Ο βρεφικός και παιδικός αυνανισμός αποτελεί ένα θέμα που απασχολεί τους περισσότερους γονείς, πολλοί εκ των οποίων δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν. Η ψυχολόγος Μαρίνα Μόσχα δίνει χρήσιμες συμβουλές τονίζοντας πως οι λάθος αντιδράσεις μας ενδέχεται να οδηγήσουν στη δημιουργία ενός παιδιού με προβληματική σεξουαλικότητα ή ακόμη και στην εξέλιξη ενός ενήλικα με δυσλειτουργική σεξουαλική συμπεριφορά…
Από ποια ηλικία του παιδιού, ο αυνανισμός αποτελεί μία φυσιολογική συμπεριφορά;
Αυνανισμός: ένα θέμα που απασχολεί αρκετούς γονείς κάνοντάς τους να κοκκινίζουν και να μην ξέρουν πώς να αντιδράσουν μπροστά στην πρώιμη αυνανιστική συμπεριφορά του μικρού παιδιού. Σύμφωνα με τους παιδιάτρους, ξεκινάει από την βρεφική ή νηπιακή ηλικία του παιδιού, δηλαδή κάπου ανάμεσα στους πρώτους 3 μήνες έως τα 3 χρόνια της ζωής του, με μέσον όρο εμφάνισης τους 10-11 μήνες. Διάφορες μελέτες υποστηρίζουν επίσης πως περίπου το 1/3 των παιδιών στην φυσιολογική εξέλιξη μάθησης του σώματός τους, ανακαλύπτουν τον αυνανισμό γύρω στα 2 χρόνια τους. Όπως και να έχει, να σημειώσουμε ότι πρόκειται για μία απόλυτα φυσιολογική συμπεριφορά και φυσιολογική εξέλιξη στην ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού, όπου το βοηθάει να γνωρίσει το σώμα του και αργότερα στην εφηβεία, να οριοθετήσει τον εαυτό του και να μεταβεί ομαλά και σταδιακά προς το επόμενο στάδιο της ψυχοσεξουαλικής του ανάπτυξης, την ενηλικίωση.
Γιατί ένα μικρό παιδί αυνανίζεται;
Αν παρατηρήσετε ένα βρέφος θα δείτε ότι στην προσπάθεια οριοθέτησης της αισθητηριακής του εικόνας αγγίζει οτιδήποτε είναι γύρω του: τα χέρια και τα ποδαράκια του, τη μυτούλα του… Σε κάποια φάση ανακαλύπτει και τα γεννητικά του όργανα, όπου παρατηρεί πως τα ερεθίσματα που εισπράττει είναι διαφορετικά από τα άλλα μέρη του σώματος και πιο ευχάριστα. Έτσι, θέλει να τα αγγίζει ξανά και ξανά, να τα ερεθίζει με την τριβή ή ακόμη και με κάποιο αντικείμενο εκδηλώνοντας μία αυνανιστική συμπεριφορά.
Να τονίσω πως ο παιδικός αυνανισμός διαφέρει από τον αυνανισμό των μεγάλων, ο οποίος γίνεται συνειδητά και οδηγεί στην εκσπερμάτιση και στον οργασμό. Παρ’ όλη την διαφορετικότητά του όμως, δίνει στο βρέφος ή στο μικρό παιδί μία «γλύκα» και γι’ αυτό το λόγο θέλει να το κάνει ξανά και ξανά. Μπορεί ο γονιός να μην νιώθει άνετα αντικρίζοντας το παιδί του να αυνανίζεται μπροστά του, αυτό όμως έχει να κάνει με εμάς τους μεγάλους, που γνωρίζουμε τι σημαίνει ο αυνανισμός και τον ενοχοποιούμε.
Πόσο διαρκεί και πόσο συχνά μπορεί να αυνανίζονται τα βρέφη και τα παιδιά;
Ο βρεφικός αυνανισμός συνεχίζεται συνήθως μέχρι τις πρώτες τάξεις του δημοτικού, δηλαδή μέχρι τα 6-7 χρόνια του παιδιού, όπου μετά χάνεται το ενδιαφέρον και επανέρχεται με το ξύπνημα των ορμονών, όπου πλέον παίρνει και άλλη μορφή, γίνεται δηλαδή μία συνειδητή πράξη που οδηγεί στον οργασμό και στην εκσπερμάτιση. Στην ηλικία των 5 περίπου ετών αλλά και πηγαίνοντας στο σχολείο αρχίζει και μαθαίνει κανόνες, κοινωνικοποιείται, διαμορφώνει ηθικές αναστολές, όπου είτε χάνει το ενδιαφέρον του είτε μαθαίνει σταδιακά πως είναι μία πράξη που ναι μεν είναι φυσιολογική (εξαρτάται και από τον τρόπο που θα το διαχειριστούν οι γονείς), δεν γίνεται μπροστά σε όλους αλλά σε ιδιωτικό χώρο, ενώ είναι μόνο του, πχ στο δωμάτιό του ή στο μπάνιο. Μέσα από μελέτες φαίνεται πως τα κορίτσια είναι πιο «δραστήρια» αυνανιστικά σε σχέση με τα αγόρια, αν και αμφισβητείται η συχνότητα αυτή, ίσως επειδή από ένα αγόρι είναι πιο αποδεκτό και αναμενόμενο σε σχέση με το κορίτσι, όπου «προκαλεί» περισσότερο.
Όσον αφορά στη συχνότητα εξαρτάται από το παιδί και από τις συνθήκες, όπως επίσης και από τη σχέση με τους γονείς ή και τη σχέση των γονιών μεταξύ τους, καθώς έχει παρατηρηθεί πως μπορεί το άγχος να επιδρά και ο αυνανισμός να λειτουργεί αμυντικά ως απάντηση στη συγκρουσιακή γονεϊκή σχέση. Έτσι, μπορεί να γίνεται αρκετές φορές κάθε μέρα, μία με δύο φορές την εβδομάδα ή ακόμα πιο αραιά, ανάλογα με το πώς νιώθει το ίδιο το παιδί, να λειτουργεί δηλαδή και ως τρόπος χαλάρωσης, όταν βαριέται ή νυστάζει, όταν είναι κουρασμένο.
Τι τεχνικές χρησιμοποιούν συνήθως τα βρέφη και τα παιδιά;
Μπορεί να δείτε το παιδί σας να τρίβεται στο αρκουδάκι του, σε μια κουβερτούλα, στην άκρη των επίπλων, στο «μπράτσο» της πολυθρόνας ή του καναπέ, στο κρεβάτι του, στο καρεκλάκι του ή ακόμη και στο κάθισμα του αυτοκινήτου… Επίσης, τα κορίτσια μπορεί να σφίγγουν τα πόδια τους. Κάποιες φορές μπορεί το προσωπάκι του να είναι κόκκινο από την έξαψη, μην ανησυχήσετε, δεν παθαίνει κάτι. Όλες αυτές είναι εικόνες και παραδείγματα του «παιδικού αυνανισμού». Να διευκρινίσουμε πως στα βρέφη και στα παιδιά δεν υπάρχει οργασμός ή εκσπερμάτιση, εφόσον δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη το ορμονικό τους σύστημα. Αυνανίζονται επειδή λαμβάνουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση χωρίς να γνωρίζουν ακριβώς τι κάνουν και χωρίς όμως το τελικό στάδιο του οργασμού των μεγάλων.
Πως πρέπει να αντιδρούν οι γονείς; Τι λέμε στο παιδί; Πρέπει να οριοθετούμε τους χώρους όπου μπορεί να αυνανίζεται;
Το παιδί σας αυνανίζεται επειδή απλά αισθάνεται όμορφα μέσα από αυτό. Γι αυτό ακριβώς, αν προσπαθήσετε να το σηκώσετε για παράδειγμα ή να το πάρετε βίαια, θα του φέρει εκνευρισμό και το πιο πιθανό είναι πως θα αρχίσει να κλαίει. Προσπαθήστε να το αποδεχτείτε πρώτα εσείς ώστε να μπορείτε και να διαχειριστείτε την κατάσταση. Μην προσπαθήσετε να το σταματήσετε εντελώς γιατί αυτό μάλλον θα είναι αδύνατον, αλλά ίσως και ανούσιο. Προσέξτε επίσης τον τρόπο της δικής σας αντίδρασης καθώς μπορεί να γεμίσει ενοχές, να πάρει λάθος μηνύματα, να καταλάβει πως κάνει κάτι κακό που ναι μεν του δίνει απόλαυση και ευχαρίστηση, είναι όμως κάτι κακό. Σκεφτείτε λίγο πως θα νιώθατε εσείς αν ζούσατε με το μήνυμα που με τα χρόνια μπορεί να πάρει τη μορφή: «Η απόλαυση είναι κάτι κακό». Να είστε προσεκτικοί στις αντιδράσεις σας κάθε φορά που το κάνει, καθώς ένα απειλητικό βλέμμα ή μια τιμωρία μπορεί να περάσουν μηνύματα πως ο αυνανισμός είναι κάτι κακό και βρώμικο, με πιθανές αρνητικές συνέπειες για την ενήλικη σεξουαλική του ζωή.
Αυτό που μπορείτε λοιπόν να κάνετε, είναι να οριοθετήσετε τους χώρους όπου επιτρέπεται να αυνανίζεται, εφόσον βέβαια η ηλικία επιτρέπει να αντιληφθεί τι λέτε. Να εξηγήσετε με απλά λόγια πως αν θέλει μπορεί να το κάνει ενώ είναι μόνο του στο δωμάτιό του ή στο μπάνιο και όχι κάπου δημόσια όπως το σαλόνι αλλά ούτε και ο παιδικός σταθμός, το νήπιο ή το σχολείο.
Επίσης, μπορείτε να του αποσπάσετε την προσοχή, δίνοντάς του κάτι ή φωνάζοντάς το να σας βοηθήσει σε κάτι. Αν επίσης το παιδί σας χαϊδεύεται μπροστά σε κόσμο, μπορείτε και πάλι να κατευθύνετε την προσοχή του σε μια άλλη ευχάριστη δραστηριότητα πχ. παιγνίδι, τραγούδι, βόλτα, κλπ.
Κάποιοι γονείς λένε στο παιδί τους: «Που είναι τα χέρια σου; Τι κάνεις με αυτά;». Είναι λάθος τακτική;
Ναι, είναι μία λάθος τακτική που μπορεί να ενοχοποιήσει το παιδί και να δώσει το μήνυμα πως κάνει κάτι «βρώμικο». Ανήκει σε αυτά που «Δεν πρέπει να κάνει ο γονιός» όταν το μικρό του αυνανίζεται.
Τι δεν πρέπει να κάνει ένας γονιός;
Να μην πανικοβληθεί και αρχίσει να κάνει παρατηρήσεις στο παιδί ή να του φωνάζει, να το βάλει τιμωρία ή ακόμα και σε πιο ακραίες αντιδράσεις να το χτυπήσει, θεωρώντας το ανήθικο. Το μόνο που θα πετύχει τότε θα είναι να κάνει ένα παιδί με προβληματική σεξουαλικότητα ως ενήλικας και δυσλειτουργική σεξουαλική συμπεριφορά, εφόσον θα το ενοχοποιήσει και θα του εμφυσήσει πως αυτό που κάνει είναι κάτι βρώμικο και ανήθικο. Το παιδί με τη σειρά του, γεμάτο ενοχές, το πιο πιθανό είναι πως θα κλειστεί στον εαυτό του καθώς θα αισθάνεται πως έκανε κάτι πολύ κακό που το μικρό του μυαλουδάκι δεν θα μπορεί μεν να κατανοήσει ποιο είναι αυτό το κακό, θα γράψει όμως μέσα του ότι «απαγορεύεται» και πως η γενετήσια περιοχή είναι «βρώμικη» όπως και η ευχαρίστηση που σχετίζεται με αυτήν είναι επίσης κάτι για το οποίο θα πρέπει να αισθάνεται ενοχή.
Υπάρχει και μία ακόμη περίπτωση βέβαια, όπου το παιδί μπορεί να νιώσει πως με αυτό τον τρόπο κερδίζει την προσοχή των γονιών του, εφόσον ασχολούνται μαζί του. Όπως ανέφερα ήδη, ο αυνανισμός ακόμα και στις τόσο μικρές και τρυφερές ηλικίες είναι μία φυσιολογική διαδικασία που βοηθάει το παιδί στην ψυχοσεξουαλική του εξέλιξη και ωρίμανση.
