Ο Δρ. Ανάργυρος Μαριόλης, διευθυντής του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης, ανακηρύχθηκε καλύτερος Οικογενειακός Γιατρός για το 2019 από τον έγκριτο οργανισμό WONCA Europe. Ο Δρ. Μαριόλης θα παραλάβει το βραβείο του Γενικού Ιατρού της Χρονιάς για την Ευρώπη, στο συνέδριο WONCA Europe στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας, 26-29 Ιουνίου 2019. Με αφορμή την εφετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγείας (7 Απριλίου) η οποία είναι αφιερωμένη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) το ygeiamou.gr συνομίλησε με τον Δρα Μαριόλη, ο οποίος από το 2004 δίνει τον δικό του, μοναχικό αγώνα, να αναδείξει την αξία της ΠΦΥ και του οικογενειακού γιατρού στο σύστημα υγείας.

«Γοητευμένος τόσα χρόνια από τη Γενική-Οικογενειακή Ιατρική και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, δεν είχα παρά μόνο μία επιλογή, να την ακολουθήσω στη δημιουργία της» δηλώνει, ανατρέχοντας στο 2004 και τη συμβολή του στην ίδρυση και λειτουργία του πρώτου Κέντρου Υγείας Αστικού Τύπου, στον Βύρωνα. Αναφορικά με τη μεταρρύθμιση της ΠΦΥ όπως χαρακτηρίζει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας το εγχείρημά της να δημιουργήσει ένα δίκτυο δομών (Τοπικές Μονάδες Υγείας και συμβεβλημένους με τον ΕΟΠΥΥ οικογενειακούς γιατρούς) ο κ. Μαριόλης διαπιστώνει πως «παρόλο που η μεταρρύθμιση είχε αγαθές προθέσεις και ορθό προσανατολισμό, δυστυχώς είχε κακό σχεδιασμό».

-Σε μία χώρα με ελλειμματική Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) πώς μεταφράζετε τη διάκριση που λάβατε από τον έγκριτο οργανισμό WONCA Europe;

Η συγκίνησή μου αυτές τις ώρες μετριέται μόνο με κύματα. Η ζωή είναι μια ατέρμονη κίνηση, μια ατελείωτη υπέρβαση του εαυτού μας.

Αυτή η τιμητική διάκριση μοιάζει σαν τον ήχο που κάνει το αεράκι του πεύκου πάνω σε μια ζωγραφιά από μελάνι. Εναρμονισμένος κάθε στιγμή με το να βάφω με ρεαλιστικά χρώματα τις συννεφιές.

Παρόντες στις σκέψεις μου είναι άνθρωποι από το Βύρωνα, αλλά και όλοι οι κάτοικοι αυτής της γοητευτικής γωνιάς της Ηπειρωτικής Ευρώπης στη Μάνη.

Κάθε πολίτης – ασθενής είναι μια προσπάθεια μνήμης, όσο και ο πυρετός του ηλιοβασιλέματος. Καθώς αναφέρομαι στους ασθενείς και την προσπάθεια την οποία κάνουμε τόσα χρόνια, ομοιάζουν οι στιγμές με απειράριθμους κόκκους που, ενώ δείχνουν ολόιδιοι, κανείς τους δεν είναι ίδιος με τον άλλον. Το καθήκον και η ευθύνη όλα αυτά τα χρόνια θεσμοθετήθηκαν από τους ίδιους τους πολίτες – ασθενείς.

Με βαστά η ελπίδα της δημιουργίας, η ανάσα της επιβίωσης του ανθρώπου.

-Από το 2004 που διευθύνατε το Κέντρο Υγείας Αστικού Τύπου μέχρι το 2010 που αναλάβατε επικεφαλής στο Κέντρο Υγείας Αρεόπολης και μέχρι σήμερα τι έχει αλλάξει;

Τέλη του 2010 ήρθε η ώρα για την μεταμεσονύχτια αγρυπνία, έφυγα από την Αθήνα και συγκεκριμένα από το 1ο Κέντρο Υγείας Αστικού Τύπου στην Ελλάδα, του οποίου την ιδέα για την ίδρυση και λειτουργία συνέλαβα, για το Κέντρο Υγείας Αρεόπολης. Καθώς κατέβαινα, το φεγγάρι βγήκε από τα σύννεφα. Καθώς είχα το φεγγάρι συντροφιά τίποτε πλέον δεν με φόβιζε.

Όραμα, σκέψεις και διαδρομές. Γοητευμένος τόσα χρόνια από τη Γενική-Οικογενειακή Ιατρική και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, δεν είχα παρά μόνο μία επιλογή, να την ακολουθήσω στη δημιουργία της.

Αν κάτι αλλάξαμε εμείς στη Μάνη αυτά τα χρόνια, είναι ότι κάναμε την ιατρική ακόμη πιο απαραίτητη.

-Ο οικογενειακός γιατρός μας απασχόλησε πολύ ως όρος, ως θεσμός το τελευταίο έτος. Ποιος είναι ο ρόλος του οικογενειακού γιατρού τελικά;

Ο οικογενειακός γιατρός είναι ο προσωπικός γιατρός. Αποτελεί το πρώτο σημείο επαφής με το σύστημα υγείας, όπου άτομα, οικογένειες και κοινότητες ικανοποιούν τις περισσότερες από τις ανάγκες υγείας τους, από την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη της ασθένειας, μέχρι τη θεραπεία, την αποκατάσταση, την παρηγορητική φροντίδα και την ενίσχυση της αυτοφροντίδας. Η φροντίδα που παρέχει χαρακτηρίζεται από συνέχεια- από την κούνια μέχρι τον τάφο και ολιστικό χαρακτήρα- δεν περιορίζεται σε ηλικία, φύλο, σύστημα, όργανο και νοσολογική οντότητα. Λειτουργεί σαν πλοηγός και συνήγορος του ασθενούς μέσα στο δαιδαλώδες σύστημα υγείας, όταν χρειάζεται αυτός να αναζητήσει τη φροντίδα σε ανώτερα επίπεδα του συστήματος.

– Γιατί η Ελλάδα δεν έχει οικογενειακούς γιατρούς;

Στην Ελλάδα δεν αποτελεί πρώτη επιλογή η γενική ιατρική για έναν απόφοιτο της Ιατρικής. Έχουν επικρατήσει το νοσοκομειοκεντρικό μοντέλο, η εμπορευματοποίηση και ο κατακερματισμός στις υπηρεσίες υγείας, σε κάθε πτυχή του συστήματος υγείας, στο πανεπιστήμιο, στην αγορά εργασίας, τάσεις που αποκλίνουν από τις αξίες που πρεσβεύει η οικογενειακή ιατρική.

– Πόσοι νέοι γιατροί έχουν τη συγκεκριμένη ειδικότητα και γιατί αρκετοί από αυτούς γύρισαν την πλάτη τους στο νέο σύστημα ΠΦΥ;

Περίπου 3.000 γιατροί έχουν την ειδικότητα στην Ελλάδα. Η «αποκλειστικής απασχόλησης» εργασιακή σχέση στις κρατικές ΤΟΜΥ και μάλιστα με περιορισμένο χρονικό ορίζοντα 2+2 ετών απέτρεψε πολλούς. Ίσως μόνο κάποιοι νέοι στο ξεκίνημα τους δυνατόν να έχουν τις ΤΟΜΥ στις επιλογές τους.

Οι απαξιωτικοί οικονομικοί όροι της σύμβασης του ΕΟΠΥΥ με ιδιώτες οικογενειακούς γιατρούς (10 ευρώ μικτά/ έτος στο γιατρό, για κάθε εγγεγραμμένο στη λίστα του, για να καλύπτει στο ιδιωτικό ιατρείο του το σύνολο των αναγκών υγείας σε πρωτοβάθμιο επίπεδο) δεν ήταν δυνατό να γίνουν αποδεκτοί από τους γιατρούς. Για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης το ίδιο ακριβώς έργο στην Κύπρο ο οικογενειακός γιατρός αναλαμβάνει με 100 ευρώ/ ασθενή/έτος και στη Σλοβακία με σχεδόν 30 ευρώ …

– Πώς αξιολογείτε τη μεταρρύθμιση στην ΠΦΥ που υλοποιεί η κυβέρνηση; Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά σημεία της;

Παρόλο που η μεταρρύθμιση είχε αγαθές προθέσεις και ορθό προσανατολισμό, δυστυχώς είχε κακό σχεδιασμό. Η εισαγωγή του θεσμού του οικογενειακού γιατρού με λίστα ασθενών, το επιδιωκόμενο σύστημα αναφοράς από την ΠΦΥ στην εξειδικευμένη φροντίδα που, αν λειτουργούσε, θα ρύθμιζε τις άναρχες ροές ασθενών μέσα στο σύστημα υγείας, αλλά και θα περιόριζε την απρόσφορη χρήση εξειδικευμένων υπηρεσιών υγείας, που πέρα από δαπανηρές, συχνά αποδεικνύονται επικίνδυνες, η επιδιωκόμενη καθολική κάλυψη του πληθυσμού, η εισαγωγή της διεπιστημονικής ομάδας υγείας στην ΠΦΥ, προσμετρώνται αδιαμφισβήτητα στα θετικά, αρκεί να είχαν εφαρμοστεί. Δυστυχώς, ιδεολογικές αγκυλώσεις – το δημόσιο δεν πρέπει απαραίτητα να είναι και κρατικό, η αποτυχία ανακατανομής των απαραίτητων πόρων από το νοσοκομείο και το φάρμακο προς την ΠΦΥ, η αποτυχία να προσελκύσουν και να ενσωματώσουν τους χιλιάδες ιδιώτες ιατρούς (γενικούς γιατρούς, παθολόγους, παιδιάτρους) στο νέο σύστημα ΠΦΥ, οδήγησαν στο ναυάγιο του εγχειρήματος. Έτσι, ενώ η μεταρρύθμιση ευαγγελίζεται την καθολική κάλυψη του πληθυσμού, μόνο 1-2 στους 10 πολίτες στα αστικά κέντρα είναι εγγεγραμμένος σε οικογενειακό γιατρό…

– Τι θα αλλάζατε αν είχατε τη δυνατότητα;

Αν είχα τη δυνατότητα, θα αύξανα τα κίνητρα για τους γιατρούς για να ενταχθούν στο σύστημα και θα συσχέτιζα την αποζημίωση τους με την απόδοση και την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν. Από την ικανοποίηση των γιατρών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η ποιότητα των υπηρεσιών και η επιτυχία της μεταρρύθμισης.

– Ποια χώρα στην Ευρώπη θεωρείτε ότι έχει το καλύτερο σύστημα ΠΦΥ; Σε σχέση με αυτή τη χώρα, πού τοποθετείτε την Ελλάδα;

Το καλύτερο σύστημα πιθανώς διαθέτει η Ολλανδία, βασισμένο στον οικογενειακό γιατρό και στο σύστημα αναφοράς από τον οικογενειακό γιατρό προς την εξειδικευμένη φροντίδα, η οποία κατέχει σχεδόν μόνιμα την τελευταία δεκαετία την πρώτη θέση για το σύστημα υγείας της στο Euro Health Consumer Index, με την Ελλάδα να βρίσκεται πλέον στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης (29η). Ταυτόσημα τα αποτελέσματα σε διεθνή συγκριτική μελέτη για την ισχύ της ΠΦΥ στις χώρες της Ευρώπης (Kringos et al).

– Έχουν αποκτήσει οι Έλληνες κουλτούρα πρόληψης στην υγεία τους ή σπεύδουν στον γιατρό μόνο όταν ασθενήσουν;

Αρκετοί, ειδικότερα άτομα που ανήκουν σε υψηλότερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα, έχουν αποκτήσει εγγραμματοσύνη σε θέματα υγείας, με αποτέλεσμα να υιοθετούν υγιείς στάσεις και συμπεριφορές ζωής, και να υποβάλλονται σε προληπτικές εξετάσεις. Δυστυχώς όμως, οι υπηρεσίες υγείας, και τα προληπτικά προγράμματα, στην παρούσα φάση απευθύνονται μόνο σε αυτούς που με δική τους πρωτοβουλία θα τα αναζητήσουν, αφήνοντας πίσω και έξω όποιον δεν είναι ευαισθητοποιημένος ή αντιμετωπίζει εμπόδια στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, συνεπώς άτομα χαμηλότερων κοινωνικο-οικονομικών ομάδων.

-Τι θα λέγατε στους Ευρωπαίους συναδέλφους σας για το τι σημαίνει να είσαι οικογενειακός γιατρός στην Ελλάδα;

Το να ασκείς την οικογενειακή ιατρική σωστά, παγκοσμίως είναι ένα πολύ δύσκολο έργο. Το να ασκείς την οικογενειακή ιατρική σωστά στην Ελλάδα είναι ένας πραγματικός άθλος. Στην Ελλάδα «Ο γενικός γιατρός νοιώθει αμήχανος και ανικανοποίητος όταν είναι υποχρεωμένος να προσφέρει υπηρεσίες έξω από ένα ολοκληρωμένο σύστημα πρωτοβάθμιας περίθαλψης» όπως συμπέρανε σε ομιλία του ο καθηγητής παθολογίας κ. Μουντοκαλάκης. Ακόμα χειρότερα, όταν συχνά έχει να αντιμετωπίσει αντιδεοντολογικές πρακτικές από συναδέλφους εξειδικεύσεων, που βλέπουν τους γενικούς γιατρούς, όχι ως συμμάχους στην κοινή προσπάθεια για καλύτερα αποτελέσματα στην υγεία των ασθενών τους, αλλά ως μια διαρκώς αυξανόμενη απειλή για αυτούς, ικανή να τους περιορίσει το κομμάτι της πίτας που τους αναλογεί….