O καρκίνος είναι ένας γενικότερος όρος που συμπεριλαμβάνει πολλές νόσους οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Άλλοι όροι που χρησιμοποιούνται είναι οι κακοήθεις όγκοι και τα νεοπλάσματα. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα του καρκίνου είναι ο γρήγορος πολλαπλασιασμός των καρκινικών κυττάρων που ξεπερνούν τον συνήθη ρυθμό πολλαπλασιασμού των φυσιολογικών κυττάρων, ενώ μπορούν να εισβάλουν σε παρακείμενους ιστούς και όργανα – δηλαδή να δώσουν μεταστάσεις. Οι μεταστάσεις αποτελούν μία σημαντικότατη αιτία θανάτου από καρκίνο.
Το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η ανθυγιεινή διατροφή και η έλλειψη σωματικής άσκησης αποτελούν σημαντικούς παράγοντες πρόκλησης καρκίνου παγκοσμίως. Επιπρόσθετα αποτελούν και τους τέσσερις παράγοντες κινδύνου για άλλες μη μεταδοτικές ασθένειες.
Επίσης ορισμένες χρόνιες μολύνσεις που αποτελούν παράγοντες κινδύνου για καρκίνο συνδέονται με τις χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος. Περίπου το 15% των καρκίνων που διαγνώστηκαν το 2012 αποδόθηκαν σε καρκινογόνες λοιμώξεις όπως το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού, ο Ιός των Ανθρώπινων Θηλωμάτων (HPV), οι Ιοί των Ηπατιτίδων Β και C και ο Ιός Epstein-Barr.
Οι Ιοί της Ηπατιτίδας B και C καθώς επίσης και κάποιοι τύποι του HPV αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του ήπατος και καρκίνο του τραχήλου της μήτρας τον οποίο προκαλεί επίσης η μόλυνση από HIV.
Μειώνοντας τον κίνδυνο
Εκτιμάται ότι ένα ποσοστό 30-50% των καρκίνων μπορούν να προληφθούν με την αποφυγή των παραγόντων κινδύνου και υλοποιώντας υφιστάμενες στρατηγικές πρόληψης που βασίζονται στα υπάρχοντα στοιχεία. Η εκδήλωση του καρκίνου μπορεί επίσης να μειωθεί μέσω των πολιτικών έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης των ασθενών. Να σημειωθεί ότι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες ίασης.
Ακόμη τροποποιώντας ή αποφεύγοντας τους παράγοντες κινδύνου μπορεί να μειωθεί σημαντικά η εκδήλωση της νόσου.
Στους παράγοντες κινδύνου ανήκουν:
- Το κάπνισμα
- Η παχυσαρκία και το υπερβολικό βάρος
- Η ανθυγιεινή διατροφή με χαμηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών
- Η έλλειψη άσκησης και φυσικής δραστηριότητας
- Η κατανάλωση αλκοόλ
- Η λοίμωξη HPV
- Η μόλυνση από ηπατίτιδα ή άλλες καρκινογόνες μολύνσεις
- Η έκθεση σε ιοντίζουσα ή υπεριώδη ακτινοβολία
- Η μόλυνση του αέρα
- Ο καπνός σε κλειστούς χώρους από χρήση στερεών καυσίμων
Η χρήση καπνού αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα κινδύνου και είναι υπεύθυνη για το 22% των θανάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο παγκοσμίως.
Για την προστασία από τον καρκίνο ο ΠΟΥ προτείνει:
- Την αποφυγή των ανωτέρω παραγόντων κινδύνου
- Τον εμβολιασμό κατά του HPV και του ιού της Ηπατίτιδας Β
- Τον έλεγχο των επαγγελματικών κινδύνων
- Τη μείωση της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία
- Τη μείωση της έκθεσης στην ιοντίζουσα ακτινοβολία
Ο εμβολιασμός κατά του HPV και του ιού της Ηπατίτιδας Β θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη ενός εκατομμυρίου περιπτώσεων καρκίνου ετησίως.
Πηγή: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας
