιακού χέρια και πόδια, για 7 έως 10 λεπτά την ημέρα».
Οι αχτίνες του ήλιου βλάπτουν, παρά τα όσα αντίθετα υποστηρίζονταν επί δεκαετίες, και οι επιπτώσεις τους είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες. «Η μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο καταστρέφει τα κύτταρα της επιδερμίδας και το χόριο, δηλαδή το δέρμα μεταξύ επιδερμίδας και λίπους, και προκαλεί την πρόωρη γήρανση ή φωτογήρανση. Το πρόωρα γερασμένο δέρμα γίνεται ξηρό και τραχύ, χάνει την ελαστικότητά του και εμφανίζει βαθιές ρυτίδες και μελαγχρωματικές κηλίδες (σκουρόχρωμους λεκέδες). Και εκτός από εγκαύματα, πανάδες και φωτογήρανση, αυτού του είδους η έκθεση στον ήλιο προκαλεί και καρκίνο του δέρματος», επισημαίνει ο ειδικός.
